Proletarioen diktadura

Komunismoa
Oinarrizko kontzeptuak Filosofia marxista Klase borroka Klase kontzientzia Klaserik gabeko gizarte Lidertza kolektibo Jabetza komunal Komuna Gizarte komunista Bakoitzak bere ahalmenaren arabera, bakoitzari bere beharren arabera Opariaren ekonomia Internazionalismo proletario Estaturik gabeko gizarte Langileen autogestioa Mundu mailako iraultza
Aspektuak Estatu komunista Alderdi komunista Iraultza komunista Sinbologia komunista Komunismoaren historia
Aldaerak Marxismoa Leninismoa Marxismo-leninismoa Marxismo-leninismo-maoismoa Troskismoa Ezkerrekoa Kontsejismoa Erlijiosoa Kristaua Islamikoa Anarkista Eurokomunismo Txinatarra Maoismoa Jutxe Aurre-Marxismo Komunismo primitibo Komunismo nazional Nazional-Boltxebismo
Komunismoaren Internazionalak Liga Komunista Lehen Internazionala Bigarren Internazionala III. Internazionala IV. Internazionala
Komunista nabarmenak François-Noël Babeuf Karl Marx Friedrich Engels Piotr Kropotkin Rosa Luxemburg Vladimir Lenin Josef Stalin Leon Trotski Mao Zedong Che Guevara Fidel Castro Nelson Mandela Argala Pertur
Gertuko kontzeptuak Anarkismoa Antikapitalismoa Antifaxismoa Antikomunismoa Estatu sozialista Zentralismo demokratikoa Proletarioren diktadura Komunismoaren historia Ezker politikoa Luxemburgismoa Ezker Berria Poskomunismoa Eurokomunismoa Titoismoa Sozialismoa Estalinismoa" Ekonomia sozialista Sinbologia komunista
i e a

Proletarioen diktadura, teoria marxista eta ideologia komunistaren arabera, trantsiziozko sistema politikoa da, proletarioek, burgesia baztertuz, aginte politikoa eta ekoizpideen jabetza (iraultzaren bidez) eskuratu ondoren, indarrean jarriko dena. Etapa honi sozialismo ere deitu dio hainbat autorek. Termino hau marxismoaren sortzaileek hartu zuten, Karl Marx eta Fiedrich Engelsek, XIX. mendean, Parisko Komuna adibidetzat hartuta.

Karl Marxen ustetan, Parisko Komunan egin zen proletarioen diktadurarako lehen saio nagusia. 1917ko Errusiako Iraultzaren ondoren, langileen diktadura abiarazi zuten boltxebikeek gobernu gisa. Sobietar Batasuneko gertaerak oinarritzat harturik, langileen diktaduraren prozedurari buruzko ikuspegi desberdinak sortu ziren pentsalari marxisten artean. Trotskiren aburuan, 1921etik aurrera Sobietar Batasunean bideratu zen prozesua, langileen diktadura baino, langileei oro har ezarri zitzaien sistema burokratiko eta askatasunen murriztailea izan zen, teori marxista-leninistetatik at. Maoren teorien arabera, bestalde, herrialde erdifeudal edota erdikolonialetan proletarioen diktadura ezarri aurretik ezinbestekoa da iraultza sozialistak eskatzen dituen baldintzak antolatzeko herri-errepublika demokratikoa eratzea, kapitalismoak egiteke utzitako aurrerapen demokratikoak proletarioek beste herri-mailekin, batez ere nekazariekin, batera burutzeko.

Pentsalari askok kontsideratzen dute, marxismoaren proletarioen diktaduraren ikuspuntua demokraziari lotuta doala eta ezin duela hartu alderdi bakarreko Estatuaren forma. Jatorria ikertu ezkero, ikusi daiteke bere helburua ez dela inoiz diktadura izan (normalean erabiltzen den zentzuan), gobernu mota demokratiko bat izango litzatekeela baizik. Teoriak dio, Estatu demokratiko bat izango litzatekeela, sufragio unibertsalduna. Hala ere, kritikoek baieztatzen dute sufragio unibertsala eta demokrazia zuzena ezin direla alderdi totalitario batekin batera egon.

1970eko hamarkadaren hasieran, Europako mendebaldeko alderdi komunista batzuek (Italia, Frantzia eta Espainiako alderdi komunistak), langileen diktadura alde batera utzi eta, sozialismorako urrats gisa, herri klaseen arteko programa bateratu baten aldeko estrategia aldarrikatu zuten, hauteskundeen eta berrikuntzen bidez. Eurokomunismo izena hartu zuen ikusmolde horrek.

Erreferentziak

Kanpo estekak

• Datuak: Q118365