XII. mendea

XII. mendeak 1101etik 1200. urtera bitarteko iraupena du, biak barne.

Mendeak:

XI.a - XII.a - XIII.a

Hamarkadak:

1100koa 1110koa 1120koa 1130koa 1140koa1150koa 1160koa 1170koa 1180koa 1190koa

Kategoriak:

Jaiotakoak - Hildakoak

Gertaerak

Amerika

• Thule kultura (1100-1600) ekialderantz hedatu zen Amerika artikoan, eta Groenlandia eta Siberia ekialdeko eskualdea menperatu. Egungo inuitak kultura honen oinordekoak dira.
• Tolteken kulturaren gainbehera.

Afrika

• Ifé zibilizazioak egungo Nigeria hego-mendebaldean garatu ziren.
• Zandj kostaldean, egungo Tanzanian, Kilwako sultanerriak abantaila hartu zuen beste arabiar eta persiar hirien gainean XIV. mendera arte.
• Sadi dinastiak, jatorriz Arabiakoa, Marokon kokatu zen.

Asia

• Polonnaruwa hiriak Anuradhapura ordezkatu zuen Zeilango hiriburu.
• Japonian, Genpei Gerrak Heian Aroaren amaiera eta Kamakura Aroaren hasiera markatu zuen.
• Mongolian, mongolen lehen estatuak eratzen hasi ziren.
• Erdialdeko Asian barrena bidaian joan ondoren, Benjamin Tuterakoa izan zen Mendebaldeko kulturan Tibet aipatu zuen lehena.
• David IV.a Georgiakoak herri turkikoak kanporatu eta Georgiako Erresuma ezarri zuen.
• Gurutzadak: bigarrena (1146-1149), hirugarrena (1187-1192) eta laugarrena (1198-1204)

Europa

• 1119: Tenpluko Ordena sortu zen.
• 1120 eta 1190 artean, arabiar zientzien aurkikuntza garaia izan zen (aritmetika, aljebra, astronomia, medikuntza, kimika): Al Khuwarizmi, Avizena, Al Gazali eta antzinako greziarren itzulpenak, batez ere, Aristotelesenak, Euklidesenak eta Ptolomeorenak.
• Ingalaterrako Gerra Zibila (Anarkia).
• 1146: Eugenio III.a aita santuak Bigarren Gurutzada egiteko deia egin zuen.
• 1187: Gregorio VIII.a aita santuak Hirugarren Gurutzada egiteko deia egin zuen.
• 1180: Donostia hiribildua fundatu zen
• 1198: Inozentzio III.a aita santuak Laugarren Gurutzada egiteko deia egin zuen.

Kultura

• Arkitektura gotikoa sortu zen.
• Angkor Wat tenplu-hiria eraiki zen.

Pertsona nabarmenak

• Bhaskara II.a matematikaria
• Leonardo Fibonacci matematikaria
• Alfontso I.a Nafarroakoa (1104–1134)
• Gartzia V.a Berrezarlea (1134–1150)
• Antso VI.a Jakintsua (1150–1194)
• Antso VII.a Indartsua (1194–1234)

Kanpo estekak

• Datuak: Q7061
• Multimedia: 12th century / Q7061