1940ko hamarkada

1940ko hamarkadak 1940etik 1949. urtera bitarteko iraupena du, biak barne. Bigarren Mundu Gerrak markatu zuen hamarkadaren lehenengo zatia.

Hamarkadak:	1930koa - 1940koa - 1950koa
Urteak:	1940 1941 1942 1943 1944 1945 1946 1947 1948 1949

Gertaerak

Politika

1940eko ekainaren 25ean amaitu zen Frantziako Gudua, 46 egun eta gero, eta bide honetatik Alemaniak inbaditu zituen Frantzia, Herbehereak eta Belgika.
- Urriaren 30ean amaitu zen Ingalaterrako Gudua, 3 hilabete eta 3 aste iraun zuena, eta alemaniar naziek Britainia Handia inbaditzea eragotzi zuena.

1941ean Erregimen naziak ekin zion Holokaustoari, 4 urtez 6 milioi europar judutar erailez.
- Abenduaren 7an Japoniak egin zuen Pearl Harborko erasoa, AEBak Munduko Gerratean sartzea eragin zuena.

1942ko uztailaren 6an Anne Frank eta bere familia "Gordelekuan" ezkutatu ziren, aitaren bulegoan Amsterdamen. 2 urte eta hilabete bateko ezkutaldian Annek idatzitakoa 12-13 urterekin gerora sona handiko egunkaria izan zen, izan ere bera eta familia erail zituzten azkenean naziek.

1943ko irailaren 9an Guadalcanalgo kanpaina amaitu zen, AEB eta Japoniaren artean, aliatuen garaipenarekin.
- Azaroaren 22an Libanok independentzia lortu zuen Frantziatik.

1944ko ekainaren 6an Normandiako Lehorreratzea edo "E-Eguna" egin zuten aliatuek, Europa naziengatik askatzeko urrats garrantzitsua izan zen operazio militar erraldoia.
- Gurutze Gorriaren Nazioarteko Batzordeak bigarren aldiz historian Bakearen Nobel Saria jaso zuen.

1945eko abuztuaren 6 eta 9an aliatuek Hiroshima eta Nagasaki hiri japoniarren gainean bonba atomikoak bota zituzten, Japoniaren errendizioa ekarri zuena.
- Irailaren 2an ofizialki amaitu zen Bigarren Mundu Gerra, 60 milioitik gora hildako eragin zuena.
- Egun hartan bertan Vietnamek aldarrikatu zuen Frantziatik independentzia.
- Urriaren 24an sortu zuten Nazio Batuen Erakundea, eta hurrengo urtean lehenengo batzar orokorra egin zuten Londonen.

1946eko urriaren 1ean amaitu ziren Nurembergeko epaiketak, Hirugarren Reicharen 24 buruzagien aurka.

1947ko abuztuaren 15ean India independizatu zen Erresuma Batutik. Bezperan, Pakistanek gauza bera egin zuen.

1948ko maiatzaren 14an Israelgo estatuak independentzia aldarrikatu zuen.
- Marshall Plana abiatu zuten AEBek, Europako berreraikuntzan diruz laguntzeko.

1949an AEBek Ipar Atlantikoko Itunaren Erakundea (NATO) sortu zuten, Mendebaldeko herrialdeen bloke militarra. 6 urte geroago SESBek erantzun zuen Varsoviako Itunarekin, bloke militar komunista alegia.

Zientzia eta teknologia

1940an Philip Levine errusiarrak Rh faktorea aurkitu zuen.

1943an Otto Stern alemaniarrak jaso zuen Fisikako Nobel Saria.

1944an Selman Abraham Waksam ukraniar-estatubatuarrak tuberkulosiaren aurkako lehenengo antimikrobianoa garatu zuen, estreptomizina hain zuzen ere.

1945ean Alexander Fleming eskoziarrak Medikuntzako Nobel Saria irabazi zuen.
- Wolfgang Pauli suitzarrak jaso zuen Fisikako Nobel Saria.
- Artturi Ilmari Virtanen finlandiarrak jaso zuen Kimikako Nobel Saria, herrialdeko lehenengoa eta bakarra orain arte kategoria horretan.

1947ko urrian soinu-langa apurtzea lortu zuten lehenengo aldiz.

1948an Munduko Osasun Erakundea sortu zuten.
- "National Health Service" izeneko zerbitzu publikoa abian ipini zuten Britainia Handian, osasun arreta unibertsalaren aitzindaria izan zena Europa mailan XX. mendean.

Kirolak

1940an Atano III.ak Esku Pilota txapelduna izan zen, baita 1942, 1944 eta 1946an ere.

1941ean Hondarribiak irabazi zuen Kontxako Bandera eta hamarkada honetan txapelduna izatea beste 3 aldiz lortu zuen, beste inork baino gehiago (Oriok eta Pedreñak hirunarekin gelditu zen).

1943an Athleticek irabazi zituen Espainiako liga eta Kopa.

1946an Dalmacio Langarika bizkaitarrak Espainiako Vuelta irabazi zuen.

1947an Rocky Graziano boxeolaria munduko txapelduna izan zen, baita hurrengo urtean ere.

1948ko Udako Olinpiar Jokoak egin zituzten Londonen, Gerrateagatik 1940 eta 1944ko edizioak bertan behera gelditu eta gero.

1949an Fausto Coppik irabazi zuen Frantziako Tourra lehenengo aldiz, eta 3 urte geroago bere bigarrena lortu zuen. Urte hartan bertan, Italiako Giroa ere irabazi zuen, hirugarrena bere ibilbidean (5 guztira).

Kultura

1940an Charlie Chaplinek "The Great Dictator" eta Walt Disneyk "Fantasia" filmak zuzendu zituzten.
- Graham Greenek "The Power and the Glory" eta Ernest Hemingwayk "For Whom the Bell Tolls" argitaratu zituzten.

1941ean Orson Wellesek "Citizen Kane" eta John Fordek "How Green Was My Valley" filmak zuzendu zituzten.
- Billie Holidayk "God Bless the Child" abestia grabatu zuen.

1942an Michael Curtizek zuzendu zuen "Casablanca (filma)" .
- Enid Blytonek "The Famous Five" eleberri serieari ekin zion.

1943an Antoine de Saint-Exupéryk "Printze txikia" argitaratu zuen.

1944an Nat King Colek argitaratu zuen "The King Cole Trio" diskoaren lehenengo bolumena, hurrengo urteetan beste hiru egingo zituelarik.

1945ean Roberto Rossellinik "Roma città aperta" filma zuzendu zuen.
- Astrid Lindgrenek "Pippi Kaltzaluze" argitaratu zuen.

1946an Frank Caprak zuzendu zuen "It's a Wonderful Life" (James Stewart aktorearekin) eta Charles Vidorek "Gilda", Rita Hayworthek protagonizatua.
- Frank Sinatrak "The Voice of Frank Sinatra" diskoa kaleratu zuen, eta Édith Piafek "La vie en rose" abestia.

1947an Albert Camusek "Izurria" eta Tennessee Williamsek "A Streetcar Named Desire" argitaratu zituzten.

1948an Vittorio De Sicak zuzendu zuen "Ladri di biciclette" filma.

1949an George Orwellek "1984" eta Arthur Millerek "Death of a Salesman" argitaratu zituzten.
- Akira Kurosawak "Txakur amorratua" filma eta Carol Reedek "The Third Man" zuzendu zituzten.
- Louis Armstrong lehendabiziko jazz musikaria izan zen "Time" aldikzariaren azalean agertzen.

Pertsona nabarmenak

Kanpo estekak

(Ingelesez)1940s.org

Datuak: Q36561
Multimedia: 1940s / Q36561

frontpage hit counter