Azaroaren 27
Azaroaren 27a gregoriotar egutegiaren urteko hirurehun eta hogeita hamaikagarren eguna da, 332.a bisurteetan. 34 egun falta dira urtea amaitzeko.
|
|
|
Gertaerak
Euskal Herria
- 1512 – Iruñeko murruen aurkako bigarren erasoa abiatu zuen Nafarroako armadak, barnean gaztelarrak gotortuta zirela.
- 1784 – Euskaraz hitz egitea debekatu zuten Aiako eskolan (Gipuzkoa) eta eraztunaren zigorra gomendatu zuten.
- 1838 – Txapela erabiltzea debekatu zuen Baldomero Esparterok, Lehen Guda Karlista betean. Txapela jantzita harrapatzen zutena gogor zigortuko zutela adierazten zuen zabaldutako bandoak.
- 1978 – ETAk Heliodoro Arriaga Ciaurriz guardia zibila erail zuen Billabonan.
- 1980 – ETAk Miguel Garciarena Baraibar militarra hil zuen Donostian.
- 2009 – Nafarroako Foru Erkidegoko Gobernuak uko egin zion euskarazko hedabideei diru-laguntzak emateari.
- 2013 – Espainiako Auzitegi Nazionalak Nafarroako Foru Erkidegoko lehendakari Yolanda Barcinari tartak jaurti zizkioten Mugituko lau kide nafarrei bi urteko espetxe zigorra ezarri zien.
Mundua
- 1755 –6,5-7,0 magnitudeko lurrikara batek Marokoko Fez eta Meknes hiriak suntsitu zituen, guztira 15.000 hildako inguru utziz.
- 1871 – Espainiarrek Habanako zortzi medikuntza ikasle exekutatu zituzten Kuban, eta beste dozenaka espetxeratu. Fusilatu guztiak 21 urtetik beherakoak ziren.
- 2006 –
- Rafael Correa ezkertiarra Ekuadorreko presidente bilakatu zen hauteskundeetako bigarren itzulian botuen gehiena lortu eta gero.
- PSOEk 1998an ETAk egindako su-etenean PPk negoziatzearen alde izandako jarrera biltzen zuen bideo bat kaleratu zuen.
- 2009 –
- Kataluniako 12 egunkarik editorial bera atera zuten, Estatutu berriaren alde.
- Irlandako Gobernuaren Ikerketa Batzordeak aurkeztutako txostenaren arabera herrialde hartako Elizak eta Estatuak sexu-abusuak estali zituzten.
- 2010 – Dublinen milaka herritar kaletara atera ziren, Irlandako Errepublikako Gobernua krisiari aurre egiteko prestatzen ari zen planaren aurka.
Arte eta kultura
Euskal Herria
Mundua
- 1842 – Ruslan eta Liudmila (errusieraz: Руслан и Людмила, Ruslan i Lyudmila), Mikhail Glinkaren musika eta Valerian Shirkov, Nestor Kukolnik eta N. A. Markevitxen libretoa duen opera estreinatu zen San Petersburgoko Bolshoi Antzokian.
Zientzia eta teknologia
Euskal Herria
Mundua
Kirolak
Euskal Herria
- 2016 – Esku Huskako Lau eta Erdiko Pilota Txapelketa Nagusia: Oinatz Bengoetxea leitzarra Jokin Altuna amezketarrari Ogeta pilotalekuan jokatutako finalean 22-21 nagusitu zitzaion.
Mundua
Jaiotzak
Euskal Herria
- 1830 – Fidel Sagarminaga, bizkaitar politikaria eta idazlea (h. 1894).
- 1893 – Migel Etxebeste, nafar organista eta musikagilea (h. 1962).
- 1900 – Sorne Unzueta, Utarsus, euskal idazlea (h. 2005).
- 1908 – Juan Garizurieta, bizkaitar futbolaria (h. 2001).
- 1913 – Inazio Eizmendi, Basarri, gipuzkoar bertsolaria, kazetaria eta euskal idazlea, XX. mendeko bertsolari nagusienetakotzat hartua (h. 1999).
- 1914 – Astrea Barrios, bizkaitar politikaria, kazetaria eta aktibista feminista (h. 2016).
- 1918 –
- Milagros Uranga, Milagros I, gipuzkoar erraketista (h. 1992).
- Jean-Pierre Urkia, lapurtar apezpikua (h. 2011).
- 1922 – Justina Aldalur, klaratar ordenako gipuzkoar lekaimea eta bertsozalea (h. 2017).
- 1923 –
- Juan Gardeazabal, Juanito, euskal herritar futbol arbitroa (h. 1969).
- Ruperto Sagasti, bizkaitar futbolaria (h. 2008).
- 1935 – Michel Portal, lapurtar konpositore eta musikaria, Europako jazz musikaririk garrantzitsuenetakotzat joa.
- 1942 – Juan Manuel Zamora, gipuzkoar futbolaria (h. 2015).
- 1948 – Luis Carrera, gipuzkoar belar hockey jokalari ohia.
- 1950 – Javier Torrealdea, EHUko irakasle eta Informatika Fakultateko dekano ohia.
- 1953 – Jon Imanol Azua, bizkaitar politikari ohi eta enpresaburua.
- 1955 – Miren Azkarate, gipuzkoar politikaria.
- 1956 – Juan Carlos Etxegoien, Xamar, nafar idazle eta irakaslea.
- 1967 – Elena Odriozola, gipuzkoar ilustratzailea.
- 1969 – Juan Carlos García González, bizkaitar saskibaloi arbitroa.
- 1974 – Raúl Iglesias, gipuzkoar futbolari ohia.
- 1978 – Unax Ugalde, gasteiztar aktorea.
- 1984 – Elise Garrigue, euskal surflari eta modeloa.
- 1986 – Julie Greciet, lapurtar golfaria.
- 1987 – Andoni Erburu, bizkaitar aktorea.
- 1991 – Inma Fernandez, gipuzkoar aktorea.
- 1992 –
- Ion Areitio, gipuzkoar txirrindularia, trial modalitatean aditua.
- Zulai Plazaola, gipuzkoar aktorea.
- 2001 – Aimar Oroz, nafar futbolaria.
Mundua
- 1127 – Txinako Xiaozong Enperadorea (h. 1194).
- 1380 – Aragoiko Fernando I.a, errege katalanaragoiarra (h. 1416).
- 1598 – Alessandro Algardi, italiar eskultore barrokoa (h. 1654).
- 1635 – Françoise de Maintenon, frantziar emakume noblea (h. 1719).
- 1684 – Tokugawa Yoshimune, Tokugawa shogunerriko zortzigarren shogun (h. 1751).
- 1701 – Anders Celsius, suediar fisikari eta astronomoa (h. 1744).
- 1754 – Georg Forster, alemaniar naturalista, etnologo, bidaia idazle, kazetari eta iraultzailea (h. 1794).
- 1798 – Andries Wilhelmus Jacobus Pretorius, Hegoafrikako politikaria, boerren buruzagia (h. 1853).
- 1809 – Fanny Kemble, britainiar aktore, idazle eta abolizionista (h. 1893).
- 1810 – Alphonse de Barrés du Molard, frantziar militarra (h. 1893).
- 1841 – Rafael Molina Sánchez, Lagartijo, espainiar toreatzailea (h. 1900).
- 1843 – Elizabeth Stride, ustez Jack Tripa-ateratzailearen hirugarren biktima (h. 1888).
- 1848 – Henry Augustus Rowland, estatubatuar fisikaria (h. 1901).
- 1857 – Charles Scott Sherrington, ingeles fisiologoa (h. 1952).
- 1860 – Facundo Perezagua, espainiar politikari sozialista eta sindikalista (h. 1935).
- 1865 – Walter Frederick Gale, australiar bankari astronomiazalea (h. 1945).
- 1867 – Charles Koechlin, frantziar musikagilea eta musikako teorikoa (h. 1950).
- 1870 – Juho Kusti Paasikivi, Finlandiako presidentea (h. 1956).
- 1874 – Chaim Weizmann, israeldar zientzialaria eta politikaria (h. 1952).
- 1878 – William Orpen, irlandar margolaria (h. 1931).
- 1882 – Adolf Abel, alemaniar arkitektoa (h. 1968).
- 1885 –
- Guillermo Larregi, El Vasco de la Carretilla, Patagoniatik Buenos Airesera 22.300 km-ko bidaia oinez eta 130 kg.-ko eskorga eramanez egin zuen (h. 1964).
- Liviu Rebreanu, errumaniar eleberrigilea (h. 1944).
- 1886 – Tsuguharu Foujita, japoniar margolaria (h. 1968).
- 1891 – Pedro Salinas, espainiar olerkaria (h. 1951).
- 1898 – José María Gil-Robles, espainiar politikari eta abokatua (h. 1980).
- 1903 – Lars Onsager, estatubatuar kimikaria, 1968ko Kimikako Nobel Saria (h. 1976).
- 1908 – Tameo Ide, japoniar futbolaria (h. 1998).
- 1909 –
- James Agee, estatubatuar eleberrigile, kazetari, poeta, gidoilari eta filmen kritikaria (h. 1955).
- Irene Polo, Argentinan erbesteratutako kataluniar kazetaria, publizista eta antzerki ordezkaria (h. 1942).
- 1915 – Yves Thériault, quebectar idazlea, Kanadako idazle oparoenetakoa (h. 1983).
- 1919 – Alberto Girri, argentinar olerkari, itzultzaile eta kontalaria (h. 1991).
- 1921 – Alexander Dubček, eslovakiar politikaria eta Txekoslovakiako buruzagia (h. 1992).
- 1925 –
- Claude Lanzmann, frantziar kazetaria, idazlea eta zinegilea (h. 2018).
- Georgette Rizk, palestinar militante eta ekintzaile politiko, sozial eta feminista (h. 2018).
- 1927a – Irene Falcón, espainiar kazetaria, Dolores Ibarruriren idazkari pertsonala (h. 1999).
- 1928 - María Belén Morales, kanariar eskultore eta margolaria (h. 2016).
- 1932 – Benigno Aquino, Jr., filipinar pilitikaria (h. 1983).
- 1933 – Jacques Godbout, quebectar olerkari, eleberrigile, saiakera-idazle eta zinemagilea.
- 1934 – Amable Liñán, espainiar ingeniaria.
- 1939 – Laurent-Désiré Kabila, Kongoko presidentea (h. 2001).
- 1940 – Bruce Lee, borroka arteetako maisua, aktorea, filosofoa, zinemagilea eta Jeet Kune Do borroka-artearen sortzailea (h. 1973).
- 1941 – Aimé Jacquet, frantziar futbolari ohi eta entrenatzailea.
- 1942 –
- Federico Arana, mexikar biologo, idazle, karikaturagile, musikari, musikagile eta margolaria.
- Manolo Blahnik, kanariar zapata-diseinatzalea.
- Jimi Hendrix, estatubatuar musikaria eta kantautorea, Rock musikaren historiako gitarrista elektriko handienetakoa (h. 1970).
- 1943 – Nicole Brossard, frantziar-kanadar poeta eta eleberrigilea.
- 1945 – Arcadi Oliveres, kataluniar ekonomista eta bakearen eta justizia sozialaren aktibista (h. 2021).
- 1951 – Kathryn Bigelow, estatubatuar zinema zuzendaria.
- 1955 –
- Andrés Montes, espainiar kazetaria eta kirol esataria (h. 2009).
- Bill Nye, estatubatuar zientzia-komunikatzaile, telebista-aurkezle eta ingeniari mekanikoa.
- 1956 - Miluca Sanz, espainiar artista eta musikaria.
- 1957 –
- Steve Bannon, estatubatuar eskuin muturreko hedabideetako enpresaburua, estratega eta politika arloko pertsonaia.
- Ana Lilian de la Macorra, mexikar telebista-ekoizlea eta aktore ohia.
- 1960 –
- Maria Schneider, estatubatuar jazz konposatzailea.
- Julia Tymoxenko, Ukrainako lehen ministro ohia.
- 1961 – Laura del Sol, kataluniar aktore eta dantzaria.
- 1962 – Conrad Anker, estatubatuar alpinista, eskalatzaile eta idazlea.
- 1963 – Duília de Mello, brasildar astronomoa, astrofisikaria, irakaslea eta ikertzailea.
- 1964 – Roberto Mancini, italiar futbolari ohi eta entrenatzailea.
- 1965 – José Enrique Carrera, espainiar txirrindulari ohia.
- 1967 – Shane Embury, britainiar musikaria, Napalm Death bandako baxu-jotzailea.
- 1969 –
- Hernán Gaviria, kolonbiar futbolaria (h. 2002).
- Natalia Millán, espainiar aktore eta abeslaria.
- 1970 – Kelly Loeffler, estatubatuar enpresaburua eta politikaria.
- 1975 – Edita Pučinskaitė, lituaniar txirrindularia.
- 1977 –
- Adam Archuleta, NFLko estatubatuar amerikar-futbolari ohia, euskal jatorriduna.
- Alyssa Monks, estatubatuar margolaria.
- Mika Tan, estatubatuar aktore eta modeloa.
- 1978 – Shy Love, puertorrikar aktorea.
- 1979 – Danielle Foxxx, brasildar emakumezko aktore pornografiko transexuala.
- 1982 – Tatsuya Tanaka, japoniar futbolaria.
- 1984 – György Grozer, hungariar-alemaniar boleibol jokalaria.
- 1985 – Alison Pill, kanadar aktorea.
- 1987 – Lashana Lynch, britainiar aktorea.
- 1990 – Garry Rodrigues, herbehereetar futbolaria.
- 1992 – Victoria Volkova, mexikar modelo, aktore, makillatzaile eta youtuberra.
Heriotzak
Euskal Herria
- 1936 – Álvaro Alcalá Galiano, bizkaitar dekoratzailea eta margolaria, Paracuellos de Jaraman fusilatua (j. 1873).
- 1978 – Roman Irigoien Mitxelena, gipuzkoar sendagile eta olerkaria (j. 1904).
- 1985 – Francis Daguerre, lapurtar errugbilaria (j. 1908).
- 1989 – Tomas Garbizu, gipuzkoar organojole, txistulari eta musika-konpositorea (j. 1901).
- 2013 – Juliana Saratxaga, arabar pandero jotzailea. (j. 1911)
- 2020 – Sabina de la Cruz, bizkaitar irakaslea, idazlea eta Blas de Oteroren alarguna (j. 1929).
Mundua
- K. a. 8 – Horazio, latindar poeta (j. K. a. 65).
- 395 – Rufino, erromatar politikaria.
- 450 – Gala Plazidia, erromatar enperatriza.
- 511 – Klovis I.a, frankoen erregea.
- 602 – Maurizio, Bizantziar Inperioko agintaria (j. 539).
- 1252 – Zuria Gaztelakoa, Gaztelako infanta eta Frantziako erregina ezkontidea (j. 1188).
- 1564 – Francisco Pacheco, espainiar margolaria (j. 1564).
- 1570 – Jacopo Sansovino, Pizkunde garaiko italiar arkitekto eta eskultorea (j. 1486).
- 1632 – John Eliot, ingeles politikaria (j. 1592).
- 1698 – Rombout Verhulst, flandriar eskultore eta artisaua lurperatu zuten (j. 1624).
- 1754 – Abraham de Moivre, frantziar matematikaria (j. 1667).
- 1766 – Juan Francisco de Güemes, espainiar noble eta militarra, Nafarroako erregeordea (j. 1681).
- 1811 – Gaspar Melchor de Jovellanos, asturiar idazle ilustratua (j. 1744).
- 1836 – Carle Vernet, frantziar margolaria (j. 1758).
- 1852 – Ada Lovelace, historiako lehen programatzailea (j. 1815).
- 1868 – Teontzi Beltz, Cheyenne tribuko buruzagia (j. c. 1803).
- 1895 – Alexandre Dumas (semea), frantziar idazlea (j. 1824).
- 1899 – Guido Gezelle, flandriar olerkaria (j. 1830).
- 1901 – Antonio Gisbert, espainiar margolaria (j. 1834).
- 1904 – Josefa Antúnez, espainiar jostuna, brodatzailea (j. 1833).
- 1906 – Michael Cusack, irlandar irakasle eta kultur-kirol ekintzailea, Elkarte Atletiko Gaelikoaren sortzailea (j. 1847).
- 1914 – Hanna Hammarström, suediar asmatzaile, ingeniari eta enpresaburua (j. 1829).
- 1916 – Emile Verhaeren, belgikar poeta (j. 1855).
- 1924 - Elise Hall, estatubatuar saxofoi-jotzaile klasikoa (j. 1853).
- 1925 – Roger de La Fresnaye, frantziar margolari kubista (j. 1885).
- 1940 – Nicolae Iorga, Errumaniako lehen ministroa (j. 1871).
- 1945 – Josep Maria Sert, kataluniar margolaria (j. 1874).
- 1950 – Mary Hallock-Greenewalt, estatubatuar asmatzailea eta piano-jotzailea (j. 1871).
- 1953 – Eugene O'Neill, estatubatuar idazlea, 1936ko Literaturako Nobel Saria (j. 1888).
- 1955 –
- Luís de Freitas Branco, portugaldar musikagilea eta musikologoa (j. 1890).
- Arthur Honegger, suitzar musikagilea (j. 1892).
- Emma Jung, suitzar psikologoa eta idazlea, psikologia analitikoan espezialista (j. 1882).
- 1960 – Dirk Jan de Geer, Herbehereetako lehen ministroa (j. 1870).
- 1967 – Léon M´Ba, Gabongo lehenengo presidentea (j. 1902).
- 1981 – Lotte Lenya, austriar abeslari eta aktorea (j. 1898).
- 1983 – Jorge Ibargüengoitia, mexikar idazlea (j. 1998).
- 1985 – Fernand Braudel, frantziar historialaria (j. 1902).
- 1988 –
- Carmen Carbonell, kataluniar aktorea eta antzerki-enpresaburua (j. 1900).
- John Carradine, estatubatuar aktorea (j. 1906).
- 1989 – Carlos Arias Navarro, Espainiako gobernuaren presidentea frankismoan (j. 1908).
- 1998 – Gloria Fuertes, espainiar olerkaria (j. 1917).
- 1999 – Alain Peyrefitte, frantziar politikaria (j. 1925).
- 2000 – Elena Cernei, errumaniar mezzo-sopranoa (j. 1924)
- 2004 – Gunder Hägg, suediar atleta (j. 1918).
- 2007 – Jane Rule, kanadar idazlea, lesbianismoari buruzko eleberriak eta saiakerak idatzi zituena (j. 1931).
- 2010 – Irvin Kershner, estatubatuar zinema eta telebista zuzendari, ekoizle eta aktorea (j. 1923).
- 2011 –
- Ken Russell, ingeles zinema zuzendaria (j. 1927).
- Eugenia Sacerdote de Lustig, italiar-argentinar medikua, Argentinan poliomielitisaren aurkako txertoa probatzen lehena (j. 1910).
- 2013 –
- Nilton dos Santos, brasildar futbolaria, futbolaren historiako defentsa onenetako bat (j. 1925).
- Waldemar Świerzy, poloniar marrazkigilea (j. 1931).
- 2014 – P. D. James, britainiar idazlea (j. 1920).
- 2015 – Xosé Neira Vilas, galiziar idazlea (j. 1928).
- 2016 – Ioannis Grivas, Greziako lehen ministroa (j. 1923).
- 2017 – José María Romero de Tejada, kataluniar legelaria (j. 1948).
- 2021 – Almudena Grandes, espainiar idazlea (j. 1960).
- 2022 – Gábor Csapó, hungariar waterpolo jokalaria (j. 1950).
- 2023 –
- Maria Barmitx, nenetsera irakasle eta ikerlaria (j. 1934).
- Mary L. Cleave, estatubatuar astronauta eta ingeniaria (j. 1947).
Jaiak eta urteurrenak
- Sehaska egutegiko izendegia: Mirari eta Odon.
Kanpo estekak
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q3018
Multimedia: 27 November / Q3018
| Urteko hilak | ||
|---|---|---|
| Urtarrila • Otsaila • Martxoa • Apirila • Maiatza • Ekaina • Uztaila • Abuztua • Iraila • Urria • Azaroa • Abendua | ||
