Abenduaren 30
Abenduaren 30a gregoriotar egutegiaren urteko hirurehun eta hirurogeita laugarren eguna da, 365.a bisurteetan. Egun 1 falta da urtea amaitzeko.
|
|
|
Gertaerak
Euskal Herria
- 1978 – ETAk Lisardo Sampil Belmonte taxi gidaria hil zuen Igorren.
- 1980 - Joxe Martin Sagardia Zaldua "Usurbil" errefuxiatua hil zuen Batallón Vasco Español talde ultraeskuindarrak Biarritzen.
- 2006 – ETAk bonba-auto bat jarri zuen Madrilgo Barajasko aireportuko T-4 terminalean.
- 2009 – Euskarazko Wikipedia Errinozero artikuluarekin 50.000. artikulura ailegatu zen.
- 2010 – Lau guardia zibil 4 urtera arteko espetxe zigorrera zigortu zituen Gipuzkoako Probintzi Auzitegiak 2008an Igor Portu eta Mattin Sarasola torturatzeagatik.[1]
Mundua
- 1896 – Eskuadroi batek José Rizal filipinar nazionalista exekutatu zuen.
- 1960 - Mexikoko armada federalak ikasle mugimenduari eraso egin eta sarraskia eragin zuen Chilpancingon, 20 lagun hilez. Urriaz geroztik Guerreroko Unibertsitatearen autonomia eskatzeko ikasle-greba hasia zuten ikasleek.
Arte eta kultura
Euskal Herria
- 1962ko Bertsolari Txapelketa Nagusiaren finala Manuel Olaizola Uztapidek irabazi zuen. Bere lehen txapela izan zen.
Mundua
- 1953 – The Wild One filma estreinatu zen, Lázló Bendekek zuzendu eta Marlon Brando, Mary Murphy eta Lee Marvin aktoreek antzeztu zutelarik.
- 1992 – Lorenzo's Oil filma estreinatu zen, George Millerrek zuzendu eta Susan Sarandon, Nick Nolte, Peter Ustinov eta Zack O'Malley Greenburg aktoreek antzeztu zutelarik.
Zientzia eta teknologia
Euskal Herria
Mundua
Kirolak
Euskal Herria
Mundua
Jaiotzak
Euskal Herria
- 1595 – Jacinto Eskibel, arabar misiolaria (h. 1633).
- 1857 – Santiago Altolagirre, Mariano de San José, bizkaitar apaiz trinitarioa (h. 1936).
- 1860 – Juan Olazabal, euskal herritar politikari tradizionalista eskuindarra (h. 1937).
- 1887 – Enrike Orueta, bizkaitar abertzalea (h. 1944).
- 1902 – Vicente Uribe, bizkaitar politikari komunista (h. 1961).
- 1909 – Jaime Lazkano, nafar futbolaria (h. 1983).
- 1922 – Nikolas Alzola, Bitaño, euskal idazle, margolari, fraide eta euskaltzain urgazlea (h. 1981).
- 1929 – José Ignacio Ruiz Olabuénaga, bizkaitar soziologo, irakasle eta ikerlaria (h. 2014).
- 1931 –
- José María Galardi, Real Sociedadeko gipuzkoar futbolaria (h. 2006).
- Agustín García Braceras, Tini, bizkaitar futbolaria (h. 2010).
- 1938 –
- Juan Ignacio Lasa, gipuzkoar futbolari ohia.
- Xabier Markiegi, bizkaitar politikaria, irakaslea eta Euskal Autonomia Erkidegoko Arartekoa (h. 2021).
- 1941 – Lola Valverde Lamsfus, gipuzkoar historialaria, genero ikasketetan aitzindaria Euskal Herrian.
- 1946 – Pablo Zapata, nafar idazlea.
- 1949 – Sabin Intxaurraga, bizkaitar politikaria (h. 2010).
- 1950 – Ernesto Ladrón de Guevara, arabar politikaria.
- 1952 – Iosu Zabala Iturralde, gipuzkoar ingeniaria eta robotikako ikertzailea, Mondragon Unibertsitateko errektore ohia.
- 1955 - Emilio Alfaro Martínez, nafar kazetari, komunikatzaile politiko eta idazlea.
- 1961 – Asun Matilla, bizkaitar euskaltzalea, Salamancan (h. 2020).
- 1963 – Xavier Mauméjean, lapurtar idazlea, zientzia-fikzioan aditua.
- 1964 – Carlos Urkijo, Espainiako Gobernuaren Ordezkaria Euskal Autonomia Erkidegoan.
- 1966 – Belén Bengoetxea, bizkaitar ikertzailea eta EHUko irakaslea, arkeologian aditua.
- 1968 – José Miguel Nuin, IUN-NEBko nafar politikaria.
- 1979 – Mikel Gaztañaga, gipuzkoar txirrindularia.
- 1980 –
- Argitxu Camus, baxenafar historialaria, batez ere euskal diaspora ikertzen duena.
- David Pérez Iñíguez, bizkaitar txirrindulari ohia.
- 1993 – Ager Aketxe, bilbotar futbolaria.
- 1994 – Ander Imaz, gipuzkoar pilotaria.
- 1995 – Jara Navarlaz, nafar artista plastikoa.
Mundua
- 39 – Tito, erromatar enperadorea (h. 81).
- 1371 – Vasili I.a Moskukoa, Moskuko Printze Handia (h. 1425).
- 1609 – Ana Maria Brandeburgo Bayreuthekoa, alemaniar noblea (h. 1680).
- 1654 – Maria Ana Josefa Austriakoa, Jülich-Bergeko dukesa ezkontidea eta Palatinatuko printzesa-hauteslea (h. 1689).
- 1787 – Otto von Kotzebue, alemaniar-estoniar itsasgizona, Errusiar Inperioaren zerbitzura (h. 1846).
- 1799 – Chipita Rodriguez, mexikar-estatubatuar emakumea, hilketa leporatuta urkatua eta 100 bat urtera barkatua (h. 1863).
- 1819 – Theodor Fontane, alemaniar idazlea (h. 1898).
- 1838 – Émile Loubet, Frantziako presidentea (h. 1929).
- 1865 – Rudyard Kipling, ingeles idazlea, 1907ko Literaturako Nobel Saria (h. 1936).
- 1879 – Ramana Maharshi, eragin handiko erlijioso hindua (h. 1950).
- 1880 – Alfred Einstein, alemaniar musikologo eta musika kritikaria (h. 1952).
- 1884 – Hideki Tōjō, Japoniako lehen ministroa eta militarra (h. 1948).
- 1889 – Adolfo Ruiz Cortines, Mexikoko presidente ohia (h. 1973).
- 1891 – Antoine Pinay, frantziar industria gizona eta politikaria (h. 1994).
- 1893 – Letizia Quaranta, italiar aktorea (h. 1977).
- 1895 – José Bergamín, espainiar idazle, saiogile, poeta eta dramaturgoa (h. 1983).
- 1898 –
- Carmen Hombre Ponzoa, aitormen protestanteko espainiar maistra eta sindikalista (h. 1936).
- Umm Kulthum, Ekialdeko Izarra, egiptoar abeslaria, egiptoar nazionalismoaren eta panarabismoaren ikurra (h. 1975).
- 1903 – Jack Pithey, Rhodesiako presidentea (h. 1984).
- 1904 – Dimitri Borissovitx Kabalevski, errusiar musikagilea eta pedagogoa (h. 1987).
- 1906 – Carol Reed, britainiar zinema zuzendaria (h. 1976).
- 1910 – Paul Bowles, estatubatuar idazle, itzultzaile eta musikagilea (h. 1999).
- 1911 – Jeanette Nolan, estatubatuar aktorea (h. 1998).
- 1913 – Isabel Mesa Delgado, espainiar langile sindikalista, anarkista eta anarkofeminista (h. 2002).
- 1914 – Aurelio Gonzato, suitzar mosaikogile eta pintorea (h. 2014).
- 1918 – Al Purdy, kanadar poeta (h. 2000).
- 1924 – Yvonne Brill, kanadiar propultsio ingeniaria (h. 2013).
- 1927 –
- Robert Hossein, frantziar antzezlea eta antzerki-zuzendaria (h. 2020).
- Hamed Karoui, Tunisiako lehen ministroa (h. 2020).
- 1928 – Bo Diddley, estatubatuar musikari, abeslari eta gitarrista, Rock and rollaren sortzaileetako bat (h. 2008).
- 1930 –
- Elmira Minita Gordon, Belizeko Gobernadore Orokorra (h. 2021).
- Tu Youyou, txinatar medikuntza kimikari eta malariologoa, 2015eko Medikuntzako Nobel Saria.
- 1932 – Olga Ramos, kanariar folklore-abeslaria eta irakaslea.
- 1935 – Omar Bongo, Gabongo presidentea (h. 2009).
- 1937 – Gordon Banks, ingeles futbolaria, XX. mendeko atezain hoberenetakoa (h. 2019).
- 1942 –
- Michael Nesmith, estatubatuar musikaria, musikagilea, antzezlea, ekoizlea, idazlea, enpresaburua eta filantropoa, The Monkees pop rock taldeko gitarrista (h. 2021).
- Fred Ward, estatubatuar aktorea (h. 2022).
- 1944 – Anjana Bhowmik, indiar aktorea (h. 2024).
- 1945 – Davy Jones, ingeles aktore eta musikaria, The Monkees taldeko kidea (h. 2012).
- 1946 –
- Marc Forné, andorrar politikaria.
- Ricardo Marcenaro, perutar abokatua eta politikaria.
- Patti Smith, estatubatuar abeslaria eta poeta.
- 1948 –
- Marcela Lagarde, mexikar etnologoa, irakaslea eta antropologian doktorea, Latinoamerikako feminismoaren erreferentziarik behinenetako bat.
- Randy Schekman, estatubatuar biologoa, 2013ko Medikuntzako Nobel Saria.
- 1950 –
- Ester Bonet, katalanez espezializatutako filologo eta hizkuntzalaria.
- Bjarne Stroustrup, danimarkar informatikaria, C++ programazio-lengoaiaren asmatzailea.
- 1951 – Gabriel De Mhistéal, irlandar politikaria.
- 1952 –
- Jesús Ferrero, espainiar eleberrigilea.
- Cécile La Grenade, Grenadako politikari eta zientzialaria.
- 1953 – Meredith Vieira, estatubatuar kazetari eta telebista aurkezlea.
- 1956 – Claudia di Girolamo, txiletar aktore, antzerki-zuzendari eta akademikoa.
- 1958 – Matthew Tree, katalanez idazten duen ingeles idazlea.
- 1959 –
- Neus Bonet, kataluniar kazetaria, UPFko unibertsitateko irakaslea.
- Tracey Ullman, britainiar-estatubatuar aktore, komiko, zuzendari, ekoizle eta abeslaria.
- 1961 –
- Douglas Coupland, kanadar idazle, diseinatzaile eta artista bisuala.
- Bill English, Zeelanda Berriko lehen ministroa.
- Ben Johnson, jamaikar-kanadar atletismo lasterkaria.
- 1962 – Alessandra Mussolini, italiar politikaria.
- 1969 –
- Kersti Kaljulaid, Estoniako presidentea.
- Jay Kay, britaniar abeslaria, Jamiroquai taldearen sortzailea.
- 1971 – Ricardo López, espainiar futbolaria.
- 1973 – Nacho Vidal, kataluniar aktore pornoa.
- 1974 –
- María Esteve, espainiar aktorea.
- Adam Bab, poloniar elizgizona.
- 1975 – Tiger Woods, estatubatuar golfaria, historiako onenenetarikoa.
- 1977 – Glory Alozie, nigeriar-espainiar atleta.
- 1979 – Tona Brown, estatubatuar biolinista eta mezzosopranoa, Carnegie Hall musika-aretoan interpretatu zuen lehen emakume transgeneroa.
- 1980 –
- Eliza Dushku, estatubatuar aktorea.
- Luis Larraín Stieb, txiletar ingeniari zibila eta LGBT eskubideen aldeko ekintzailea (h. 2023).
- Veronika Goi, italiar xake-jokalaria.
- 1981 – Haley Paige, estatubatuar aktore pornoa (h. 2007).
- 1982 – Kristin Kreuk, kanadar aktorea.
- 1984 – LeBron James, estatubatuar saskibaloilaria.
- 1985 –
- Lars Boom, herbeheretar txirrindularia.
- David Broncano, espainiar komiko eta aurkezlea.
- 1986 – Ellie Goulding, ingeles abeslari eta konpositorea.
- 1988 – Juan José Lobato, espainiar txirrindularia.
- 1993 – Miriam Saavedra, perutar-espainiar telebistako aktore eta laguntzailea.
Heriotzak
Euskal Herria
- 1401 – Elisabet Tellez Gaztelakoa, jatorri nobleko emakumea, Gebaratarren dorretxearen anderea.
- 1926 – José Salis, gipuzkoar pintorea (j. 1863).
- 1950 – Luis González de Ubieta, bizkaitar militarra (j. 1899).
- 1955 – Eduardo Ugarte, euskal idazlea, zinema zuzendaria, gidoigilea eta antzerkigilea, Mexiko Hirian (j. 1900).
- 1997 – Karlos Santamaria, gipuzkoar matematikaria, euskararen eta euskal kulturaren aldeko ekintzailea, irakaslea, politikaria eta idazlea (j. 1909).
- 2005 – Rubén Arozena, gipuzkoar komikigilea (j. 1966).
- 2009 – Ivan Zulueta, euskal diseinugile eta zinema zuzendaria (j. 1943).
- 2010 – Pilar Narbaiza, bizkaitar erraketista (j. 1922).
- 2013 – Jose Maria Maguregi, Magu, euskal herritar futbolari eta entrenatzailea (j. 1934).
- 2020 – Jose Agustin Aranzabal, gipuzkoar futbolaria (j. 1946).
- 2023 – Nikolas Segurola, euskal artzain, fraide eta bertsolaria (j. 1939).
Mundua
- 274 – Felix I.a, Aita santua.
- 1523 – Prospero Colonna, italiar condottieroa (j. 1452).
- 1591 – Inozentzio IX.a, Aita santua (j. 1519).
- 1769 – Faustina Pignatelli, italiar zientzialaria (j. 1705).
- 1788 – Francesco Zuccarelli, italiar margolaria (j. 1702).
- 1808 – Floridablancako kondea, espainiar politikaria (j. 1728).
- 1870 – Juan Prim, espainiar politikari eta militarra (j. 1814).
- 1893 – Samuel Baker, ingeles esploratzaile, militar, naturalista, ehiztari, idazle eta abolizionista (j. 1821).
- 1896 – José Rizal, filipinar mediku, idazle eta heroi nazionala (j. 1861).
- 1899 – James Paget, ingeles kirurgilaria eta patologoa, Patologiaren sortzailea (j. 1814).
- 1906 –
- Angela Burdett-Coutts, britainiar filantropoa eta pintura-bildumagilea (j. 1814).
- Josephine Butler, Viktoriar Aroko feminista eta gizarte-erreformista britainiarra (j. 1828).
- 1915 – Oswald Külpe, alemaniar filosofo eta psikologoa (j. 1862).
- 1916 – Grigori Rasputin, errusiar mistikoa (j. 1869).
- 1938 – Georgi Oppokov, errusiar militante boltxebikea (j. 1888).
- 1941 – El Lissitzky, errusiar margolaria, tipografoa eta marrazkilaria (j. 1890).
- 1944 – Romain Rolland, frantziar idazlea, 1915eko Literaturako Nobel Saria (j. 1866).
- 1947 – Alfred North Whitehead, ingeles matematikari eta filosofoa (j. 1861).
- 1958 – Roberto Rodríguez Fernández, El Vaquerito, kubatar gerrillaria, Kubako Iraultzan parte-hartzailea (j. 1935).
- 1968 – Trygve Lie, norvegiar politikaria, Nazio Batuen Erakundeko idazkari nagusia (j. 1896).
- 1969 –
- Angelina Beloff, errusiar-mexikar artista (j. 1879).
- Jiří Trnka, txekiar zinemagilea (j. 1912).
- 1970 – Sonny Liston, estatubatuar pisu astunetako boxeolaria.
- 1971 – Jo Cals, Herbehereetako lehen ministroa (j. 1914).
- 1979 – Richard Rodgers, estatubatuar musikagilea (j. 1902).
- 1988 –
- Jan Baalsrud, Norvegiako erresistentziaren komandoa, Bigarren Mundu Gerran alemanen okupazioaren aurka aritutakoa (j. 1917).
- Isamu Noguchi, japoniar-estatubatuar eskultore eta paisaien arkitektoa (j. 1904).
- 1995 – Heiner Müller, alemaniar antzerkigilea (j. 1929).
- 1998 – Joan Brossa, kataluniar olerkaria eta dramagilea (j. 1919).
- 2000 – Louis-René des Forêts, frantziar idazlea (j. 1918).
- 2003 – Nora Heysen, australiar margolaria, Archibald erretratu saria irabazi zuen lehen emakumea (j. 1911).
- 2004 – Artie Shaw, estatubatuar klarinete-jotzaile, musikagile, aktore eta egilea (j. 1910).
- 2006 – Saddam Hussein, Irakeko diktadorea (j. 1937).
- 2007 – Xaime Quesada, galiziar artista (j. 1937).
- 2008 – Pierre Lemarchand, frantziar abokatua eta diputatua (j. 1926).
- 2009 – Abdurrahman Wahid, Indonesiako 4. presidentea (j. 1940).
- 2011 –
- Ricardo Legorreta, mexikar arkitektoa (j. 1931).
- Ronald Searle, britainiar marrazkigilea (j. 1920).
- 2012 –
- Fili Chillón, espainiar idazle, margolari eta eskultorea (j. 1918).
- Rita Levi-Montalcini, italiar neurologo eta unibertsitateko irakaslea, 1986ko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1909).
- 2014 – Luise Rainer, alemaniar aktorea (j. 1910).
- 2017 – Gyöngyi Szalay-Horváth, hungariar eskrimalaria, ezpata modalitatekoa (j. 1968).
- 2018 – Cesáreo Estébanez, espainiar aktorea (j. 1941).
- 2019 – Syd Mead, estatubatuar diseinatzaile industriala (j. 1933).
- 2021 – Sam Jones, estatubatuar saskibaloi jokalaria (j. 1933).
- 2022 – Barbara Walters, estatubatuar kazetari eta autore, telebistako kazetaritza femeninoaren aitzindaria (j. 1929).
- 2023 –
- Alfredo Etcheberry, txiletar abokatu eta irakaslea (j. 1931).
- Luboš Kohoutek, txekiar astronomoa (j. 1935).
- John Pilger, australiar kazetari, idazle, akademiko eta dokumental zinemagilea (j. 1939).
- Tom Wilkinson, ingeles aktorea (j. 1948).
Jaiak eta urteurrenak
- Sehaska egutegiko izendegia: Onori eta Holaitz.
Erreferentziak
- ↑ Lau guardia zibil zigortu ditu Gipuzkoako Probintzia Auzitegiak Portu eta Sarasola torturatzeagatik, berria.info, 2010eko abenduaren 30a
| Urteko hilak | ||
|---|---|---|
| Urtarrila • Otsaila • Martxoa • Apirila • Maiatza • Ekaina • Uztaila • Abuztua • Iraila • Urria • Azaroa • Abendua | ||
