Shimon Peres
Shimon Peres | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Irudi gehiago | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
2007ko ekainaren 13a - 2014ko uztailaren 28a ← Moshe Katsav - Reuven Rivlin →
2006ko apirilaren 17a - 2007ko ekainaren 13a
2001eko martxoaren 7a - 2002ko azaroaren 2a ← Shlomo Ben-Ami (en) - Benjamin Netanyahu →
2001eko martxoaren 7a - 2002ko azaroaren 2a
1995eko azaroaren 4a - 1996ko ekainaren 18a ← Isaak Rabin - Benjamin Netanyahu →
1995eko azaroaren 4a - 1996ko ekainaren 18a ← Isaak Rabin - Yitzhak Mordechai (en) →
1992ko uztailaren 14a - 1995eko azaroaren 22a ← David Levy (en) - Ehud Barak →
1988ko abenduaren 22a - 1990eko martxoaren 15a ← Moshe Nissim (en) - Yitzhak Shamir →
1986ko urriaren 20a - 1988ko abenduaren 23a ← Yitzhak Shamir - Moshe Arens (en) →
1984ko irailaren 13a - 1986ko urriaren 20a ← Yitzhak Shamir - Yitzhak Shamir →
1984ko irailaren 13a - 1984ko abenduaren 23a
1977ko apirilaren 22a - 1977ko ekainaren 21a ← Isaak Rabin - Menahem Begin →
1974ko ekainaren 3a - 1977ko ekainaren 20a ← Moshe Dayan - Ezer Weizman →
1970eko irailaren 1a - 1974ko martxoaren 10a ← Ezer Weizman - Aharon Yariv (en) →
1970eko irailaren 1a - 1974ko martxoaren 10a ← Elimelekh Rimalt (en) - Aharon Uzan (en) →
1969ko abenduaren 15a - 1969ko abenduaren 22a
1964ko abenduaren 23a - 1965eko maiatzaren 25a
1963ko uztailaren 1a - 1964ko abenduaren 22a
1961eko azaroaren 6a - 1963ko ekainaren 26a
1959ko abenduaren 21a - 1961eko azaroaren 2a
1959ko azaroaren 30a - 2006ko urtarrilaren 17a | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bizitza | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Jaiotzako izen-deiturak | Szymon Perski, שמעון פרסקי | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Jaiotza | Višnieva (en) , 1923ko abuztuaren 1a | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Herrialdea | Poloniako Bigarren Errepublika (1923 - Palestinako Britainiar Mandatua (1943ko abenduaren 11 - 1948ko maiatzaren 14a) Israel (1948 - 2016) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Heriotza | Sheba Medical Center (en) , 2016ko irailaren 28a (93 urte) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Hobiratze lekua | Nation's Great Leaders Graves (en) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Heriotza modua | berezko heriotza: garuneko odoljarioa | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Familia | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Aita | Yitzhak Perski | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ama | Sara Meltzer | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ezkontidea(k) | Sonia Peres (1945 - 2011) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Seme-alabak | ikusi
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Familia | ikusi
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Hezkuntza | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Heziketa | New Yorkeko Unibertsitatea New School for Social Research New School (en) Harvard Unibertsitatea Ironi Alef High School (en) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Hizkuntzak | ingelesa frantsesa hebreera errusiera poloniera | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Jarduerak | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Jarduerak | politikaria, idazlea, poeta eta ministroa | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Parte-hartzailea
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Lantokia(k) | Jerusalem | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Enplegatzailea(k) | Mossad | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Jasotako sariak | ikusi
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Sinesmenak eta ideologia | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Erlijioa | judaismoa | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Alderdi politikoa | Kadima (en) Israelgo Alderdi Langiletiarra Rafi (en) Mapai (en) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Fitxategi:Shimon Peres Signature.svg, Shimon peres signature.svg |
Shimon Peres (hebreeraz שִׁמְעוֹן פֶּרֶס), jaiotzez Shimon Perske (Wieniawa, Polonia, egungo Vishniova, Bielorrusia, 1923ko abuztuaren 2a - Ramat Gan, 2016ko irailaren 28a[1]), Israelgo politikaria izan zen. 2007-2014 bitartean Israelgo presidentea izan zen, eta hiru alditan lehen ministroa. Hala ere, inoiz ez zuen hauteskunderik irabazi. 1994an, Bakearen Nobel Saria jaso zuen, Yitzhak Rabin eta Jassir Arafatekin batera, Osloko Ituna ekarri zuten negoziazioetan parte hartzeagatik[2].
Bizitza
Polonian jaio arren, 1934an sendia Tel Avivera joan zen, Erresuma Batuaren menpeko Palestinara[1]. Ben Shemen nekazaritza eskolan ikasi zuen, eta Alumot Kibbutzaren sortzaileetako bat izan zen, Galilean[2]. 1947an, David Ben-Gurionek Haganah talde paramilitarreko arduradun izendatu zuen[1]. 1948ko Arabiar-israeldar Gerran, errekrutamenduaren eta arma horniduraren ardura izan zuen[2].
1959an parlamentari aukeratu zuten, Mapai alderdiko kide zela[3]. 1959tik 1965era Defentsa ministrordea izan zen. 1965ean, Mapaitik atera zen eta Rafi alderdia sortu zuen. 1968an, Mapai eta Rafi batu ziren, Israelgo Alderdi Laborista sortzeko. 1970-1974 bitartean, Garraio ministroa izan zen, eta 1974-1977 urteetan Defentsa ministroa, Isaak Rabinen gobernuan[2].
1984tik 1986ra lehen ministro izan zen, Likud alderdiko buruzagi Yitzhak Shamir lehen ministrordea zuela. Laboristen eta Likuden artean sinatutako akordioa kontuan izanik, 1986an Shamirren esku utzi zuen gobernua. 1986-1988 urteetan, Kanpo Arazoetako ministroa izan zen, eta 1988-1990 urteetan Finantza ministroa, Shamirren agindupean. 1990. urtean, bertan behera geratu zen laboristen eta Likuden arteko akordioa eta Peresek uko egin zion Shamirrekin gobernua osatzeari.
1992an, alderdiaren buruzagitza galdu zuen, Isaak Rabinek eskuratu baitzuen. Peres Ekialde Hurbileko bakearen bultzatzaile nagusietako bat izan zen. 1993an, Peres, Rabin eta Arafatek Printzipioen Deklarazio bat izenpetu zuten Washingtonen, Palestinaren etorkizuneko autonomia eta Gaza eta Jerikotik israeldar gudarosteak ateratzea aurreikusten zituena. Isaak Rabin atentatuz hil zutenean, Peresek gobernuaren buruzagitza hartu zuen, baita Defentsa ministerioa ere.
1996ko hauteskundeetan kargua galdu zuen, Benjamin Netanyahu eskuindarrak irabazi baitzituen. Haren alderdikide Ehud Barak heldu zelarik agintera 1999an, Eskualde Lankidetzako ministro izendatu zuten. 2000ean, Intifadaren berpiztea eta gobernu laboristaren krisia zirela-eta, hauteskundeak aurreratu ziren eta Likud-en buruzagi Ariel Sharonek irabazi zituen: batasun nazionaleko gobernu bat sortu zuen, eta lider laboristak proiektuan parte hartzera gonbidatu zituen. Era horretan, Peresek Kanpo Arazoetako ministerioa eskuratu zuen.
2005eko abenduan, Kadima alderdi berrian sartu zen. 2007an, Israelgo presidente izendatu zuten, eta 2014 arte egon zen agintean. 2016ko irailaren 13an, istripu zerebrobaskular larria izan zuen, eta irailaren 28an hil[4].
Bestelakoak
1996an Bartzelonan Hizkuntza Eskubideen Deklarazio Unibertsala babestu zuten pertsona ospetsuetako bat izan zen https://web.archive.org/web/20170329141138/http://www.linguistic-declaration.org/versions/angles.pdf, berria.eus
Erreferentziak
- ↑ a b c Elizegi Egilegor, Arantxa. Shimon Peres, aurpegi biko buruzagia. berria.eus (Noiz kontsultatua: 2016-9-28).
- ↑ a b c d Shimon Peres - Biographical. nobelprize.org (Noiz kontsultatua: 2016-9-28).
- ↑ President Shimon Peres – Seventy years of public service. president.gov.il (Noiz kontsultatua: 2016-9-28).
- ↑ Muere Shimon Peres, el expresidente de Israel que pensó que los palestinos podrían llegar a ser sus "amigos más cercanos". bbc.com (Noiz kontsultatua: 2016-9-28).
Kanpo estekak
- Datuak: Q57410
- Multimedia: Shimon Peres / Q57410