Armañantzas

Armañantzas
Nafarroa Garaia, Euskal Herria
Bandera Armarria
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Lurraldea	Nafarroa Garaia
Merindadea	Lizarra
Eskualdea	Vianaldea
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Nafarroa
Izen ofiziala	Armañanzas
Alkatea	Francisco Javier Oion Sanz (UPN)
Posta kodea	31228
INE kodea	31035
Herritarra	armañantzastar
Geografia
Koordenatuak	42°33′36″N 2°17′06″W / 42.56°N 2.285°W / 42.56; -2.285
Azalera	12,3 km²
Garaiera	489 metro
Distantzia	70 km (Iruñetik)
Demografia
Biztanleria	54 (2023:  3)
25 (%46,3) (2019)  (%51,9) 28
Dentsitatea	4,37 biztanle/km²
Zahartzea[1]	% 59,32
Ugalkortasuna[1]	‰ 0
Ekonomia
Jarduera[1]	% 0 (2011)
Desberdintasuna[1]	% 0 (2011)
Langabezia[1]	% 10,42 (2013)
Euskara
Euskaldunak[1][2]	% 0,00 (2018:  %-1,28)
Datu gehigarriak
Webgunea	http://www.armananzas.es/

Armañantzas^[3] ([aɾmaɲants̻as̺]) Nafarroa Garaiko mendebaldeko udalerri bat da, Lizarrerria merindadekoa. Iruñetik 70 kilometro mendebaldera dago, eta itsas mailatik 489 metro gorago. 61 biztanle zituen 2014. urteko erroldan.

Geografia

Inguru naturala eta kokapena

Herria Lizarrako merindadearen mendebaldean dago, Arabako mugatik gertu, Santsol eta Esprontzeda bitarteko errepidean. Herrigunea, bi aldaparen arteko mendixka batean dago. Etxeak nahasean dira herrian, eta kaleak, estuak eta irregularrak dira.

Armañantzasek Desoio eta Esprontzedarekin egiten du muga iparraldean, mendebaldean, Bargotarekin; eta ekialde eta hegoaldean, Santsol, El Busto eta Torres del Riorekin.

Historia

Udalerria kokatzen den toki berean ahaidego feudaleko jauregi bat izan zen. Eraikina hegoaldean kokatzen zen, elizatik 150 metrora. Jauregiari buruzko lehen aipamena XII. mendekoa da. XIII. mendean, berriz, jauregiko bizilagunek Tibalt I.a erregeak zuzenduriko seigarren gurutzadan hartu zuten parte. Armañantzasen historiak Los Arcos udalerriaren historiarekin bat egiten du. 1176. urtean, Antso VI.a Jakituna erregeak armañantzastarrei Los Arcostarrei emaniko pribilegio berak jasotzeko aukera eman zien.

1463. urtetik 1753. urtera, herria Gaztelako Erresumaren jabetzakoa izan zen. Berriz Nafarroara berrerantsi zutenean, hiri moduan egin zuen, eta erregeordeak izendaturiko alkate batek agintzen zuen herrian. 1849an herriak eskola zuen, eta bertako maisua sakristaua eta sekretarioa zen aldi berean. Biztanleria-galeraren eraginez herrian gero eta ume gutxiago zirelarik, eskola itxi behar izan zuten 1976an, eta ordutik, herriko haurrek Los Arcosko eskolara joan behar izan dute.

Demografia

Aramañantzasko biztanleria
Datu-iturria: www.ine.es

2008ko erroldaren arabera, ez da etorkinik bizi Armañantzasen.

Politika

Udal hauteskundeak

2007tik Armañantzasko alkatea Francisco Javier Oion Sanz da. 2007an talde bakarra, Agrupación Independiente de Armañanzas (AIA), aurkeztu zen, eta herriaren tamaina txikia dela eta, pertsona bakarra aukeratu zuten. Ez zen boto zuririk izan. Eta baliogabeko botoak 2 izan ziren (emandako botoen %3,85)

Armañantzasko Udala (2007)

Alderdia	Botoak	Aukeratua?
Francisco Javier Oion Sanz (AIA)	50	Bai

2011n Oionek karguari eutsi zion; kasu honetan, ordea, UPNren izenean aurkeztu zen aurretik alkate izandako Maria Celsa Mansorekin batera, nahiz eta biek zerrendan "independente" etiketa eraman.^[4] Beraz, egun udalbatzak bi zinegotzi ditu.

Armañanzasko udal hauteskundeak

Alderdi politikoa	2015[5]		2011[6]		2007[7]		2003[8]		1999[9]		1995[10]		1991[11]		1987[12]		1983[13]		1979[14]
Nafar Herriaren Batasuna (UPN)	-	-	%55,56	2	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	%30,63	2	-	-
Armañantzasko Elkarte Independente	-	-	-	-	%96,15	1	%94,87	1	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Armañantzasko Alderdi Independente	-	-	-	-	-	-	-	-	%78,57	1	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Nafarroako Alderdi Sozialista-PSOE (PSN-PSOE)	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	%65,33	5	%67,05	5	%51,35	4	-	-

Udaletxea

• HELBIDEA: Plaza Nagusia, z/g

Alkateak

Hauek izan dira Armañantzasko azken alkateak:

Alkatea	Agintaldi hasiera	Agintaldi amaiera	Alderdia[15]
	1979	1983	Independenteak
	1983	1987	PSN
	1987	1991	PSN
	1991	1995	PSN
	1995	1999	Kudeaketa batzordea
Maria Celsa Manso Sanz de Galdeano	1999	2003	Partido Independiente de Armañanzas
Maria Celsa Manso Sanz de Galdeano	2003	2007	Agrupacion Independiente de Armañanzas
Francisco Javier Oion Sanz	2007	2011	Agrupacion Independiente de Armañanzas
Francisco Javier Oion Sanz	2011	2015	UPN
David Perez de Albeniz Crespo[15]	2015	2019	PSN
David Perez de Albeniz Crespo[15]	2019	Jardunean	PSN[16]

Euskara

Nafarroako Foru Erkidegoko Gobernuak onartutako Euskararen Foru Legeari jarraituz, Armañantzas eremu ez-euskalduneko udalerria da, eta hori dela eta, hizkuntza ofizial bakarra gaztelania da. 2001eko erroldan, herritarren % 1,20k zekien euskaraz hitz egiten.

Jaiak eta ospakizunak

Armañantzasko herriko jaiak Abuztuko laugarren asteburuan ospatzen dira. Normalean jaiak ostiralean hasten dira txupinazoaren jaurtiketarekin eta asteartean antolaturiko herri bazkariarekin amaitu.

Ondasun nabarmenak

Andre Mariaren eliza, XVI. mendeko eraikin gotiko-pizkundetarra da, nahiz eta elizaren jatorria Erdi Arokoa izan. Jatorrizko garai horretakoak dira kanpoaldeko oinarrizko hormak eta hiru zutabedun mugarriak. Elizak, laukizuzen itxurako nabe bakarra dauka eta aurrealde zuzen txikia. Parrokiak, XVI. mendeko portiko barrokoa dauka eta Lizarrerriko erretaula nagusirik handienetakoa dauka, XVIII. mendean eraikia.

Ondarearen gainontzeko egituren artean, San Joanen baseliza eta Linares ibaiaren gaineko zubia nabarmentzen dira. Zubiak harrizko harlangaitzez eginiko arku zirkularra dauka.

Erreferentziak

Ikus, gainera

• Nafarroako udalerrien zerrenda
• Vianaldea
• Lizarrako merindadea

Kanpo estekak

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Nafarroa

• (Gaztelaniaz) Armañantzasko udalaren webgunea.
• (Gaztelaniaz) Armañantzasi buruzko informazioa Nafarroako gobernuaren webgunean.
• Herriaren ikuspegia NA-7200 errepidetik Google Street View-n.

• Datuak: Q614400
• Multimedia: Armañanzas / Q614400
• Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Armañantzas