Urkixo

Urkixo euskal deitura da. Euskal Herriko -Aiaraldean bereziki- zein munduko beste leku batzuetako lagun askok deitura hori dute. Ospea batez ere Urkixoko markeserriagatik hartu izan du; leku-izen bakan batzuei ere izen hori eman zaie.

Grafiak

Euskaltzaindiak, euskara baturako, Urkixo onartu du deitura horren grafiatzat^[1]. Aldiz, zenbait herritarrek, euskal herritar batzuek ere, erdararako sortutako Urquijo grafia erabiltzen dute. Euskal Herrian Urkijo tarteko grafia ere erabiltzen dute zenbaitek.

Markeserria

• Urkixoko markeserria: Aiaraldean (Murga-Laudio) sortutakoa.
  • Estanislao Urkixo Landaluze (1816-1889): lehen markesa, Murgan jaioa.
  • Juan Manuel Urkixo Urrutia (1843-1914): bigarrena, lehena osaba zuena.
    • Juan Manuel Urkixo Ussia (1879-?): enpresaburu eta politikaria.
    • Luis Urkixo (1887-1956): bankari eta politikaria.
    • Lucas Mauricio Urkixo (1849-1912): enpresaburua, Juan Manuelen anaia.
  • Estanislao Urkixo Ussia (1872-1948): hirugarrena.
  • Juan Manuel de Urquijo y Landecho (1899-1968): laugarrena.
  • María Lourdes de Urquijo (1935-1980): bosgarrena.
  • Juan Manuel de la Sierra y Urquijo (1958-): seigarrena.

Lotura dutenak

• Urquijismo: markesek bultzatutako eskuineko joera politikoa.
• Banco Urquijo: bankua.
• Urkixoko markesen hilketa: bosgarren markesaren eta bere senarraren hilketa.
  • El Kaso Urkijo: hilketa horregatik hala bataiatutako grindcore estiloko Kataluniako taldea.

Deitura

Euskal herritarrak

• Francisco Policarpo Urkixo (1741-1809): Zuhatzan jaiotako abokatu eta politikaria, besteak beste ministroa izan zena.
• Mariano Luis Urkixo (1768-1817): politikaria. Aurrekoaren semea.
• Francisco Urkixo (1804-1873): Menagaraikoa zen militar eta politikaria.
• Julio Urkixo (1871-1950): euskal idazle, euskalari eta testu-biltzaile eta editorea.
• Ruperto Urkixo: musikagile laudioarra.
• Luciano Urquijo (1895-1984): Argentinan jaio eta txikitan Euskal Herrira etorria, ingeniaria.
• José Urkixo (1916-): aiarar jatorriko musikaria, Bilbon jaioa.
• Javier Urquijo (1939-2003): margolari bilbotarra.
• Ana Urkijo (1953-): abokatua eta Athleticeko presidentea.
• Joanes Urkixo (1955-): euskal idazlea.
• Juanan Urkijo (1959-): idazle laudioarra.
• Txema Urkijo (1961-): abokatu laudioarra; aurrekoaren anaia.
• Carlos Urkijo (1964-): eusko legebiltzarkidea; aurreko bien lehengusua.
• Natxo Urkixo (1960-): Laudioko alkate, irakasle eta filologoa.
• Patxi Urkijo (1961-): zinemagile laudioarra.
• Paul Urkijo (1984-): zinemagile gasteiztarra.

Beste leku batzuetakoak

• Myriam de Urquijo (1918-2011): aktore argentinarra.
• René Urquijo (1955-2011): musikagile eta olerkari kubatarra.
• Enrique Urquijo (1960-1999): musikagile eta kantari (Los Secretos...) espainiarra.
• Álvaro Urquijo (1962-): musikagile eta kantari espainiarra; aurrekoaren anaia.
• Mauro Urquijo (1968-): aktore kolonbiarra.

Toponimian

• Urkixo zumarkalea: Bilboko kalea. Mariano Luis Urkixoren omenez.
• Urkixo: Donibane Lohizuneko auzoa. Julio Urkixo Urkixo-Baita izeneko etxean bizi izan zen.
• Urquijo, asturieraz Barriu Urquijo: La Felguerako (Llangréu) auzoa, Asturiasen. Urkixoko markesek Duro-Felguera lantegiaren jabeetakoak izan ziren.

Erreferentziak

Kanpo estekak

• Datuak: Q60929053