1953

1953. urtea
Kronologia
Mendeak	XIX.a • XX.a • XXI.a
Hamarkadak	1930(e)koa • 1940(e)koa • 1950(e)koa • 1960(e)koa • 1970(e)koa
Urteak	1950  • 1951  • 1952 • 1953 • 1954 • 1955 • 1956
Beste egutegi batzuetan
Gregoriotar egutegia	1953 MCMLIII
Ab urbe condita	2706
Armeniar egutegia	1402 ԹՎ ՌՆԲ
Bahá'í egutegia	109 – 110
Bengaliar egutegia	1360
Berber egutegia	2903
Egutegi budista	2497
Myanmarko egutegia	1315
Bizantziar egutegia	7461 – 7462
Koptoen egutegia	1669 – 1670
Etiopiar egutegia	1945 – 1946
Hebrear egutegia	5713 – 5714
Egutegi hinduak
Bikram Samwat	2009 – 2010
Shaka Samvat	1875 – 1876
Kali Yuga	5054 – 5055
Iraniar egutegia	1331 – 1332
Islamiar egutegia	1372 – 1373
Japoniar egutegia	Shōwa 28 (昭和28年)
Korear egutegia	4286
Thailandiar eguzki egutegia	2496
Holozeniar egutegia	11953

---

Gertaerak

• Ekainaren 17a -1953ko Ekialdeko Alemaniako matxinada Alemaniako Errepublika Demokratikoko gobernuaren kontra.
• Ekainaren 18a – Egiptok errepublika aldarrikatu zuen.
• Uztailaren 26a – Raúl eta Fidel Castro anaiek eta 160 matxinok Moncada kuartelari eraso egin zioten, horrela Kubako Iraultza hasiz.
• Urriaren 14a – 1953ko Gipuzkoako uholdeak: 27 pertsona hil ziren Gipuzkoan, uholdeen eraginez.
• Azaroaren 9a – Kanbodia independizatu zen Frantziatik.
• Abenduaren 4a – Bilbo-Madril ibilbidea egiten zuen Aviacoko Bristol 170 Freighter Mk21 (EC-AEG) hegazkinak Peña Cebolleran istripua izan eta 22 hildako izan zituen.

Arte eta kultura

• Maiatzaren 4a – Ernest Hemingwayk Pulitzer Saria irabazi zuen "The Old Man and the Sea" lanagatik.

Zientzia eta teknologia

Kirolak

• Maiatzaren 29a – Edmund Hillary alpinista zeelanda berritarrak eta Tenzing Norgay xerpa nepaldarrak burutu zuten lehendabiziko igoera munduko tontorrik altuenera, Everest mendira (8.848 m).
• Uztailaren 3a – Hermann Buhl alpinista austriarrak lehendabiziko igoera egin zuen Nanga Parbatera (8.126 m).
• Uztailaren 26a – Frantziako Tourra irabazi zuen Louison Bobet txirrindulari frantziarrak.

Jaiotzak

Urtarrila

• Urtarrilaren 3a – Jesus Etxezarraga, bizkaitar idazlea.
• Urtarrilaren 5a – Alfonso Feijoo, gipuzkoar errugbilari ohia eta Espainiako Errugbi Federazioko presidentea.
• Urtarrilaren 6a – Malcolm Young, Angus Youngen anaia da eta AC/DC musika taldearen sortzailea (h. 2017).
• Urtarrilaren 9a – Danny Morrison, irlandar idazle eta ekintzaile errepublikarra.
• Urtarrilaren 10a – Pat Benatar, estatubatuar abeslaria.
• Urtarrilaren 12a – Martha Chávez, perutar abokatua eta politikaria.
• Urtarrilaren 17a – Roberto Canessa, 1972ko Uruguaiko Aireko Armadaren 571 hegaldiaren istripu eta odiseatik bizirik ateratako bat.
• Urtarrilaren 17a – Ingeborg Hochmair, austriar asmatzailea, ingeniaria eta irakaslea.
• Urtarrilaren 20a – Jeffrey Epstein, estatubatuar finantzari aberatsa, sexu-delituetan inplikatua egoteagatik ezaguna (h. 2019).
• Urtarrilaren 21a – Paul Allen, estatubatuar enpresaria, Bill Gatesekin batera Microsoft enpresaren sortzailea (h. 2018).
• Urtarrilaren 21a – Felipe Yáñez, Espainian jaiotako arabar txirrindulari ohia.
• Urtarrilaren 22a – Jim Jarmusch, estatubatuar zinema zuzendari, gidoilari, aktore, produktore, muntatzaile eta musikagilea.
• Urtarrilaren 22a – Mitsuo Kato, japoniar futbolari ohia.
• Urtarrilaren 22a – Danièle Lamarque, lapurtar goi-funtzionarioa, frantziar ordezkaria Europako Kontu Auzitegian.
• Urtarrilaren 22a – Myung-whun Txung, korear pianista eta orkestra-zuzendaria.
• Urtarrilaren 24a – Moon Jae-in, Hego Koreako presidentea.
• Urtarrilaren 26a – Anders Fogh Rasmussen, Danimarkako 24. lehen ministro eta NATOko 12. idazkari orokorra.
• Urtarrilaren 26a – José Ramón Urquijo, bizkaitar historialaria, espainiar historia garaikidean aditua.
• Urtarrilaren 26a – Lucinda Williams, estatubatuar rock, folk eta country musikako egile abeslaria.
• Urtarrilaren 27a – Mazarópi, brasildar futbolari ohia eta entrenatzailea.
• Urtarrilaren 27a – Enrique Martínez Heredia, espainiar txirrindulari ohia.
• Urtarrilaren 29a – Jaime Albisu, bizkaitar txirrindulari ohia.
• Urtarrilaren 29a – Teresa Teng, taiwandar pop abeslaria (h. 1995).

Otsaila

• Otsailaren 1a- Periko Alonso, gipuzkoar futbolari eta entrenatzaile ohia.
• Otsailaren 4a – Kitarō, New Age estiloko japoniar musikagilea.
• Otsailaren 4a – Joanito Mitxelena, gipuzkoar bertsolaria (h. 2019).
• Otsailaren 5a – Nekane Sarobe, gipuzkoar bikoizketa-aktorea.
• Otsailaren 8a – Mary Steenburgen, estatubatuar aktore eta abeslaria.
• Otsailaren 9a – Ciarán Hinds, irlandar aktorea.
• Otsailaren 9a – Michèle Rivasi, frantziar politikaria (h. 2023).
• Otsailaren 9a – Lawrence Venuti, estatubatuar itzulpengintzaren teorialari eta kritikoa.
• Otsailaren 12a – Julia Guerra Lacunza, nafar idazlea (h. 2008).
• Otsailaren 14a – Hans Krankl, austriar futbolari ohi eta entrenatzailea.
• Otsailaren 14a – Rosa Valverde, gipuzkoar margolaria (h. 2015).
• Otsailaren 16a – Roberta Williams, estatubatuar bideo-joko diseinatzaile eta idazlea.
• Otsailaren 19a – Cristina Fernández, Argentinako presidentea.
• Otsailaren 19a – Massimo Troisi, italiar aktore, gidoigile eta zinema zuzendaria (h. 1994).
• Otsailaren 19a – Victoria Vera, espainiar aktorea.
• Otsailaren 21a – William Petersen, estatubatuar aktore eta ekoizlea.
• Otsailaren 25a – José María Aznar, Espainiako Gobernuko presidente ohia.
• Otsailaren 25a – Koldo Martinez, nafar medikua eta Geroa Bai alderdiko politikaria.
• Otsailaren 27a – Joseba Agirreazkuenaga, bizkaitar ikertzaile eta historialaria.
• Otsailaren 27a – Yolande Moreau, belgikar aktorea eta zinema zuzendaria.
• Otsailaren 28a – Monika Cassens, alemaniar badminton jokalari ohia.
• Otsailaren 28a – Levir Culpi, brasildar futbolari ohia eta entrenatzailea.
• Otsailaren 28a – Paul Krugman, estatubatuar ekonomialaria, dibulgatzailea eta kazetaria, 2008ko Ekonomiako Nobel Saria.

Martxoa

• Martxoaren 1a – Carlos Queiroz, portugaldar futbolari ohia eta entrenatzailea.
• Martxoaren 1a – M. K. Stalin, indiar politikaria.
• Martxoaren 3a - Maria Tena, espainiar idazlea, kultura kudeatzailea eta funtzionarioa.
• Martxoaren 3a – Zico, brasildar futbolari ohia eta entrenatzailea.
• Martxoaren 4a – Agustí Villaronga, espainiar zinema zuzendari, aktore eta gidoigilea (h. 2023).
• Martxoaren 6a – Carolyn Porco, estatubatuar astronomoa, planeta-zientzialaria.
• Martxoaren 7a – Jean-Dominique Senard, automobilaren industria alorreko frantziar enpresaburua.
• Martxoaren 10a – Paul Haggis, kanadar zinema gidoigilea eta zuzendaria.
• Martxoaren 11 – Fernando López Castillo, arabar zinema ekoizle eta dokumentalgilea.
• Martxoaren 13a – Julia Otxoa, gipuzkoar idazlea.
• Martxoaren 13a – Estrela Novais, portugaldar aktorea (h. 2024).
• Martxoaren 15a – Clementina Díez de Baldeón, irakaslea, arte historialaria eta politikaria.
• Martxoaren 15a – Kumba Ialá, Ginea-Bissauko 3. presidentea (h. 2014).
• Martxoaren 16a – Yoshiharu Horii, japoniar futbolari ohia eta entrenatzailea.
• Martxoaren 16a – Isabelle Huppert, frantziar antzezlea.
• Martxoaren 16a – Xabier Jose Loidi, bizkaitar ikertzaile, botanikari, pteridologo eta EHUko irakaslea.
• Martxoaren 16a – Richard Stallman, estatubatuar programatzailea, software librearen mugimenduaren sustatzailea eta Free Software Foundationen sortzailea.
• Martxoaren 20a – Andoni Murua, bizkaitar futbolari ohia.
• Martxoaren 23a – Chaka Khan, estatubatuar musikari, abeslari eta konpositorea.
• Martxoaren 24a – Sergei Starostin, errusiar akademikari eta hizkuntzalaria (h. 2005).
• Martxoaren 26a – Elaine Chao, Estatu Batuetako Garraioko idazkaria.
• Martxoaren 28a – Isa Guerra García, kanariar poeta.
• Martxoaren 28a – Melchior Ndadaye, Burundiko presidentea (h. 1993).

Apirila

• Apirilaren 1a – Joxe Fermin Argiñarena, nafar bertsolaria.
• Apirilaren 1a – Pavol Biroš, eslovakiar futbolaria (h. 2020).
• Apirilaren 1a – Alberto Zaccheroni, italiar futbolari ohi eta entrenatzailea.
• Apirilaren 5a – Gerry Kelly, irlandar errepublikar politikaria.
• Apirilaren 6a – Jose Maria Asua, EHUko Ingeniaritza Kimikoko katedraduna eta POLYMAT Institutuko zuzendaria.
• Apirilaren 7a – Pedro Sanchez de Muniain, nafar ingeniari agronomo eta politikaria, UAGN erakundearen presidentea.
• Apirilaren 8a – Pedro María Uribe-Etxebarria, arabar botanikaria (h. 2013).
• Apirilaren 10a – Filipe Bidart, Iparretarrak (IK) talde armatuko sortzaile eta buruzagi ohia.
• Apirilaren 11 – Guy Verhofstadt, Belgikako lehen ministro ohia.
• Apirilaren 11 – Andrew John Wiles, britainiar matematikaria.
• Apirilaren 12a – Alex Angulo, bizkaitar aktorea (h. 2014).
• Apirilaren 12a – Tanino Liberatore, italiar komikigilea eta ilustratzailea.
• Apirilaren 14a – Joxerra Garzia, euskal idazlea, kazetaria eta EHUko irakaslea.
• Apirilaren 14a – José Mari Manzanares, espainiar zezenketaria (h. 2014).
• Apirilaren 15a – Pedro Larrinaga, bizkaitar txirrindulari ohia.
• Apirilaren 17a – Miguel Giubergia, argentinar abokatu eta politikaria (h. 2020).
• Apirilaren 17a – Itziar Eguren bizkaitar erizaina eta txistularia.
• Apirilaren 18a – Rick Moranis, kanadar aktorea, umorista eta bizkoiztailea.
• Apirilaren 22a – Beatriz Pichi Malen, maputxe jatorriko argentinar abeslaria.
• Apirilaren 26a – Leonardo Dantés, espainiar abeslaria.
• Apirilaren 26a – Arved Fuchs, poloen esploratzaile eta idazle alemaniarra.
• Apirilaren 28a – Roberto Bolaño, txiletar idazle eta poeta (h. 2003).
• Apirilaren 28a - Kim Gordon, estatubatuar abeslaria, gitarrista, baxu-jotzailea eta idazlea, Sonic Youtheko kide sortzailea.
• Apirilaren 28a – Margarita Uria, bizkaitar abokatu eta politikari jeltzalea.

Maiatza

• Maiatzaren 1a – Josetxo Azkona, euskal idazlea.
• Maiatzaren 2a – Salvador Vidal, valentziar bikoizketa aktorea.
• Maiatzaren 6a – Tony Blair, Erresuma Batuko lehen ministroa.
• Maiatzaren 6a – Josep Maria Gay de Liébana, kataluniar ekonomialaria, dibulgatzailea eta kirol arloko ekonomia aholkularia (h. 2021).
• Maiatzaren 8a – Iñaki Ruiz de Egino, gipuzkoar margolari eta eskultorea.
• Maiatzaren 9a – Niko Etxart, zuberotar musikaria.
• Maiatzaren 11 – Carmen Llera, nafar eleberrigilea eta PSNko gazteriaren bozeramailea.
• Maiatzaren 11 – Kiti Mánver, espainiar aktorea.
• Maiatzaren 12a – Santiago Echandi, nafar poeta eta historialaria.
• Maiatzaren 14a – Wim Mertens, flandriar musikagilea, piano-jotzailea eta abeslaria.
• Maiatzaren 14a – Norodom Sihamoni, Kanbodiako erregea.
• Maiatzaren 15a – Mike Oldfield, britainiar musikari eta musikagilea.
• Maiatzaren 16a – Pierce Brosnan, irlandar aktorea.
• Maiatzaren 16a – Kitanoumi Toshimitsu, japoniar sumolaria, yokozuna gisa txapelketa gehien jokatu dituena (h. 2015).
• Maiatzaren 19a – Didier Mundutegi, lapurtar marinela eta bela-estropadalaria.
• Maiatzaren 20a – Xabier Soubelet, lapurtar margolaria, kantaria eta euskal idazlea.
• Maiatzaren 21a – Javier Monzón Rome, PSNko nafar politikaria.
• Maiatzaren 21a – Luis Maria Prada, gipuzkoar saskibaloi jokalari ohia.
• Maiatzaren 22a – Paul Mariner, ingeles futbolari eta entrenatzailea (h. 2021).
• Maiatzaren 22a – Andy Nisbet, eskoziar mendizalea, arroka eta izotzetan eskalatzeko teknika mistoen aitzindaritzat hartua (h. 2019).
• Maiatzaren 24a – Alfred Molina, ingeles aktorea.
• Maiatzaren 24a – Ramón Tejela, nafar aktorea (h. 2013).
• Maiatzaren 25a – Eve Ensler, estatubatuar antzerkigile, antzezle, feminista eta aktibista.
• Maiatzaren 25a – Gaetano Scirea, italiar futbolaria (h. 1989).
• Maiatzaren 29a – Danny Elfman, estatubatuar zinema eta telebista musikagilea.
• Maiatzaren 30a – Colm Meaney, irlandar aktorea.

Ekaina

• Ekainaren 4a – Mitsuo Watanabe, japoniar futbolari ohia.
• Ekainaren 7a – Johnny Clegg, hegoafrikar musikari eta antropologoa (h. 2019).
• Ekainaren 8a – Ivo Sanader, Kroaziako lehen ministroa.
• Ekainaren 10a – Fernando Domínguez, nafar mediku eta politikaria, Nafarroako Gobernuko Osasun sailburua.
• Ekainaren 10a – César Mallorquí, kataluniar kazetari, irratiko gidoilari, publizitateko sortzaile eta idazlea.
• Ekainaren 10a – Andrés Trapiello, espainiar eleberrigile, poeta, saiakera-idazle eta argitaratzailea.
• Ekainaren 11 – José Bové, frantziar nekazaria, politikaria, sindikalista eta globalizazio alternatiboaren aldeko ekintzailea.
• Ekainaren 11 – Ismael Lejarreta, bizkaitar txirrindulari ohia.
• Ekainaren 13a – Tim Allen, estatubatuar aktore eta umorista.
• Ekainaren 15a – Xi Jinping, Txinako Alderdi Komunistako buruzagia.
• Ekainaren 16a – Daniel Cohen, frantziar ekonomialaria (h. 2023).
• Ekainaren 18a – Ron Stallworth, estatubatuar polizia ofizial erretiratua da. Ku Klux Klan-en infiltratuta sartu zena.
• Ekainaren 18a – Vladislav Terziul, ukrainar alpinista (h. 2004).
• Ekainaren 19a - Gema Sistiaga Agirregomezkorta, gipuzkoar euskaltzalea, andereñoa, trikitilaria eta nabigatzailea.
• Ekainaren 21a – Benazir Bhutto, Pakistango lehen ministroa (h. 2007).
• Ekainaren 21a – Koldo Izagirre, gipuzkoar idazlea, euskal idazle oparo, goraipatu eta berritzaileenetako bat.
• Ekainaren 22a – Cyndi Lauper, estatubatuar abeslaria, konposatzailea eta aktorea.
• Ekainaren 23a – Armen Sarkissian, Armeniako presidentea.
• Ekainaren 24a – William E. Moerner, estatubatuar fisikari-kimikaria, 2014ko Kimikako Nobel Saria.
• Ekainaren 24a – Mar Villaespesa, espainiar filologoa, historialaria, arte-kritikaria eta erakusketa-komisarioa.
• Ekainaren 26a – Iñigo Iruin, gipuzkoar ezker abertzaleko politikari eta abokatua.
• Ekainaren 29a – Roberta Carreri, italiar antzerki-aktorea.

Uztaila

• Uztailaren 1a – Jon Ander Ganboa, bizkaitar legelaria, Euskadiko Futbol Federakundeko idazkari nagusi ohia.
• Uztailaren 1a – Jadranka Kosor, Kroaziako lehen ministroa.
• Uztailaren 3a – Nidia Morrell, argentinar astronomoa.
• Uztailaren 6a – Reneta Indzhova, Bulgariako lehen ministroa.
• Uztailaren 7a – Jean Mixel Bedaxagar, zuberoar abeslari eta musikaria.
• Uztailaren 11 – Leon Spinks, estatubatuar boxeolaria (h. 2021).
• Uztailaren 14a – Patxi Intxaurrandieta Aizpurua, gipuzkoar musikologoa eta irakaslea.
• Uztailaren 15a – Jean-Bertrand Aristide, Haitiko presidentea.
• Uztailaren 15a – Natașa Raab, errumaniar aktorea (h. 2023).
• Uztailaren 19a – René Houseman, argentinar futbolaria (h. 2018).
• Uztailaren 19a – Howard Schulz, estatubatuar enpresaria.
• Uztailaren 20a – Margarida Aritzeta i Abad, kataluniar idazlea da eta literatura eta literatura konparatuaren teoriaren irakaslea.
• Uztailaren 21a – Enrique Basauri, bizkaitar futbolari ohia.
• Uztailaren 21a – David Ervine, Ipar Irlandako politikaria (h. 2007).
• Uztailaren 22a – Jose Maria Amorrortu, bizkaitar futbolari ohi eta entrenatzailea.
• Uztailaren 22a – Ellen Bernstein, estatubatuar errabino eta ekologista (h. 2024).
• Uztailaren 23a – Ana Botella, espainiar politikaria, Madrilgo alkate ohia.
• Uztailaren 23a – María Pazos, espainiar matematikaria, ikertzailea eta aktibista feminista.
• Uztailaren 23a – Najib Razak, Malaysiako lehen ministroa.
• Uztailaren 24a – Santi Idigoras, Oñatiko Bikingoa, gipuzkoar futbolari ohia.
• Uztailaren 29a – Dominique Bona, frantziar idazlea.
• Uztailaren 30a – Iñaki Aurrekoetxea Aurre, bizkaitar arkitektoa.
• Uztailaren 31 – Iñaki Nuñez, arabar zinema zuzendaria, gidoigilea eta ekoizlea.

Abuztua

• Abuztuaren 2a – Peter-Michael Kolbe, alemaniar arraunlaria (h. 2023).
• Abuztuaren 3a – Ian Bairnson, eskoziar musikaria, The Alan Parsons Project taldeko kidea (h. 2023).
• Abuztuaren 4a – Henk Lubberding, herbeheretar txirrindularia.
• Abuztuaren 4a – Antonio Tajani, Europako Legebiltzarreko presidente ohia.
• Abuztuaren 4a – Hiroyuki Usui, japoniar futbolari ohia.
• Abuztuaren 7a – María Pantoja Sánchez, camarada Doris, perutar soziologoa eta iraultzailea, Sendero Luminosoko kidea.
• Abuztuaren 7a – Fernando Roscubas, bizkaian errotutako margolaria.
• Abuztuaren 7a – Vicente Roscubas, bizkaian errotutako margolaria.
• Abuztuaren 7a – Vera Holtz, brasildar aktore eta antzerki zuzendaria.
• Abuztuaren 8a – Nigel Mansell, 1 Formulako britainiar pilotu ohia.
• Abuztuaren 9a – Seve Calleja, bizkaitar idazlea.
• Abuztuaren 9a – Sandra Pierantozzi, Palauko presidenteordea.
• Abuztuaren 9a – Jean Tirole, frantziar ekonomialaria, ekonometrian aditua, 2014ko Ekonomiako Nobel Saria.
• Abuztuaren 10a – Jacques Valat, frantziar argazkilaria.
• Abuztuaren 11 – Hulk Hogan, estatubatuar aktore eta borrokalaria.
• Abuztuaren 12a – Carlos Mesa, Boliviako presidente ohia.
• Abuztuaren 13a – Kristalina Georgieva, bulgariar ekonomialaria, Nazioarteko Diru Funtseko Zuzendari Orokorra.
• Abuztuaren 13a – Carmen Posadas, uruguaitar-espainiar idazlea.
• Abuztuaren 15a – José de la Hoz Lainz, kantabriar politikaria.
• Abuztuaren 15a – Carol Thatcher, britainiar idazle eta kazetaria, Margaret Thatcherren alaba.
• Abuztuaren 16a – Stuart Baxter, ingeles futbolari ohia eta entrenatzailea.
• Abuztuaren 16a – Ana Urkijo, bizkaitar abokatu eta Athletic Clubeko presidente ohia.
• Abuztuaren 17a – Joakin Gorrotxategi, euskararen historian espezializatutako gipuzkoar euskalaria.
• Abuztuaren 17a – Harumi Kori, japoniar futbolari ohia eta entrenatzailea.
• Abuztuaren 17a – Herta Müller, errumaniar idazlea, 2009ko Literaturako Nobel Saria.
• Abuztuaren 19a – Nanni Moretti, italiar zinema-zuzendari, gidoilari eta antzezlea.
• Abuztuaren 22a – Kevin O'Neill, ingeles marrazkilari eta komikigilea (h. 2022).
• Abuztuaren 25a – Maurizio Malvestiti, italiar apezpikua.
• Abuztuaren 26a – Edward Lowassa, Tanzaniako lehen ministroa (h. 2024).
• Abuztuaren 30a – Maria Luisa Carcedo, PSOEko espainiar politikaria.
• Abuztuaren 30a – Robert Parish, The Chief ("Buruzagia"), NBAko estatubatuar saskibaloi jokalari ohia.

Iraila

• Irailaren 1a – Juncal Ballestín, arabar margolari eta irarlea (h. 2015).
• Irailaren 2a – Ahmad Shah Massoud, afganistango mujahidinen buruzagia, Sobietarren aurkako gerran garrantzi handiko paperduna (h. 2001).
• Irailaren 3a – Jean-Pierre Jeunet, frantziar zinema zuzendari eta gidoigilea.
• Irailaren 5a – Murray Mexted, zeelandaberritar errugbilari ohia.
• Irailaren 5a – Xabier Olarra, euskal idazlea eta itzultzailea.
• Irailaren 6a – Gianbattista Baronchelli, italiar txirrindulari ohia.
• Irailaren 8a – Margo Oberg, estatubatuar surflaria.
• Irailaren 8a – Esther Takeuchi, estatubatuar material-zientzialaria eta ingeniari kimikoa.
• Irailaren 9a – Andres Alberdi, euskal hizkuntzalari eta euskaltzaina.
• Irailaren 9a – Adolfo Arejita, bizkaitar hizkuntzalari eta euskaltzaina.
• Irailaren 10a – Juan Mari Bengoetxea, Bengoetxea III.a, nafar pilotari ohia.
• Irailaren 10a – Benantxio Irureta, euskal mendizale nabarmena (h. 2013).
• Irailaren 10a – Iñaki Txueka, gipuzkoar enpresaburu eta politikari jeltzalea.
• Irailaren 11 – Juan José Crespo Galende, PCE (r)-ko eta GRAPOko bizkaitar militantea (h. 1981).
• Irailaren 12a – Nan Goldin, estatubatuar argazkilaria.
• Irailaren 14a – François Alfonsi, korsikar nazionalismoaren militante historikoa.
• Irailaren 15a - Margie Moran, filipinar modeloa, 1973ko Miss Unibertso eta Bakearen aldeko ekintzailea.
• Irailaren 18a – Caoimhghín Ó Caoláin, irlandar politikari ohia.
• Irailaren 18a – Toyohito Mochizuki, japoniar futbolari ohia.
• Irailaren 20a – Angel Celada, arabar bateria-jotzailea.
• Irailaren 22a – Ségolène Royal, frantziar politikaria.
• Irailaren 23a – Dessie Ellis, Sinn Féingo irlandar politikaria.
• Irailaren 23a – Antonio Pérez Prados, nafar ikerlaria eta irakaslea, Nafarroako Unibertsitate Publikoko errektorea.
• Irailaren 26a – Xabier Azkargorta, gipuzkoar futbolari ohia, entrenatzailea eta futbol esataria.
• Irailaren 26a – Dolores Keane, irlandar folk abeslaria.
• Irailaren 26a – Joan Tardà, ERCko kataluniar politikaria.
• Irailaren 28a – Otmar Hasler, Liechtensteingo lehen ministro ohia.

Urria

• Urriaren 1a – Grete Waitz, norvegiar atleta, bederatzi aldiz New Yorkeko maratoiaren irabazle (h. 2011).
• Urriaren 3a – Aurelia Arkotxa, baxenafar idazlea eta euskaltzain osoa.
• Urriaren 4a – Josep Cuní, kataluniar kazetari, telebista aurkezle eta irrati esataria.
• Urriaren 4a – Elisabetta Viviani, italiar abeslari eta aktorea.
• Urriaren 7a – Tico Torres, estatubatuar bateria-jolea, Bon Jovi taldeko kidea.
• Urriaren 8a – Julia Navarro, espainiar eleberrigile eta kazetaria.
• Urriaren 8a – María José Vidorreta, UPNko errioxar-nafar politikaria.
• Urriaren 9a – Pilar García Negro, galiziar politikari, idazle, soziolinguista eta irakaslea.
• Urriaren 9a – Tony Shalhoub, libanoar jatorriko estatubatuar aktorea.
• Urriaren 10a – Midge Ure, eskoziar musikari, kantu-idazle eta musika ekoizlea.
• Urriaren 11 – David Morse, estatubatuar aktorea.
• Urriaren 15a - Tere Guenetxea, gipuzkoar artista, zeramikaria eta eskultorea.
• Urriaren 16a – Paulo Roberto Falcão, brasildar futbolari ohi eta entrenatzailea.
• Urriaren 21a – Jose Ignazio Ansorena, Mirri, gipuzkoar txistulari eta pailazoa.
• Urriaren 25a – Douglas Diamond, estatubatuar ekonomialaria, 2022ko Ekonomiako Nobel Saria.
• Urriaren 26a – Aurlus Mabélé, Soukousaren Erregea, kongoar abeslari eta konpositorea (h. 2020).
• Urriaren 31 – José Alberto Costa, portugaldar futbolari ohia.
• Urriaren 31 – Carlos Páez Rodríguez, 1972ko Uruguaiko Aireko Armadaren 571 hegaldiaren istripu eta odiseatik bizirik ateratako bat.

Azaroa

• Azaroaren 1a – Christian Belaskain, lapurtar errugbilaria (h. 2004).
• Azaroaren 3a – Kate Capshaw, estatubatuar aktorea.
• Azaroaren 8a – Edorta Jimenez, bizkaitar idazlea.
• Azaroaren 13a – Andrés Manuel López Obrador, Mexikoko presidentea.
• Azaroaren 14a – Dominique de Villepin, Frantziako Lehen Ministro ohia.
• Azaroaren 15a – Christine Etchevers, lapurtar margolaria.
• Azaroaren 15a – Jean-Michel Galant, baxenafar politikaria, Azkarateko alkatea.
• Azaroaren 15a – Toshio Takabayashi, japoniar futbolari ohia.
• Azaroaren 18a – Alan Moore, ingeles idazle eta komiki gidoigilea.
• Azaroaren 19a – Francisco Mujika Garmendia, Artapalo, gipuzkoar ETAkide historikoa.
• Azaroaren 21a – Daniel Sanchez, frantziar futbolari ohia eta entrenatzailea.
• Azaroaren 24a – Sylvie Kinigi, Burundiko presidentea.
• Azaroaren 25a – Manuel Hidalgo, nafar kazetari eta idazlea.
• Azaroaren 27a – Jon Imanol Azua, bizkaitar politikari ohi eta enpresaburua.
• Azaroaren 27a – Steve Bannon, estatubatuar eskuin muturreko hedabideetako enpresaburua, estratega eta politika arloko pertsonaia.

Abendua

• Abenduaren 1a – Antoine de Caunes, frantziar aktore, zuzendari eta telebista-aurkezlea.
• Abenduaren 3a – Robert Guédiguian, frantziar aktore eta zinemagilea.
• Abenduaren 3a – Ágata Lys, espainiar aktorea (h. 2021).
• Abenduaren 6a – Andolin Eguzkitza, bizkaitar idazlea, irakaslea eta euskaltzaina (h. 2004).
• Abenduaren 6a – Masami Kurumada, japoniar mangaka.
• Abenduaren 8a – Kim Basinger, estatubatuar aktorea.
• Abenduaren 8a – Sabino Ormazabal, militante ekologista eta antimilitarista, indarkeria-ez aktiboaren bultzatzailea.
• Abenduaren 9a – John Malkovich, estatubatuar aktorea, ekoizlea, zinema-zuzendaria eta moda-diseinatzailea.
• Abenduaren 10a – Diane Schuur, estatubatuar abeslaria eta piano-jolea.
• Abenduaren 13a – Ben Bernanke, estatubatuar ekonomialaria, 2022ko Ekonomiako Nobel Saria.
• Abenduaren 17a – Bill Pullman, estatubatuar aktorea.
• Abenduaren 18a – David Chipperfield, ingeles arkitektoa.
• Abenduaren 21a – Betty Wright, estatubatuar soul eta R&B abeslaria (h. [[]2020]).
• Abenduaren 22a – Eiji Ueda, japoniar futbolari ohia.
• Abenduaren 26a – Leonel Fernández, Dominikar Errepublikako presidentea.
• Abenduaren 26a – Toomas Hendrik Ilves, Estoniako 4. presidentea.
• Abenduaren 28a – Miguel Angulo, lapurtar mendizale, idazle, kartografo, argazkilari, diseinatzaile eta irakaslea.
• Abenduaren 28a – Richard Clayderman, frantziar piano-jotzailea.
• Abenduaren 29a – Thomas Bach, alemaniar eskrimalari ohi eta kirol-zuzendaria, Nazioarteko Batzorde Olinpikoko lehendakaria.
• Abenduaren 29a – Stanley Williams, 1969an Los Angelesen sustraitutako Crips kale bandaren liderra (h. 2005).
• Abenduaren 30a – Meredith Vieira, estatubatuar kazetari eta telebista aurkezlea.
• Abenduaren 31 – Jane Badler, estatubatuar aktore eta abeslaria.

Egun ezezaguna edo zehaztugabea

• Agustín Azkarate, bizkaitar arkeologoa.
• Alberto Rementeria, bizkaitar margolaria.
• Elena Barrena, gipuzkoar historialaria eta irakaslea.
• Elixabete Garmendia, gipuzkoar kazetaria, emakume aitzindaria euskarazko kazetaritzan.
• Emilio Majuelo, nafar historialaria, batez ere XX. mendeko Euskal Herria ikertu duena.
• Felix Maraña, gipuzkoar idazle eta kazetaria.
• Gotzon Aleman, euskal idazlea (h. 1978).
• Ignacio Aranguren, nafar antzerki zuzendaria eta irakaslea.
• Iñaki Gorostiza, bizkaitar pilotari ohia.
• Iñaki Iñurrieta, gipuzkoar idazlea eta itzultzailea.
• Iñaki Lasagabaster, arabar irakaslea, EHUko Administrazio Zuzenbideko katedraduna.
• Iñigo Botas, arabar zinema-zuzendari eta gidoilaria (h. 2013).
• Isabelle Ajuriagerra, Euskal Herriko ikertzaile eta kultura-eragilea.
• Jokin Perez, gipuzkoar ETAkidea (h. 1978).
• Jose Antonio Agote, mediku traumatologo euskalduna (h. 1999).
• Jose Maria Gorroño, bizkaitar politikaria, Gernikako alkatea.
• Joxemari Azurmendi, gipuzkoar irakasle, idazle eta itzultzailea.
• Josu Baez Mujika, gipuzkoar idazle eta poeta (h. 2022).
• Karmele Antxustegi, bizkaitar politikaria.
• Manu Ertzilla, bizkaitar idazlea.
• Manuel Martorell, nafar kazetari eta historialaria.
• Maria Antonia Ozcáriz, bizkaitar politikaria.
• María Belmonte Barrenechea, bizkaitar idazlea, itzultzailea eta ikertzailea.
• Maria Pilar Zuriarrain, gipuzkoar txistularia, Euskal Herriko Txistulari Elkartearen zilarrezko domina jaso duen lehen emakumea.
• Miguel González San Martín, bizkaitar idazlea.
• Mikel Essery, euskal irakasle eta bidaiaria (h. 2007).
• Mikel Salegi Urbieta, Guardia Zibilak kontrol batean tiroz eraildako gipuzkoar gaztea (h. 1974).
• Mirentxu Purroy, nafar kazetari eta zinema zuzendaria.
• Nekane San Migel, gipuzkoar magistratua.
• Pierre Zabalo, baxenafar idazle, irakasle eta ikertzailea.
• Tomas San Miguel, arabar musikaria, musika tradizionala osagai garaikideekin uztartzen dituena.
• Roberto Zarrabeitia, bizkaitar argazkilari eta kazetaria.
• Sonia Gaztanbide, bizkaitar medikua eta EHUko irakaslea.
• Carme Alvariño, galiziar historialaria (h. 2017).
• César Lombera, galiziar eskultorea.
• Ely Ould Mohamed Vall, Mauritaniako estatuburua (h. 2017).
• Josu Landa, euskal jatorriko venezuelar-mexikar idazle eta filosofoa.
• Javier García García, espainiar arkitektoa.
• Jimmy MacCarthy, irlandar kantautorea.
• Kristin Ross, literatura konparatuko estatubatuar irakaslea.
• Virgelina Chará, giza eskubideen aldeko aktibista kolonbiarra.
• Zainap Gaxaieva, txetxeniar kazetari eta giza eskubideen aldeko ekintzailea.

Heriotzak

Urtarrila

• Urtarrilaren 1a – Hank Williams, estatubatuar kantautorea, Country musikako ikur eta XX. mendeko musikari eraginkorrenetakotzat joa (j. 1923).
• Urtarrilaren 8a – Eustakio Etxauri Martínez, nafar kazetari kontserbadore, filologo klasiko eta irakaslea (j. 1873).
• Urtarrilaren 16a – Santiago Cunchillos Manterola, nafar legegizona eta itzultzailea (j. 1882).
• Urtarrilaren 28a – James Scullin, Australiako 9. lehen ministroa (j. 1876).

Otsaila

• Otsailaren 3a – Sophia Hayden Bennett, txiletar jatorriko estatubatuar arkitektoa, Massachusettseko Teknologia Institutuan graduatu zen lehenengo emakumea (j. 1868).
• Otsailaren 3a – Fabián Velasco, euskal atleta (j. 1902).
• Otsailaren 20a – Francesco Saverio Nitti, Italiako lehen ministroa (j. 1868).
• Otsailaren 23a – Jesus Gartzia Leoz, nafar musikagilea (j. 1904).
• Otsailaren 24 – Gerd von Rundstedt, nazien Wehrmachteko mariskal alemaniarra (j. 1875).
• Otsailaren 24a – Sergei Vinogradski, mikrobiologian nabarmendutako errusiar zientzialaria (j. 1856).

Martxoa

• Martxoaren 3a – Josef Fischer, alemaniar txirrindularia (j. 1865).
• Martxoaren 5a – Sergei Prokofiev, errusiar musikagilea, orkestra zuzendaria eta pianista (j. 1891).
• Martxoaren 5a – Josef Stalin, sobietar politikaria, SESBeko bigarren buruzagi gorena (j. 1878).
• Martxoaren 14a – Klement Gottwald, Txekoslovakiako presidentea (j. 1896).
• Martxoaren 17a – Frank Griffin, zinema mutuaren garaiko estatubatuar zinema zuzendaria, gidoigilea eta aktorea (j. 1886).
• Martxoaren 23a – Raoul Dufy, frantziar margolaria (j. 1877).
• Martxoaren 23a – Alice Prin, Montparnasseko Kiki, frantziar modelo, gaueko-klubeko abeslari, aktore eta margolaria (j. 1901).
• Martxoaren 24a – Maria Teckekoa, Erresuma Batuko erregina ezkontidea eta Indiako Enperatriz ezkontidea (j. 1867).
• Martxoaren 27a – Jose Maritorena, nafar bertsolaria (j. 1882).
• Martxoaren 28a – Valentine de Saint-Point, frantziar artista eta idazlea (j. 1875).
• Martxoaren 28a – Jim Thorpe, estatubatuar kirolaria (j. 1887).

Apirila

• Apirilaren 2a – Hugo Sperrle, alemaniar militarra (j. 1885).
• Apirilaren 4a – Karlos II.a Errumaniakoa, Errumaniako erregea (j. 1893).
• Apirilaren 9a – Hans Reichenbach, alemaniar filosofoa (j. 1891).
• Apirilaren 9a – Stanisław Wojciechowski, Poloniako presidentea (j. 1869).
• Apirilaren 14a – Luisa Karlota Saxonia-Altenburgekoa, Saxonia-Altenburgeko printzesa eta Anhalteko dukesa ezkontidea (j. 1873).
• Apirilaren 22a – Armin Otto Leuschner, estatubatuar astronomoa (j. 1868).
• Apirilaren 29a – Moise Kisling, frantziar margolari eta marrazkilaria (j. 1891).

Maiatza

• Maiatzaren 16a – Django Reinhardt, belgikar jazz-gitarrista eta musikagilea, Europako jazz bakarlari ospetsuenetakoa (j. 1910).
• Maiatzaren 20a – German Landazabal, arabar musikagilea (j. 1884).
• Maiatzaren 26a – Marie-Charlotte Dupouy, Maria Teresa, lapurtar moja, beneragarri izendatua (j. 1873).
• Maiatzaren 29a – Morgan Russell, estatubatuar margolaria (j. 1886).
• Maiatzaren 31 – François Dussaud, suitzar zientzialaria (j. 1870).
• Maiatzaren 31 – Vladimir Tatlin, sobietar eskultore eta margolari konstruktibista (j. 1885).

Ekaina

• Ekainaren 3a – Florence Price, estatubatuar konpositore klasikoa, piano-jotzailea, organo-jolea eta musika-irakaslea (j. 1887).
• Ekainaren 5a – Bill Tilden, Big Bill, estatubatuar tenislaria (j. 1893).
• Ekainaren 5a – Moelona, galestar eleberrigile eta itzultzailea (j. 1877).
• Ekainaren 9a – Ugo Betti, italiar antzerkigilea (j. 1892).
• Ekainaren 12a – Juan Usabiaga, gipuzkoar politikari eta ingeniaria (j. 1879).
• Ekainaren 16a – Fernando Barrón, arabar militarra (j. 1892).
• Ekainaren 23a – Albert Gleizes, frantziar margolari, artearen teorialari eta filosofoa (j. 1881).
• Ekainaren 27a – Mary Anderson, estatubatuar etxebizitza sustatzaile, mahastizain eta baserritarra, haizetako-garbigailuaren sortzailea (j. 1866).
• Ekainaren 30a – Elsa Beskow, haurrentzako liburuen idazle eta ilustratzaile suediarra (j. 1874).
• Ekainaren 30a – Vsevolod Pudovkin, sobietar antzerki eta zinema zuzendaria (j. 1893).

Uztaila

• Uztailaren 1a – Mariano Ruiz-Funes, espainiar legelari eta politikaria (j. 1889).
• Uztailaren 5a – Manuel Sodupe, Gelatxo I, gipuzkoar trikitilari soinu-jotzailea (j. 1888).
• Uztailaren 6a – Julia de Burgos, Puerto Ricoko idazle eta feminista, uhartearen independentziaren eta giza eskubideen aldekoa (j. 1914).
• Uztailaren 9a – Annie Kenney, ingeles sufragista (j. 1879).
• Uztailaren 14a – Richard von Mises, austrohungariar jatorriko estatubatuar ingeniaria (j. 1883).
• Uztailaren 16a – Hilaire Belloc, frantziar jatorriko ingeles idazle, historialari eta politikaria (j. 1870).
• Uztailaren 20a – Dumarsais Estimé, Haitiko presidentea (j. 1900).

Abuztua

• Abuztuaren 15a – Ludwig Prandtl, alemaniar fisikaria (j. 1875).
• Abuztuaren 20a – Errose Bustintza, euskal idazlea, abertzalea eta euskaltzalea (j. 1899).
• Abuztuaren 21a – Ignacio Artamendi, Artamendi II.a, bizkaitar pilotaria (j. 1900).
• Abuztuaren 24a – Willy Adolf Theodor Ramme, alemaniar entomologoa (j. 1887).

Iraila

• Irailaren 15a – Isaías Medina Angarita, Venezuelako presidentea (j. 1897).
• Irailaren 15a – Erich Mendelsohn, alemaniar arkitektoa (j. 1887).
• Irailaren 27a – Hans Fritzsche, alemaniar kazetari eta politikaria nazia (j. 1900).
• Irailaren 28a – Edwin Hubble, estatubatuar astronomoa (j. 1889).
• Irailaren 29a – Ernst Reuter, alemaniar politikaria (j. 1889).
• Irailaren 30a – Lewis Fry Richardson, ingeles fisikaria (j. 1881).

Urria

• Urriaren 3a – Florence Rena Sabin, estatubatuar medikua, emakume aitzindaria zientzia arloan (j. 1871).
• Urriaren 8a - Kathleen Ferrier, britainiar kontralto abeslaria (j. 1912).
• Urriaren 12a – Hjalmar Hammarskjöld, Suediako lehen ministroa (j. 1862).
• Urriaren 15a – Ricardo Bastida, arkitekto bilbotarra (j. 1879).
• Urriaren 25a – Holger Pedersen, daniar hizkuntzalaria (j. 1867).
• Urriaren 30a – Emmerich Kálmán, hungariar opereta musikagilea (j. 1882).

Azaroa

• Azaroaren 8a – Ivan Bunin, errusiar idazlea, 1933ko Literaturako Nobel Saria (j. 1870).
• Azaroaren 9a – Dylan Thomas, ingelesezko galestar poeta eta idazlea (j. 1914).
• Azaroaren 9a – Abdulaziz ibn Saud, Saudi Arabiako erresumako lehen erregea (j. 1876).
• Azaroaren 15a – Jorge de Lima, brasildar idazle, itzultzaile, margolari, politikari eta medikua (j. 1893).
• Azaroaren 16a – T. F. O'Rahilly, irlandar hizkuntalaria (j. 1883).
• Azaroaren 22a – Jorge Meléndez, El Salvadorko presidentea (j. 1871).
• Azaroaren 27a – Eugene O'Neill, estatubatuar idazlea, 1936ko Literaturako Nobel Saria (j. 1888).
• Azaroaren 30a – Francis Picabia, frantziar margolaria, diseinatzailea eta poeta (j. 1879).

Abendua

• Abenduaren 2a – Snowy Baker, australiar kirolari eta aktorea (j. 1884).
• Abenduaren 4a – Rafael Escudero, bizkaitar futbolaria (j. 1919).
• Abenduaren 5a – Benito Barrueta, bizkaitar margolaria (j. 1873).
• Abenduaren 5a – Jorge Negrete, mexikar abeslari eta aktorea, rantxera eta mariatxi musikako abeslari bikaina izateagatik oroitua (j. 1911).
• Abenduaren 7a – Migel Muñoa, gipuzkoar irakaslea, gaur egungo ikastolen aitzindaria (j. 1868).
• Abenduaren 11 – Serapio Huitzi Lazkano, nafar ingeniaria eta idazlea (j. 1868).
• Abenduaren 14a – Marjorie Kinnan Rawlings, estatubatuar idazlea (j. 1896).
• Abenduaren 19a – Ricardo Baroja, Euskal Herrian bizitako espainiar margolaria, grabatzailea eta idazlea (j. 1871).
• Abenduaren 19a – Robert Andrews Millikan, estatubatuar fisikaria, 1923ko Fisikako Nobel Saria (j. 1868).
• Abenduaren 23a – Lavrenti Beria, sobietar buruzagi komunista, polizia eta zerbitzu sekretuko (NKVD) zuzendaria (j. 1899).
• Abenduaren 23a – Pierre Dupong, Luxenburgoko lehen ministroa (j. 1885).
• Abenduaren 27a – Romualdo Galdos, gipuzkoar elizgizon eta idazlea (j. 1885).
• Abenduaren 27a – Julian Tuwim, poloniar olerkaria (j. 1894).

Egun ezezaguna edo zehaztugabea

• Ignacio Etxandi, gipuzkoar margolaria (j. 1912).
• Jean Larrasket, zuberoar euskalaria (j. 1885).
• Jose Soltxaga, Gerra Zibileko militar matxino nafarra (j. 1881).
• Tiburtzio Beristain, euskal herritar futbolaria (j. 1904).
• Jean Neuhaus, belgikar txokolategilea (j. 1877).

Nobel saridunak:

• Fisika: Frits Zernike
• Kimika: Hermann Staudinger
• Literatura: Winston Churchill
• Medikuntza: Hans Adolf Krebs eta Fritz Albert Lipmann
• Bakea: George Marshall

---

Kanpo estekak

• Datuak: Q18585
• Multimedia: 1953 / Q18585