Nenagh

Nenagh An tAonach / Aonach Urmhumhan
Irlanda

Administrazioa
Estatua	Irlandako Errepublika
Probintzia	Munster
Konderria	Tipperary konderria
Postakodea	E45
Geografia
Koordenatuak	52°51′48″N 8°11′58″W / 52.8632°N 8.1995°W / 52.8632; -8.1995

Altuera	72 metro
Demografia
Biztanleria	8.968 (2016)
Bestelako informazioa

Nenagh (irlanderaz An tAonach edo Aonach Urmhumhan), Irlandako Tipperaryko konderrian kokatzen den udalerria da. Ipar Tipperaryko hiriburua da. 2011an 9.872 biztanle zituen.

Etimologia

Irlanderazko Aonach Urmhumhan izenak "Ormonden feria" esan nahi du, Ormond Munster ekialdearen izen tradizionala da.

Historia

Anglo-normandiarrak XII mendean iritsi aurretik O'Kennedytarren lurrak izan ziren hauen. 1216an gaztelua eraiki zuen Butler familiak eta bere gaztelu garrantzitsuena izan zen XIV mendean Kilkenny gaztelura joan ziren arte. Butlertarrak ziren herriaren jabeak eta monasterioa eta ospitalea ere sortu zituzten. 1252an frantziskotarrek abade-etxe bat eraiki zuten, sei mende iraungo zuena.

O'Carrollek 1550an herria erasotu eta su eman zion. Nenagh erabat suntsitu zen eta berriz eraiki beharra izan zen. XVII mendeko borrokek bete betean harrapatu zuten. 1838an Tipperary bitan banatu zen eta Nenagh iparraldeko hiriburu izendatzean herriak garapen handia izatea lortu zuen. XIX mendean merkatal herria zen honetara industrializazioa iritsi zen, destilategiak, artioa prozesatzeko lantegiak, gurdigintza eta olak batez ere.

Ondasun nabarmenak

Nenagh gaztelua: Butlerreko I baroia zen Theobald Walterrek eraiki zuen 1216an. Bereziki aipagarria da dorre zilindrikoa, 30 metroko altuera eta 16 metroko zirkunferentzia daukana.
Epaitegia: John B. Keane arkitektuak diseinatu eta 1843an eraiki zen.
Frantziskotar abade-etxearen aztarnak

Hiritar ezagunak

Tomás Mac Giolla (1924-2013), Sinn Féin alderdia eta Irlandako Langileen Alderdiaren politikaria eta IRAkidea.
Alec Reid (1931-2013), apaiza eta bakezalea. Ipar Irlanda eta Euskal Herriko Bake Prozesuen bultzatzailea.

Hiri senidetuak

Tonnerre (Yonne) (Frantzia)

Iruditegia

Nenagh gaztelua
Frantziskotar abade-etxea

Kanpo estekak

Nenagh udalerriko webgunea

Autoritate kontrola	Wikimedia proiektuak Datuak: Q918372 Multimedia: Nenagh / Q918372 Identifikadoreak WorldCat VIAF: 148901753 GND: 4495825-0 LCCN: n78028913 Lekuak TGN: 1042949

Datuak: Q918372
Multimedia: Nenagh / Q918372

i e a Tipperary konderriko udalerriak
Udalerri nagusiak	Carrick-on-Suir • Cashel • Clonmel • Nenagh • Roscrea • Templemore • Thurles • Tipperary
Udalerri eta herriak	Ahenny • Ardfinnan • Ballina • Ballingarry • Ballyclerahan • Ballylooby • Ballyporeen • Bansha • Birdhill • Borrisokane • Borrisoleigh • Cahir • Cappawhite • Castleiney • Clogheen • Clonmore • Clonoulty • Cloughjordan • Coalbrook • Cullen • Donohill • Drom • Dromineer • Dualla • Dundrum • Emly • Fethard • Golden • Gortnahoe • Hollyford • Holycross • Horse and Jockey • Killenaule • Kilsheelan • Lisronagh • Littleton • Lorrha • Loughmore • Marlfield • Milestone • Mullinahone • New Birmingham • New Inn • Newcastle • Newport • Ninemilehouse • Portroe • Puckane • Rearcross • Rosegreen • Rossmore • Silvermines • Skeheenarinky • Terryglass • Toomevara • Two-Mile Borris • Upperchurch

i e a Irlandako hiriak
Irlandako Errepublikako hiriak	Dublin (Baile Átha Cliath) • Cork (Corcaigh) • Limerick (Luimneach) • Galway (Gaillimh) • Kilkenny (Cill Chainnigh) • Dun Laoghaire • Killarney (Cill Airne) • Cashel (Caiseal) Arklow (An t-Inbhear Mór) • Athlone (Baile Átha Luain) • Bray (Bré) • Carlow (Ceatharlach) • Castlebar (Caisleán an Bharraigh) • Cavan (An Cabhán) • Celbridge (Cill Droichid) • Clonmel (Cluain Meala) • Cobh (An Cóbh) • Drogheda (Droichead Átha) • Dundalk (Dún Dealgan) • Ennis (Inis) • Fermoy (Mainistir Fhear Maigh) • Greystones (Na Clocha Liatha) • Letterkenny (Leitir Ceanainn) • Leixlip (Léim an Bhradáin) • Longford (An Longfort) • Malahide (Mullach Íde) • Maynooth (Maigh Nuad) • Monaghan (Muineachán) • Mullingar (An Muileann gCearr) • Naas (Nás na Ríogh) • Navan (An Uaimh) • Nenagh (An tAonach) • Newbridge (An Droichead Nua) • Portlaoise (Port Laoise) • Sligo (Sligeach) • Swords (Sord Cholm Cille) • Tralee (Trá Lí) • Trim (Baile Átha Troim) • Tullamore (Tulach Mhór) • Waterford (Port Láirge) • Westport (Cathair na Mairt) • Wexford (Loch Garman)
Ipar Irlandako hiriak	Belfast (Béal Feirste) • Derry (Doire) • Armagh (Ard Mhacha) Newry (Iúr Cinn Trá) • Lisburn (Lios na gCearrbhach) • Ballymena (an Baile Meánach) • Bangor (Beannchor) • Coleraine (Cúil Raithin) • Downpatrick (Dún Pádraig) • Enniskillen (Inis Ceithleann ) • Larne (Latharna ) • Omagh (An Ómaigh ) • Portadown (Port an Dúnáin)

Irlandako hiriak

Irlandako
Errepublikako
hiriak

Dublin (Baile Átha Cliath) • Cork (Corcaigh) • Limerick (Luimneach) • Galway (Gaillimh) • Kilkenny (Cill Chainnigh) • Dun Laoghaire • Killarney (Cill Airne) • Cashel (Caiseal)

Arklow (An t-Inbhear Mór) • Athlone (Baile Átha Luain) • Bray (Bré) • Carlow (Ceatharlach) • Castlebar (Caisleán an Bharraigh) • Cavan (An Cabhán) • Celbridge (Cill Droichid) • Clonmel (Cluain Meala) • Cobh (An Cóbh) • Drogheda (Droichead Átha) • Dundalk (Dún Dealgan) • Ennis (Inis) • Fermoy (Mainistir Fhear Maigh) • Greystones (Na Clocha Liatha) • Letterkenny (Leitir Ceanainn) • Leixlip (Léim an Bhradáin) • Longford (An Longfort) • Malahide (Mullach Íde) • Maynooth (Maigh Nuad) • Monaghan (Muineachán) • Mullingar (An Muileann gCearr) • Naas (Nás na Ríogh) • Navan (An Uaimh) • Nenagh (An tAonach) • Newbridge (An Droichead Nua) • Portlaoise (Port Laoise) • Sligo (Sligeach) • Swords (Sord Cholm Cille) • Tralee (Trá Lí) • Trim (Baile Átha Troim) • Tullamore (Tulach Mhór) • Waterford (Port Láirge) • Westport (Cathair na Mairt) • Wexford (Loch Garman)

Ipar Irlandako
hiriak

Belfast (Béal Feirste) • Derry (Doire) • Armagh (Ard Mhacha)

Newry (Iúr Cinn Trá) • Lisburn (Lios na gCearrbhach) • Ballymena (an Baile Meánach) • Bangor (Beannchor) • Coleraine (Cúil Raithin) • Downpatrick (Dún Pádraig) • Enniskillen (Inis Ceithleann ) • Larne (Latharna ) • Omagh (An Ómaigh ) • Portadown (Port an Dúnáin)