Jan Palach

Jan Palach
(1968) Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Londýnská (en) eta Všetaty, 1948ko abuztuaren 11
Herrialdea	Czechoslovak Republic  Txekoslovakia  Txekoslovakia
Lehen hizkuntza	txekiera
Heriotza	Borůvkovo hospital (en) eta Praga, 1969ko urtarrilaren 19a (20 urte)
Hobiratze lekua	Olšanyko hilerria Všetaty
Heriotza modua	suizidioa: autoimmolazioa
Familia
Anai-arrebak	ikusi Jiří Palach (en)
Hezkuntza
Heziketa	Gymnázium Jana Palacha (en) Faculty of Arts, Charles University in Prague (en) (1968 - 1969ko urtarrilaren 19a) : zientzia historikoa, Ekonomia politiko
Hizkuntzak	txekiera
Jarduerak
Jarduerak	university student (en)
Jasotako sariak	ikusi Order of Tomáš Garrigue Masaryk, 1st class : Václav Havel  (1991ko urriaren 28a) Čestná medaile T. G. Masaryka
Kidetza	Parish Church of the Evangelical Churches of Czech Brethren in Libiš (en) T.J. Sokol Všetaty (en) Sokol (en)
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Evangelical Church of Czech Brethren (en)

Jan Palach (1948ko abuztuaren 11 – 1969ko urtarrilaren 19a) protesta politikoa egiteko asmoz bere buruaz beste egin zuen txekiar ikasle bat izan zen.

1968ko abuztuan, Varsoviako Ituneko tropek, Sobietar Batasunak gidaturik, Txekoslovakia inbaditu zuten. Horrela, Alexander Dubček-en gobernuaren erreforma liberalizatzaileak, eta harekin batera Pragako Udaberria, geldiarazi zituzten. Testuinguru horretan, 1969ko urtarrilaren 16an, Palachek bere buruari su eman zion Pragako San Wentzeslaoren enparantza.

Herrialdeko zenbait pertsona ospetsuri bidalitako gutun batean Palachek zin egin zuen isilpeko erresistentzia-talde bat antolaturik zegoela, eta kideak beren buruaz beste egiteko prest zeudela beren eskaerak ez bazituzten betetzen. Azkenean, nahiz eta egia izan beste zenbait gaztek ere bere buruari su eman ziotela, badirudi ez zela inoiz halako talde antolaturik existitu. Palachen eskaerak argiak ziren; zentsuraren amaitzea eta Zprávy indar sobietar okupatzaileen egunkari ofiziala ixtea nahi zuen. Gainera, gutunaren amaieran, Palachek txekiar eta eslovakiar biztanleak sobietarrek baldintza haiek bete arte ahalik eta manifestazio gehienetan parte hartzera deitu zituen.

Palachen ehorzketak okupazioaren aurkako protestak areagotu zituen, eta hilabete geroago, Jan Zajíc izeneko beste ikasle batek Palachek egin zuen modu eta toki berean bere buruaz beste egin zuen. Apirilean, Evzen Plocek izeneko beste ikasle batek gauza bera egin zuen Jihlava hirian.

Palachen heriotzaren 20. urteurrenean, Palachen Astea izenekoa ospatu zen. 1989ko urtarrilaren 15a eta 21a bitartean, zenbait manifestazio antikomunista antolatu ziren Pragan, baina poliziak manifestazio guztiak erreprimitu zituen. Erregimena hamaika hilabete geroago amaitu zen.

Aitorpenak

Belusezko Iraultza izenekoaren ondoren, Palach eta Zajíc omentzeko oroigarri bat jarri zuten hil ziren tokian bertan (Museo Nazionalaren parean). Oroigarri hori espaloian txertatutako brontzezko gurutze handi bat da. Horrez gain, hiriguneko plaza bati izena aldatu zioten Palachen omenez (Rudolfinuma dagoen leku berean).

Luboš Kohoutek astronomoak 1969ko abuztuaren 22an aurkitu zuen asteroideari Palach izena jarri zion. Gainera, Jan Palachen omenezko beste zenbait oroigarri ere badira Europa osoan zehar.

Ikus, gainera

• Hořící keř, Palachi eskainitako telebista miniseriea.

Kanpo loturak

• (Txekieraz) Biografía de Jan Palach
• (Gaztelaniaz) Radio Praha, Palachi eta Zajíci buruz
• (Ingelesez) Document sheds new light on Jan Palach’s suicide forty years on, Czech Radio, January 12, 2009

• Datuak: Q192893
• Multimedia: Jan Palach / Q192893