Rotterdam

Rotterdam Rotterdam
hiri handia
Irudi gehiago
Administrazioa
Estatu burujabe	Herbehereetako Erresuma
Herrialdea	Herbehereak
Probintzia	Hego Holanda
Udalerria	Rotterdam
Alkatea	Ahmed Aboutaleb (en)
Izen ofiziala	Rotterdam
Jatorrizko izena	Rotterdam
Posta kodea	3000–3089
Geografia
Koordenatuak	51°55′N 4°29′E / 51.92°N 4.48°E / 51.92; 4.48
Azalera	319.35 km²
Altuera	0 m
Mugakideak	Pijnacker-Nootdorp, Nissewaard (en) , Schiedam, Lansingerland, Delft, Zuidplas, Capelle aan den IJssel, Ridderkerk, Barendrecht eta Albrandswaard
Demografia
Biztanleria	664.311 (2023ko urtarrilaren 1a) 8.843 (2022)
Dentsitatea	2.080,2 bizt/km²
Informazio gehigarria
Telefono aurrizkia	010
Ordu eremua	UTC+01:00
Hiri senidetuak	Kolonia, Esch-sur-Alzette, Lille, Turin, Lieja, Burgas, Konstantza, Gdańsk, Shanghai, Habana, San Petersburgo, Baltimore, Las Palmas Kanaria Handikoa, Dresden, Istanbul, Surabaya, Szeged, Kuching, Liverpool, Bratislava, Oslo, Makhatxkala, Buenos Aires, Jakarta, Anberes, Burgas Municipality (en) , New Orleans eta Durban
rotterdam.nl

Rotterdam^[1] Herbehereetako hego-mendebalean dagoen hiria da, herrialdeko bigarren populatuena Amsterdam ondoren. Hego Holandako eskualdean dago kokatuta.

588.500 biztanle zituen 2006an (1 100 000 inguru metropoli osoan). Hiria Randstad Holland konurbazioaren parte da, 7.100.000 biztanle dituena (Amsterdam, Haarlem, Haga, Dordrecht eta Utrecht metropoliekin batera)

Europako itsas-porturik handiena dauka, Hamburgekoa baino handiagoa. 1962tik 2004ra munduko porturik garrantzitsuena izan zen, Shanghaik postu hau hartu zuen arte.

Nieuwe Maas (Mosa Berria) ibaiaren ertzetan kokatutako hiria da. Ibai hau izatez ubide bat da, Rhin eta Mosa ibaiak elkartzerakoan sortutako deltaren ondorio. Rotterdam izena Rotte ibaian egindako "dam" (urtegi) hitzen elkarketatik dator.

Banaketa administratiboa

Anexioak

Historian zehar Rotterdamek inguruko hainbat herri anexionatu ditu (azkena 2010ean):

• Feijenoord eta Noord (1870eko abenduaren 1ean)
• Delfshaven (1886ko urtarrilaren 30ean)
• Charlois eta Kralingen (1895eko otsailaren 28an)
• Hoogvliet eta Pernis (1934ko maiatzaren 1ean)
• Hillegersberg, IJsselmonde eta Schiebroek (1941eko abuztuaren 1ean)
• Rozenburg (2010eko martxoaren 18an)

Historia

Rotte (edo garai hartan ezagutzen zen moduan Rotta Rott "lohitsu" eta a "ura", beraz ur lohitsu) errekastoaren ertzetan ezarritako herriaren lehen datuak 900. urte ingurukoak dira. 1150 urtean, uholde handiek bere garapena geldiarazi zuten dike eta urtegiak "dam" eraikitzera behartu zituztelarik. Momentu honetan ere Schielands Hoge Zeedijk(Schielands itsaso zabaleko dikea) izeneko urtegia eraiki zuten, gaur egungo Nieuwe Maas ibaiaren iparraldeko ertzean. Rotte ibaian urtegia 1260an bukatu zen eta gaurko Hoogstraat (kale nagusia) kalean kokatuko litzateke. 1340ko ekainaren 7an Holandako Willem IV kondeak hiri eskubideak eskaini zizkion Rotterdam-i, orduan 2000 bat biztanleko hiria zelarik. 1350 inguruan itsasontzientzako kanala, Rotterdamse Schie eraiki zen. Honek Rotterdam iparraldeko hiri handiagoekin lotuta uzten zuen eta bide batez Holanda, Ingalaterra eta Alemaniarentzat itsasozko garraiobideen lotura gune bihurtu.

Rotterdamgo portua mantso baina sendo garrantzizko portu izatera heldu zen. Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC) edo Ekialdeko Indiako Konpainia Holandarraren sei partaideetako bat izatera ere iritsi zen. Portu jardueren zein biztanleriaren hazkunderik nabarmenena Nieuwe Waterweg edo "ubide berria"ren osatzearekin heldu zen 1872 urtean. Hiria eta portua hegoaldera zabaltzen hasi ziren. ''Witte Huis'' edo "Etxe Zuria" dorretxea, Estatu Batuetako bulego eraikinetan inspiratua da eta 1898an eraiki zen Frantziako Château estiloa delakoan. Bukatutakoan Europako bulego eraikinik garaiena zen, 45 metro garai hain zuzen.

Hau, Rotterdamgo garai hartako arrakasta eta hazkuntzaren adierazgarri bat besterik ez da. Alemaniak Herbehereak 1940ko maiatzaren 10ean inbaditu zituen. Lurraldea egun bakar batean menderatzeko asmoa zuen, baina ustekabeko erresistentzia aurkitu zuten eta azkenik maiatzaren 14an armada holandarra kapitulatzera behartu zuten Rotterdam hiria bonbardatuz eta beste hiri batzuk bonbardatuko zituztela mehatxatuz. Alemaniar Luftwaffe-ak hiriaren erdigunea erabat birrindu zuen, 800 hildako eta 80.000 pertsona etxerik gabe utziz. Udaletxea zutik mantendu zen, izan ere alemaniarrek beraientzat osorik nahi zuten inguruko agintea bertatik kontrolatzeko eta horretarako bonbardaketan kontu handiz saihestu egin zuten. 1950 eta 1970. urteen artean hiria berreraikitzen aritu ziren. Hirigintza zabalegia eta haizetsuegia gertatzen ari zen 1980. urtetik aurrera udalak arkitektura politika egokiago bat hartu zuen arte. Honela apartamentu, bulego eta eraikuntzak estilo berri eta ausartago batean eraikitzen hasi ziren, hiriguneari zeruertz berria eskainiz eta toki bizigarriago batean eraldatuz. 1990eko hamarkadan negoziogune berri bat eraikitzen hasi hegoaldeko ibaiertzean, Kop van Zuid delakoa.

Demografia

Biztanleriaren bilakaera

1796	1830	1849	1879	1899	1925	1965	1984	2005	2010
53.200	72.300	90.100	148.100	318.500	547.900	551.000	555.000	596.407	603.425

Talde etnikoak

Rotterdam Herbehereetako hiririk multi-etnikoena da. Biztanleriaren heren bat herrialdetik kanpo jaioa da, baina erroldaren arabera biztanleen erdiek gurasoetako bat kanpotarra dute. Hiriko alkatea bera, Ahmed Aboutaleb, Herbehereetan jaiotako marokoar jatorriko musulmana da.

2008ko erroldaren arabera, biztanleriaren heren bat baino gehiago Herbehereetatik kanpo jaioa zen:

• GUZTIRA: 582.949
• Herbehereak: 313.765
• Surinam: 51.885
• Turkia: 45.699
• Maroko: 37.476
• Antillak / Aruba: 19.562
• Cabo Verde: 14.971
• Europar Batasuna: 32.134
• Besteak: 67.457

Azpiegiturak

Rotterdamgo metroa

Rotterdamgo metroa edo Rotterdamse metro, 1968ko otsailaren 10ean zabaldu zen eta gaur egun metro-sareak bi linea eta 47,0 kilometro dauzka.

Metroko bi lineak hainbat adarretan banatzen dira, eta bi linea nagusiez gain, beste hiru adar banatzen dira, hizkien arabera sailkatuta.

Rotterdamgo portua

Ekonomia

Kultura

• Rotterdam Film Festival, zinema jaialdia.

Kirolak

• Feyenoord Rotterdam, futbol taldea: 1970ean UEFAko Txapeldunen Liga irabazi zuen.

Pertsonaia ezagunak

• Erasmo Rotterdamgoa (1466/1469-1536) filosofoa.
• Rem Koolhaas (1944-), arkitektoa.
• Giovanni van Bronckhorst (1975-), futbolaria.
• Robin van Persie (1983-), futbolaria

Herri eta hiri senidetuak

Rotterdam ondorengo herri eta hiriekin senidetuta dago:

Kobe (Japonia) (1967)[2]

Erreferentziak

Ikus, gainera

• Herbehereetako hiri nagusien zerrenda
• Munduko porturik garrantzitsuenak zamaren arabera

Kanpo estekak

• Rotterdam hiriaren webgune ofiziala
• Rotterdam hiriaren webgune

• Datuak: Q34370
• Multimedia: Rotterdam / Q34370