Ligi-Atherei

Ligi-Atherei
Zuberoa, Euskal Herria
Ligiko irudia.
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Lurraldea	Zuberoa
Administrazioa
Estatua	Frantzia
Eskualdea	Akitania Berria
Departamendua	Pirinio Atlantikoak
Elkargoa	Euskal Hirigune Elkargoa
Barrutia	Oloroe-Donamaria
Kantonamendua	Euskal Mendialdea
Izen ofiziala	Licq-Athérey
Auzapeza	Pierre Quihillalt (2020-2026)
Posta kodea	64560
INSEE kodea	64342
Herritarra	ligiar-athereiar
Kokapena
Koordenatuak	43°04′01″N 0°52′36″W / 43.0669°N 0.8767°W / 43.0669; -0.8767
Azalera	17,87 km2
Garaiera	242 - 1.097 metro
Demografia
Biztanleria	204 (2018:  −1)
Dentsitatea	13,37 biztanle/km²
Zahartzea[1]	% 24,27
Ugalkortasuna[1]	‰ 23,26
Ekonomia
Jarduera[1]	% 71,03 (2011)
Desberdintasuna[1]	% 11,1 (2011)
Langabezia[1]	% 4,73 (2013)
Euskara
Euskaldunak	% 60,17 (2010)
Erabilera	% 28,01 (2011)
Datu gehigarriak
Sorrera	1843. urtea

Ligi-Atherei ([liɣi ad̟ðeʁ̞ei]) Zuberoako udalerria da, Basabürüako ibarrezkerrean kokaturik dagoena.

Geografia

Ingurune naturala

Lurralde menditsuan dago kokaturik udalerria, iparraldean Lexantzümendi (572 m), hego-mendebaldean Zalhagaina (1.053 m), hegoaldean Jora (1.089 m) eta hego-ekialdean Hilaga (1.337 m) tontorrek inguratzen dutelarik.

Hidrografiari dagokionez, Ligiko herriaren sarreran batzen dira Santa Graziko ühaitza eta Larraineko ühaitza ibaiak, Zuberoako ibai nagusia, Ühaitza, osatzeko. Gainera, bertara isurtzen diren hainbat erreka ere igarotzen dira udalerritik.

Udalerri mugakideak

• Liginaga-Astüe eta Lexantzü-Zunharre iparraldean
• Etxebarre ipar-mendebaldean
• Hauze ekialdean
• Larraine hego-mendebaldean
• Santa Grazi hegoaldean

Etxeak eta auzoak

• Ligi
• Atherei
• Zübibürüa
• Elgegarai (Susselgue)
• Zonbiaga
• Jaura
• Andost
• Huge
• Herri

Historia

1843. urtean Ligi eta Atherei herriak batu egin ziren udalerri bakarra osatzeko.

Ekonomia

Udalerriko ekonomia laborantzan dago oinarriturik. Udalerritik igarotzen diren uren kalitatea dela-eta, zenbait arrain-haztegi sortu dira bertan.^[2]

Zuberoa osoa orokorrean eta bereziki Maule-Lextarre korronte elektrikoz hornitzen duen zentral hidroelektrikoa dago Ligi-Atherein.

Akerbeltz izeneko garagardoa egiten zen udalerrian 2012rarte. Enpresa antzinako kautxozko zola lantegian kokaturik zegoen, Uhaitzandiren ertzean.

Demografia

XIX. mendearen erdialdean, Ligi eta Atherei batu ondoren, bertako biztanleriak gora egin zuen hainbat urtez, eta 800 biztanleen maila gainditu zuen. Hala ere, ondorengo hamarkadetan eta XX. mende osoan zehar populazioa nabarmen galdu zuen eta XXI. mendearen hasieran 250 inguru ziren bertan bizi ziren lagunak.

Ligi-Athereiko biztanleria
Datuen iturburua: INSEE

Politika

Alkateak

Alkatea	Agintaldia
Jean-Marc Peillen	1995-2020
Pierre Quihillalt	2020-2026

Azpiegiturak

Hezkuntza

Udalerriak eskola publiko bat du, ama-eskolako eta lehen hezkuntzako ikasketak eskaintzen dituena. Ama-eskola mailan, 2023-2024 ikasturtetik aurrera, ikasleek euskaraz ikasten dute, murgiltze ereduan^[3]. Lehen hezkuntzako ikasleek eredu elebidunean ikasten dute.

Garraioa

2021etik aurrera Txik Txak autobus sareko 60. lineak zerbitzua ematen dio udalerriari uztailean eta abuztuan, astelehenetik igandera.

Horrez gain, udalerriko biztanleek Txik Txakeko eskaera bidezko garraioa erabili ahal dute urtean zehar, astelehen, asteazken eta larunbatetan, Atharratze-Sorholüzera, Maule-Lextarrera edo Mendikotara joateko.

Kultura

Euskara

Ligi-Atherein^[4] Basabürüako hizkera^[5] erabiltzen da, zuberotarraren aldaera.

Maskaradak

Udalerriak antolatutako azken maskaradak 2001ean izan ziren^[6]. Hala ere, XX. mendearen hasieran, herriko gazteek hiru aldiz prestatu zituzten maskaradak: 1913an, 1925ean eta 1933an^[7].

Pastorala

2005ean Berterretx pastorala (Pier Paul Berzaitzek idatzia) antzeztu zuten Atherein.

Kirola

2007ko Frantziako Tourreko 16. etapa, uztailaren 25ean egindakoa eta Orthezetik Aubisquera zihoana, udalerritik igaro zuen.

Ondasun nabarmenak

• Ligiko zubia edo laminen zubia, Ligin dago kokaturik, zeina kondairaren lamien laguntzarekin eraiki zen, nahiz eta harri bat faltan duen.
• Ligiko eliza (Julian Deunaren omenez), Erdi Aroaren erdialdean eraiki zen eta XIX. mendean berriztatze sakon bat jasan zuen^[10].
• Athereiko eliza (San Ziro eta Santa Julita Tarsokoen omenez). Barruan dauden hiru objektu monumentu historiko gisa klasifikatuta daude: XVIII. mendeko prozesioetarako gurutze bat^[11] eta XVIII. mendeko Ama Birjina eta umearen zurezko bi estatua^[12][13].

Mitologia

• Ligiko zubia edo laminen zubiaren kondaira
• Elorriaga, Unai. Lur eta Amets 2. Atzaparra zubian : Euskal Herriaren historia, Donostia, Elkar, 2015. ISBN 9788490270486 Haurrentzako ipuina

Argazki galeria

• 
  Laminen zubia
• 
  Ligiko eliza
• 
  Athereiko eliza
• 
  Herriko etxea
• 
  Ligiko pilotalekua
• 
  Athereiko pilotalekua, atzean Lexantzümendi agertzen delarik

Ligiar-athereiar ospetsuak

• Bernard Artigau (1894-1968), hegazkinlaria.
• Johañe Etxebest (1980-), kultura-eragile, irakasle, dantzari eta txirularia.

Herri senidetuak

Ligi-Atherei hurrengo herriekin senidetuta dago:

•  Bohal (Bretainia) (1997)^[14]

Erreferentziak

Kanpo estekak

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Euskal Wikiatlasa

• Ligiko Laminen zubiaren kondaira