Karotenoide

Azenarioari kolorea ematen diote karotenoideek.
Tomatearen kolorea likopeno karotenoideari zor zaio.
Udazkeneko hostoen kolore horia xantofilak ematen die.
Arrautza gorringotan hainbat xantofila aurkitzen dira, kriptoxantina, luteina, zeaxantina...

Karotenoideak terpenoen taldeko pigmentu organiko batzuk dira, oso ugariak naturan.

Guztiz hedatuak daude landareen artean, algetan, zenbait onddotan eta bakterioetan. Landareei kolorea ematen diete, kolore horia, laranja, gorria edo morea. Animaliek ezin dituzte sintetizatu eta dietan hartu behar dituzte.

Etimologia

Azenariotan (Daucus carota) ugariak dira eta kolore laranja ematen diote. Hortik datorkie izena.

Egitura kimikoa

Tetraterpenoak dira, zortzi isoprenoz osaturik daude, 40 karbono dituzte beraz. Bi erdi simetrikotan banatzen dira. Erabat hidrofoboak izan ohi dira, lipodisolbagarriak dira beraz.

Funtzioa

Landareetako loreetan, fruituetan eta sustraietan aurkitzen dira. Pigmentuak dira eta fotosintesian hartzen dute parte. Animalietan egitura anitzen osagai izaten dira, eta egitura horien kolorea haiek emana izan ohi da, hala nola arrautzaren gorringoarena eta krustazeo askoren oskolena.

Motak

700 karotenoide deskribatu dira, gutxi gorabehera. Bi multzo nagusitan sailkatzen dira:

  • Karotenoak: Oxigenorik ez dutenak.
  • Xantofilak: Gutxienez oxigeno atomo bat dutenak.
Karotenoak

α-Karotenoa

β-Karotenoa

γ-Karotenoa

δ-Karotenoa

ε-Karotenoa

ζ-Karotenoa

Likopenoa
Xantofilak

Anteraxantina

Astaxantina

Biolaxantina

Fukoxantina

Kantaxantina

Kriptoxantina

Errodoxantina

Luteina

Neoxantina

Zeaxantina

Erreferentziak

  • Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Kanpo estekak

Autoritate kontrola
  • Wikimedia proiektuak
  • Wd Datuak: Q191907
  • Commonscat Multimedia: Carotenoids / Q191907

  • Identifikadoreak
  • BNF: 12266371t (data)
  • GND: 4147357-7
  • LCCN: sh85020408
  • NDL: 00565057
  • NKC: ph121485
  • AAT: 300391334
  • Hiztegiak eta entziklopediak
  • Britannica: url
  • Medikuntzako identifikadoreak
  • MeSH: D002338
  • Kimikako identifikadoreak
  • ChEBI: 23044
  • Wd Datuak: Q191907
  • Commonscat Multimedia: Carotenoids / Q191907


Lipidoak
Osagaiak
Aseak: butirikoa (4:0) • kaprikoa (10:0) • laurikoa (12:0) • miristikoa (14:0) • palmitikoa (16:0) • estearikoa (18:0) • arakidikoa (20:0)
Asegabeak: miristoleikoa (14:1) • palmitoleikoa (16:1) • oleikoa (18:1) • linoleikoa (18:2) • linolenikoa (18:3), (α eta γ) • punizikoa (18:3) • arakidonikoa (20:4)
Beste batzuk
Lipido
saponifikagarriak
Lipido
saponifikaezinak
Terpenoak
(+ terpenoideak)