Txantrea

Txantrea
Iruñea,  Nafarroa Garaia
Bandera Armarria
Izen ofiziala	Txantrea[1]
Sorrera	1950ko hamarkada
Kokapena
Udalerria	Iruñea
Probintzia	Nafarroa Garaia
Herrialdea	Euskal Herria
Altuera	428 m
Azalera	1,94 km²
Demografia
Biztanleria	19.784 (2020) 9.573 (48%) 10.211 (52%)
Dentsitatea	10.197,94 bizt/km2
Auzotarra	Txantrear
Posta kodea	31015

Txantrea (lagunartean Txan izenez ezaguna) Iruñeko auzoa da, hiriaren iparraldean dago. 1950ko hamarkadan sortutako hirigintza-garapenekin bat dator.

Iparraldean Ezkaba auzoa eta Antsoaingo artean dago, ekialdean Burlata eta Atarrabiako artean, hegoaldean Beloso-Erripagaña auzoen eta mendebaldean Arrotxapea eta Alde Zaharra auzoen artean.

2020ko maiatzean 19 784 biztanle erregistratu zituen, horietatik 9 573 gizonak eta 10 211 emakumeak.

Berezko nortasuna

Frankismo garaian auzolanean eraikia, nortasun handiko langile auzoa da, non hainbat ekimen auzolanean egin izan diren. Berezko ikurrak baditu eta, umore onean, Txantreako Errepublika Independentea ezizena ematen zaio. Gaur egun herria ez izan arren (auzoa da), herria ematen duela esaten dute askok, eta Txantreako biztanle askok iruindartzat ez, baizik txantreartzat dute beren burua.

"Auzo gatazkatsua"

Barricada rock taldearen bigarren disko luzea Barrio Conflictivo (1985), Txantrea auzoari eskainita zegoen non, 1980. hamarkadan mugimendu politiko indartsua zegoen. Bertako borroka hain zen handia non askotan atxiloketak, manifestazioak, barrikadak eta poliziaren aurkako liskarren ondorioz, komunikabide espainiarrek "auzo gatazkatsua" ezizena ipini zioten.

Izenaren jatorria

Abesbatzaren ardura zuen Katedraleko kalonjeari txantre zeritzon (gaztelaniaz chantre, frantsesezko chanteur [«abeslari»] izenetik), eta hari zegozkion lurretan eraiki baitzen auzoa, Txantrea izena egokitu zitzaion auzune hari ere. Hedaduraz, hango etxe baxu eta ondoan baratzea duten beste herrietako etxetxoei ere txantrea deitzen zaie sarritan Iruñe inguruan. Gaur egun hor mintzatzen diren bi hizkuntza nagusietan (euskara eta gaztelania) euskarazko idazkera erabiltzen da gehienbat: Txantrea. Areago, 2017.eko maiatzean ekimena plazaratu zuten bertakoek izen ofizial bakarra horixe izan dadin Iruñeko udalari eskatuz, eta honek hala erabaki zuen 2017ko abenduan.

Biztanleria

Txantreak 19.797 biztanle ditu (2017)^[2].

Hauteskundeen emaitzak

1999ko udal hauteskundeak:^[3]

Alderdia	Botoak	%
EH	2.961
UPN	2.600
PSN	2.014
IUN-NEB	928
CDN	794
EA-PNV	300
Besteak	-

Udal hauteskundeak 2009:

Alderdia	Botoak	%
NaBai	3.284	31,8
UPN	2.851	27,6
PSN	2.000	19,4
EAE-ANV	1.320	12,8
IUN-NEB	538	5,2
Besteak	319	3,1
Guztira	10.312	100

Jaiak

Txantreako jaiak Maiatzaren lehena zubian ospatzen dira, langileriaren omenez. 2013an, adibidez, apirilaren 30etik maiatzaren 5era bitartean izan dira. Jaiak auzoko eragileek, eta auzokideek orokorrean, antolatzen dituzte auzolanaren bidez. Jaierako azken larunbatean "kaldereteak" egiten dira, azken urteotan, Alemanak deituriko auzoko zatian, eta igandean "paellada" Txantreako plazan. Horietako egun bat Gazte Eguna da eta gazte bazkari erraldoia egiten da "Festalekua" deituriko karpan. Gauean, gainera, adin guztietarako egitarau oparoa prestatzen du Txantreako Festa Biltzarrak: mexikanak, gazteentzako Festalekuan kontzertuak, Felix plazan (Armonia Txantreana peñak antolatutakoak) etab.

Festak hasi aurreko asteburuan txantrearrek hitzordua dute Auzotegi auzo-etxean taldeak egin eta festen egitaraua etxerik etxe banatzeko. Hala, txantrear guztiek, borondatearen truke, egitaraua eskutara, edo bestela auzoko dendatxoetan hartuta, izaten dute irakurgai.

Ondarea

• Done Jakue eliza: 1966ean eraikia eta Javier Guibert eta Fernando Redón iruindar arkitektoek diseinatua.
• Txantreako zubia
• Alemanen oinzubia
• Magdalenako zubia
• Munduko parkea
• Felix plaza
• Txantrea plaza (duela urte batzuk bertan "rastroa" egiten zen)
• Ritxiren iturria

Kultura

• Txantreako liburutegi publikoa
• Txantrea Kirol eta Kultur Elkartea
• Peña Armonía Txantreana

Musika

• Barricada

Hezkuntza

• Eunate BHI
• Jesuitinas

Kirola

• Txantrea Kirol eta Kultur Elkartea

Garraioa

Auzo honetan Eskualdeko Hiri Garraioaren 6 linea daude:

Eskualdeko Hiri Garraioa Txantrea
Eguneko Zerbitzua	Gaueko Zerbitzua

Armarria eta ereserkia

Txantreak, bere nortasun sentimendua dela eta, armarri propioa dauka. Auzoko etxe tipikoak, mugakidea den Magdalena auzoko zubiak eta Txantrea hitzak osatzen dute armarria.

Ereserkia ere badauka, gaztelaniaz:

Vinimos de acá y de allá salimos de nuestras tierras formamos un nuevo hogar nuevo pueblo, sangre nueva. Uniendo sudor y afán sembrando vida en la piedra llegó el fruto a germinar el barrio de la Txantrea. Txantrea, Txantrea barrio trabajador de la Iruña bella. Txantrea, Txantrea lucha, sudor y unión es tu bandera. Txantrea, Txantrea en busca abierta y noble de un ideal.

Siempre los txantreanos, marchando juntos mano con mano vivamos todos en amistad. Humilde fue tu linaje humilde al nacer tu día difícil el ver tu sangre entre burlas y entre risas. tengo una casita blanquita para ti en un rincon de la txantrea (bis) en tu balcon yo te esperare hasta el amanecer (bis) Injerto con savia vieja llegaste a mostrar un día la sangre que hay en tus venas es sangre de Euskal Herria

Gazteen artean oso entzuna den abesti bat ere badago. Banda Batxokik, auzoko talde batek, euskaratu zuen. Hona hemen zati bat:

Etxe txuri bat badaukat zuretzat

Txantreako txoko batean (bis)

Zure balkoipean iluntzerako ohohohooooh

egongo naiz, zu maitatzeko! (bis)

horregatikan neska-mutil guztiek

oheratzeko ordua baino lehen leihoa

zabal-zabalik uzten dute ea txantrearrik

sartzen den!

Txantrea beti aurrera, aurrera!

Txantrea beti aurrera!

Euskal Herriko probintzietan pareko tokirik ez da!

Auzotar ospetsuak

• Enrique Villarreal Armendariz El Drogas (1959), abeslaria, Barricada musika taldeko kidea.
• Sergio Iribarren, "Kako", Banda Batxoki taldeko abeslaria.
• Gorka Iraizoz (1981), futbolaria.
• Borja Ekiza (1988), futbolaria.
• Mikel Idoate (1989), pilotaria.
• Iker Muniain (1992), futbolaria.

Erreferentziak

Ikus, gainera

• Iruñeko auzoak

Kanpo estekak

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Iruñea

• (Gaztelaniaz) Txantrea.net, Txantreako auzo mugimenduaren webgunea