Benta Berri

Benta Berri
Euskal Herria
Auzoaren ikuspegia
Kokapena
Herrialdea	Gipuzkoa
Udalerria	Donostia
Administrazioa
Posta kodea
Geografia
Koordenatuak	43°18′44″N 2°00′17″W / 43.3122996°N 2.0047418°W / 43.3122996; -2.0047418
Garaiera	11 metro
Demografia

Benta Berri Donostiako (Gipuzkoa) auzoa da, Antiguako jarraipen zuzena. Izena historikoki bertan zegoen benta eta sagardotegi batetik dator. Hasieran, XIX. mendearen bukaeran eta XX. mendean zehar, Donostiako industria gune nagusietariko bat izan zen. Gaur egun aktibitate horiek erabat desagertu dira, auzo erresidentziala izanik.

Iruditegia

• 
  Benta Berriko kale zaharrena.
• 
  Aizkorri kalera igotzeko igogailua.
• 
  Adolfo Schlosser eskultorearen Moby Dick obra Sert plazan.
• 
  Benta Berriko Sert Plazako kioskoa.
• 
  Benta Berriko azken etxe zaharra, apirialeren 2015ean botata.
• 
  Benta Berri auzoko zonalde zaharrena.
• 
  Benta Berriko polikiroldegia.
• 
  Musikeneren eraikuntza.
• 
  Bentaberri auzoaren antzinako aireko ikuspegia.

Zonalde industriala

Hemen kokatu ziren hiriaren historian garrantzi handia izan zuten lantegiek eta Donostiako historia industrialaren atal handi bat osatzen dute:

• Cervezas El León (El León garagardoak) - Keler. Lantegi garagardogilea Juan eta Teodoro Kutz alemaniar anaiek 1890. urtean sortu zuten enpresa da. Han jarraitu zuen ia XX. mende osoa. 1982an Aranora (Nafarroa) hasi ziren lantegia eramaten. 1993an, Cruzcampok erosi zuen.

• Lizarriturry y Rezola. Lantegia 1860an sortu zen eta Donostian mende bat baino gehiago iraundu zuen, hiriko erreferentea izanik. Lehen sortzailea Juan Lizariturry izan zen, “J. Lizariturry y Compañía”, eta lehen lantegiak “La Providencia" izena hartu zuen. 1864an José Antonio Rezola (Usurbil, 1852 - Donostia, 1936) elkartu zen,^[1] lantegian orduan behin-betiko denominazioa hartuz: “Lizariturry y Rezola”. Lantegiak gai kimikoak ekoizten zituen: glizerinak, parafinak, kandelak, xaboiak... Zalantzarik gabe ekoizten zuten produktu ezagunena Lagarto xaboia izan zen. 1924an Pedro Antequera Azpiri margolaria (Madril, 1892-1975) kontratatu zuten eta honek arrakastatsua izango zen "Lagarto"aren diseinu berritzailea asmatu zuen.^[2] XX. mendeko larogei harmakadan lantegia Zaragozara eraman zuten eta han jarraitu zuen hurrengo hamarkadan desagertu arte.

• Suchard, txokolate marka ezaguna.

Arkitektura

Garai bateko indutrial egituratik oso gutxi gelditzen da. Agian, aipagarriena Zarautz etorbideko etxe jarraiak dira, langileentzat eraikiak, industria zonaldearen ertzean. Gaur egungo arkitektura oso simetrikoa eta antolatua da, aldiz. XX. mendeko amaieran lantegiak itxi edo beste tokietara joan ziren; mendeko azken hamarkadarako industria gehiena desagertuta zegoen. Urte horietan, gelditzen ziren pabiloiak eta jabeen etxe gehienak bota ziren eta, ondoren, zabalgune egitura duen urbanizazioa garatu zen.

Eraikin interesgarriak

Orokorrean nahiko eraikin arruntak eta erresidentzialak dira baina badira zenbait salbuespen: Aitzkorri kalera igotzeko aszensorea, Eskola Politeknikoa, Gipuzkoako Merkataritza Ganberarena (Gipuzkoako Bazkundea) ^[3] eta Musikeneren eraikin berria.

Eskulturak

• Moby Dick (eskultura). Egilea: Adolfo Schlosser, eskultore austriarra. Herman Melvillek sortutako balea zurian oinarrituta, eskultura granitoz eta altzairuz egina dago. Jose Maria Sert plazan kokatuta dago. Dena dela, hori ez zen bere lehenengo tokia. Hasiera batean, Udalak, 1990an Madrilen erositako eskultura hau, Ehun-urrenaren Plazako lorategietan kokatu zuen baina, plazaren birmoldaketak zirela eta, 1992an handik kendu zuten. Sert plaza berria, bestetik, oso inguru egokia zen, eskulturarekin bat zihoan urmael batean kokatzeko aukera baitzegoen. 2003. urtean gaur egungo tokian jarri zen.^[4]

• Clara Campoamor-en omenezko eskultura. Egilea: Dora Salazar, 2011. Eskultura burdinezkoa da, 790 kiloko  pisua du, eta 1,78 metroko altuera. Irudia Campoamorren garaiko jantziak dituen emakume batena da eta eskuan liburu bat darama. Bertan idatzita dago "Emakume bat, boto bat" inskripzioa. Eskulturaren beheko aldean Clara Campoamorern izenarekin batera emakume anonimoen izenak ere idatzita daude. Eskultura Gasteizko Olazabal-Ugarte fundizioan egin da. ^[5]

Hezkuntza

• Antigua-Luberri BHI: 2001an sortua Bigarren Hezkuntzako Institutu publikoa da. DBH eta Batxilergoko ikasketak eskaintzen ditu.^[6]

• Euskal Herriko Unibertsitatearen Donostiako Eskola Politeknikoa^[7]

Kirola

• Auzo honetan Benta Berriko polikiroldegia eta kantxa irekiak daude.

Eliza

Eraikin berri baten beheko partean parrokia katolikoa egin da, Jaungoikoa Gure Aita izenarekin. Inguruko lokaletan Caritas eta elizaren inguruko zerbitzuak daude.

Erreferentziak

Kanpo estekak

• Datuak: Q12254982
• Multimedia: Benta Berri, Donostia-San Sebastián / Q12254982