Varsovia

Varsovia
Warszawa

barruti-hiria

Irudi gehiago

Administrazioa

Herrialdea Polonia

Probintzia Mazovia

Konterria Varsovia

Alkatea Hanna Gronkiewicz-Waltz

Izen ofiziala Warszawa^ⓘ

Jatorrizko izena Warszawa

Posta kodea 00-000

Geografia

Koordenatuak 52°13′48″N 21°00′40″E / 52.23°N 21.0111°E / 52.23; 21.0111

Azalera 517,24 km²

Altuera 97

Mugakideak Varsovia Mendebaldea barrutia, Pruszków barrutia, Piaseczno barrutia, Otwock barrutia, Mińsk barrutia, Wołomin barrutia eta Legionowo barrutia

Demografia

Biztanleria 1.860.281 (2021eko martxoaren 31)
69.623 (2019)

1.002.277 (%53,9)

(%46,1) 858.004

Dentsitatea 3.317 bizt/km²

Informazio gehigarria

Sorrera XIII. mendea

Telefono aurrizkia 22

Ordu eremua UTC+01:00 eta UTC+02:00

Hiri senidetuak Berlin, Haga, Taipei, Düsseldorf, Hamamatsu, Île-de-France, Toronto, Istanbul, Tel Aviv, Harbin, Kiev, Saint-Étienne, Chicago, Seul, Rio de Janeiro, Grozny, Vilnius, Hanoi, Viena, Astana, Riga, Budapest, Oslo, Kharkiv, Zagreb, Sofia, Buenos Aires, Atenas, Madril, San Diego, Lviv, Solna, Odesa, Coventry eta Tbilisi

Matrikula WA, WB, WD, WE, WF, WH, WI, WJ, WK, WN, WT, WU, WW...A/C/E/X/Y, WW...F/G/H/J/W, WW...K/L/M/N/P/R/S/U/V, WX...Y, WX, WY

Hizkuntza ofiziala poloniera

http://um.warszawa.pl

Varsovia^[1] (polonieraz: Warszawa, [varˈʂava] ahoskatua) Poloniako hiriburu eta hiri nagusia da. Errepublikako presidentearen, parlamentuaren eta beste autoritate zentralen egoitza da. Poloniako erdialdean, Vistula ibaiaren ertzean dago, Itsaso Baltikotik 360 kilometrora eta Karpatoetatik 300 kilometrora. 2009ko ekainan 1.711.466 biztanle zituen. Varsovia Europar Batasunako 9. hiririk jendetsuena da.

Historia

1596an Sigismundo III.a Vasa erregeak Poloniako erresumaren hiriburua, eta Polonia-Lituania Mankomunitatearena, Krakoviatik Varsoviara aldatu zuen.
Bigarren Mundu Gerra baino lehen Varsoviako komunitate judua Europako handiena zen: 350.000 lagun, hiriko populazio osoaren %30. Naziak 1939ko irailaren 29an sartu ziren Varsovian. 1940 urrian Varsoviako ghettoa eratu zuten eta bertan hiriko eta inguruko herrietako judu guztiak sarrarazi zituzten, 400.000 lagun 3,5 km²an. 1942ko uztailerako, gosez eta eritasunez, 83.000 judu hil ziren^[2]. Beste asko, 265.000 inguru, Treblinkako sarraski-esparrura eraman zituzten hiltzera^[3].
1945eko urtarrilaren 17an Sobietarrek hiria askatu zuten naziengandik.

Klima

Datu klimatikoak (Varsovia)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C)	12.5	15.9	23.3	29.1	32.7	34.8	36.0	36.4	33.0	26.1	19.3	16.1	36.4
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	0.1	0.9	4.7	12.2	19.4	21.7	23.8	23.0	18.3	12.9	5.0	2.1	12.0
Batez besteko tenperatura (ºC)	−3.0	−2.3	1.7	8.2	14.0	17.6	19.3	18.3	14.0	8.2	2.9	−0.5	8.2
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	−6.1	−5.5	−1.3	4.2	8.6	13.5	14.8	13.6	9.7	3.5	0.8	−3.1	4.4
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C)	−30.7	−30.4	−23.5	−10.1	−3.6	0.3	4.2	2.0	−4.7	−9.0	−18.2	−27.4	−30.7
Pilatutako prezipitazioa (mm)	21	25	24	33	44	62	73	63	42	37	38	33	495
Prezipitazio egunak (≥ 1 mm)	15	14	13	12	12	13	13	12	12	13	14	16	159
Eguzki orduak	43	59	115	150	211	237	226	214	153	99	39	25	1571
Hezetasuna (%)	81	82	78	71	67	68	72	74	75	77	80	86	76
Iturria: ^[4]

Barrutiak

Barrutia	Biztanleria	Azalera (km2)
Mokotów	220.682	35,4
Praga Południe	178.665	22,4
Ursynów	145.938	km2
Wola	137.519	19,26
Bielany	132.683	32,3
Targówek	123.278	24,37
Śródmieście	122.646	15,57
Bemowo	115.873	24,95
Białołęka	96.588	73,04
Ochota	84.990	9,7
Wawer	69.896	79,71
Praga Północ	69.510	11,4
Ursus	53.755	9,35
Żoliborz	48.342	8,5
Włochy	38.075	28,63
Wilanów	23.960	36,73
Rembertów	23.280	19,30
Wesoła	22.811	22,6
Guztira	1.708.491	521,81

Musika

Varsoviako Orkestra Filarmonikoa.

Varsoviatar ezagunak

Hugo Kołłątaj (1750-1812), politikari eta filosofoa.
Stanisław Staszic (1755-1826), idazlea.
Fryderyk Chopin (1810-1849), musikagilea.
Bolesław Prus (1847-1912), idazlea.
Władysław Reymont (1867-1925), idazlea.
Maria Skłodowska-Curie (1867-1934), fisikari eta kimikaria.
Kazimierz Funk (1884-1967), biokimikaria.
Stanisław Ignacy Witkiewicz (1885-1939), idazlea.
Władysław Tatarkiewicz (1886-1980), filosofoa.
Tadeusz Kotarbiński (1886-1981), filosofoa.
Julian Tuwim (1894-1953), poeta.
Witold Gombrowicz (1904-1969), idazlea.
Konstanty Ildefons Gałczyński (1905-1953), poeta.
Stefan Kisielewski (1911-1991), idazlea.
Władysław Szpilman (1911-2000), piano jolea.
Ryszard Kukliński (1930-2004), espioi eta militarra.
Jacek Kaczmarski (1957-2004), abeslaria.

Herri eta hiri senidetuak

Varsovia ondorengo herri eta hiriekin senidetuta dago:

Astana (Kazakhstan) (2002)^[5]
Atenas (Grezia)
Berlin (Alemania) (1991)^[5]
Budapest (Hungaria) (2005)^[5]
Buenos Aires (Argentina)
Chicago (Illinois) (Ameriketako Estatu Batuak) (1995)^[5]^[6]
Düsseldorf (Alemania) (1989)^[5]

Kharkiv (Ukraina)
Kiev (Ukraina) (1994)^[5]
Lviv (Ukraina)
Madril (Espainia)^[7]
Mosku (Errusia) (1993)^[5]
Oslo (Norvegia) (2006)^[5]
Riga (Letonia) (2002)^[5]

Rio de Janeiro (Brasil) (1997)^[5]
Saarbrücken (Alemania)
Saint-Étienne (Frantzia) (1995)^[5]
San Diego (Kalifornia) (Ameriketako Estatu Batuak)
San Petersburgo (Errusia) (1997)^[5]^[8]
Seul (Hego Korea) (1996)^[5]
Sofia (Bulgaria)

Erreferentziak

↑ Euskaltzaindia. 38. araua: Munduko estatu-izenak, herritarren izenak, hizkuntza ofizialak eta hiriburuak. .
↑ Warsaw, United States Holocaust Memorial Museum
↑ Warsaw Ghetto Uprising, United States Holocaust Memorial Museum
↑ Meteorologia eta Uraren Kudeaketa Institutua
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y (Polonieraz) Warszawa. (Noiz kontsultatua: 2018-08-26).
↑ (Ingelesez) Sister Cities International. (Noiz kontsultatua: 2018-07-29).
↑ (Gaztelaniaz) Portal web del Ayuntamiento de Madrid. (Noiz kontsultatua: 2018-07-29).
↑ (Ingelesez) Official Portal of the City Government. (Noiz kontsultatua: 2018-08-28).
↑ (Ingelesez) Taipei City Council. (Noiz kontsultatua: 2018-07-28).

Ikus, gainera

Kanpo estekak

Hiriaren webgunea.

Autoritate kontrola	Wikimedia proiektuak Datuak: Q270 Multimedia: Warsaw / Q270 Identifikadoreak WorldCat VIAF: 146267734 BNF: 11957734t (data) GND: 4079048-4 LCCN: n79018894 NKC: ge131241 NARA: 10045185 SUDOC: 02756391X Hiztegiak eta entziklopediak Britannica: url Lekuak OSM: 336074 TGN: 7007833

Datuak: Q270
Multimedia: Warsaw / Q270

{Poloniako hiriburu historikoak}}

	Gizateriaren Ondarea Polonian
Auschwitz-Birkenau • Bakearen elizak (Jawor eta Świdnica) • Białowieża basoa ¹ • Krakoviako hirigune historikoa • Kalwaria Zebrzydowska • Malborkeko gaztelu teutonikoa • Mendeurrenaren Aretoa (Wrocław) • Muzakowski parkea ² • Polonia Txikiko egurrezko elizak • Toruńgo Erdi Aroko hirigunea • Varsoviako hirigune historikoa • Wieliczkako eta Bochniako gatz meatzeak • Zamośćeko hirigune historikoa Oharrak: ¹Bielorrusiarekin batera · ²Alemaniarekin batera