Eusko Jaurlaritzako lehendakaria
Lehendakaria | |
---|---|
Eusko Jaurlaritza | |
Orain karguan | |
Titularra | Iñigo Urkullu Renteria |
Hasiera | 2012ko abenduaren 13a |
Karguduna | |
Trataera | Jaun Txit Gorena |
Erakundea | Eusko Jaurlaritza |
Izendatua | Eusko Legebiltzarra |
Kargualdia | Lau urteak |
Egoitza | Ajuria Enea |
Sorrera | 1936ko urriaren 13a |
Lehen titularra | Jose Antonio Agirre |
Eusko Jaurlaritzako lehendakaria Eusko Jaurlaritzaren burua da, hau da, Euskal Autonomia Erkidegoko gobernuburua. Lehendakariaren inguruko erakundeari Lehendakaritza deritzo. Historiako zenbait unetan Eusko Jaurlaritzako lehendakariak Euskal Herriko euskaldun guztien ordezkaritzat jokatu izan du, nagusiki erbestealdian, garai hartan ez baitzegoen beste erakunde demokratikorik Hego Euskal Herrian.[1][2] Lehendakaria, gaur egun, Araba, Bizkai eta Gipuzkoako ordezkari gorena da, baina Nafarroa Garaikoa ere izan daiteke baldin eta Espainiako Konstituzioko laugarren xedapen iragankorra abiaraziko balitz.[3]
Egun, Euskadi nahiz Eusko Jaurlaritzako lehendakaria EAJko Iñigo Urkullu da.
Hitza
Lehendakari hitza XX. mendearen hasieran sortutako neologismoa da, Euskadi, eusko eta Jaurlaritza bezala. Lehendakari hitza, hasieratik bertatik, edozein erakundetako (publikoa nahiz pribatua), taldetako edo gobernutako burua izendatzeko erabili da. Hartara, Orotariko Euskal Hiztegiko lehenengo adibidea (1911. urtekoa) hauxe da: «Euzko-Antzerti-Bazkunaren Lendakarijari» (Euskal Herriko Antzerki Elkartearen lehendakariari).
Lehendakaritzaren eginkizunak
Lehendakariak eta sailburuek osaturiko erakundeari Lehendakaritza deritzo, eta bere eginkizuna, Eusko Jaurlaritzaren jarduna koordinatzeaz gain, zeregin hauetaz arduratzea da:
- Harreman sozialak eta instituzionalak eta Euskal Autonomia erkidegoa atzerrian ordezkatzea.
- Garapenerako lankidetzaren eta genero-berdintasunaren arloko politikak.
- Hedabideei informazioa ematea, teknologia berrien garapena eta multimedia ekoizpena.
Lehendakaritza Sailaren egitura
- Lehendakaritza
- Lehendakaritzaren Idazkaritza Nagusia
- Lehendakariaren Kabinete Zuzendaritza
- Protokolo Zuzendaritza
- Zerbitzu Zuzendaritza
- Azterlan eta Lege Araubide Zuzendaritza
- Toki Administrazioekiko Harremanetarako Zuzendaritza
- Eusko Jaurlaritzaren Madrilgo Ordezkaritza
- Koordinazio Idazkaritza Nagusia
- Koordinazio Zuzendaritza
- Autonomi Garapenerako Zuzendaritza
- Jaurlaritzaren Idazkaritzako eta Legebiltzarrarekiko Harremanetarako Zuzendaritza
- Kanpo Harremanetarako Idazkaritza Nagusia
- Kanpo Harremanetarako Zuzendaritza
- Kanpoan diren Euskal Herritarrentzako eta Gizataldeentzako Zuzendaritza
- Euskadiren Europar Batasuneko Ordezkaritza
- Euskadiren Kanada, Mexiko eta Estatu Batuetako Ordezkaritza
- Euskadiren Argentina, Brasil, Paraguai eta Uruguaiko Ordezkaritza
- Euskadiren Txile eta Peruko Ordezkaritza
- Euskadiren Kolonbia, Venezuela eta Erdialdeko Amerikako Ordezkaritza
- Mugaz Gaindiko Lankidetzarako Ordezkaritza
- Herritarren Partaidetzarako eta Dokumentazioko Idazkaritza Nagusia
- Herritarren Partaidetzarako Zuzendaritza
- Komunikaziorako Idazkaritza Nagusia
- Komunikaziorako Zuzendaritza
- Gobernu Irekirako eta Interneteko Komunikaziorako Zuzendaritza
- Lehendakaritzaren Idazkaritza Nagusia
Eusko Jaurlaritzako lehendakarien zerrenda
Euzko Jaurlaritza Bigarren Errepublikaren eta Francoren diktaduraren garaian | ||||
Legegintzaldia | Irudia | Lehendakaria | Alderdia | Alderdiak |
---|---|---|---|---|
1936-1960 | Jose Antonio Agirre Lekube | EAJ | EAJ, PSOE, EPK, IR, UR eta EAE | |
1960-1979 | Jesus Maria Leizaola Sanchez | EAJ | Erbestean 1979 arte. EAJ, PSOE, EPK, IR, UR eta EAE | |
Eusko Kontseilu Nagusia Trantsizio garaian | ||||
Legegintzaldia | Irudia | Presidentea | Alderdia | Oharrak |
1978-1979 | Ramon Rubial Cavia | PSE | EAJ, PSOE, EPK, IR, UR eta EAE | |
1979-1980 | Carlos Garaikoetxea | EAJ | EAJ, PSOE, EPK, IR, UR eta EAE | |
Eusko Jaurlaritza Gernikako Estatutuaren garaian | ||||
Legegintzaldia | Irudia | Lehendakaria | Alderdia | Oharrak |
I. (1980-1984) | Carlos Garaikoetxea Urriza | EAJ | EAJ | |
II. (1984-1985) | Carlos Garaikoetxea Urriza | EAJ | EAJ | |
II. (1985-1986) | José Antonio Ardanza Garro | EAJ | 1985ean izendatua 1985-1986, EAJ | |
III. (1986-1990) | José Antonio Ardanza Garro | EAJ | 1986-1987, EAJ 1987-1990, EAJ eta PSOE | |
IV. (1990-1994) | José Antonio Ardanza Garro | EAJ | 1991, EAJ, EA eta EE 1991-1993, EAJ, PSOE eta EE 1993-1994, EAJ eta PSE-EE | |
V. (1994-1998) | José Antonio Ardanza Garro | EAJ | 1995-1998, EAJ eta EA eta PSE-EE 1998, EAJ eta EA | |
VI. (1998-2001) | Juan José Ibarretxe Markuartu | EAJ | 1999an izendatua 1999-2001, PNV eta EA | |
VII. (2001-2005) | Juan José Ibarretxe Markuartu | EAJ | 2001-2005, EAJ, EA eta EB-B | |
VIII. (2005-2009) | Juan José Ibarretxe Markuartu | EAJ | 2005-2009, EAJ, EA eta EB-B | |
IX. (2009-2012) | Patxi Lopez Alvarez | PSE-EE | 2009-2012, PSE-EE eta PP | |
X. (2012-2016) | Iñigo Urkullu Renteria | EAJ | EAJ | |
XI. (2016-2020) | Iñigo Urkullu Renteria | EAJ | EAJ eta PSE-EE | |
XII. (2020-orain) | Iñigo Urkullu Renteria | EAJ | EAJ eta PSE-EE |
Jose Antonio Agirre Región Autónoma del País Vasco izan zenaren lehen lehendakaria izan zen, 1937an Gerra Zibila galdu ostean, Francisco Francok autonomia desegin zuen arte.
Franco hil ostean Eusko Jaurlaritzak izan dituen bost lehendakarietatik, lau EAJ alderdikoak izan dira, eta bestea PSE-EEkoa.
Erreferentziak
- ↑ «Jose Antonio Agirre Euskadiko lehen lehendakaria» www.noticiasdegipuzkoa.eus (Noiz kontsultatua: 2021-02-26).
- ↑ (Gaztelaniaz) Zurdo, David. (2018). "LA LUCHA POR LA LIBERTAD". EL GOBIERNO VASCO EN EL EXILIO Y SUS COLECTIVIDADES A TRAVÉS DE LAS EDICIONES AMERICANAS DE EUZKO DEYA (1939-1953).. Revista Internacional de Historial de la Comunicación.
- ↑ España, Senado de. «Constitución Española» www.senado.es (Noiz kontsultatua: 2021-02-26).
Ikus, gainera
Kanpo estekak
- (Gaztelaniaz) (Ingelesez) (Frantsesez) (Alemanez) Lehendakariaren webgune ofiziala Eusko Jaurlaritzaren webgunean.
- (Gaztelaniaz) Ibarretxe.com webgunea
- (Gaztelaniaz) Patxi Lopezen bloga
- Datuak: Q1124265
- Multimedia: Presidents of the Basque Government / Q1124265
Eusko Jaurlaritzako lehendakariak | ||
---|---|---|
Jose Antonio Agirre (1936-1960) • Jesus Maria Leizaola (1960-1979) • Carlos Garaikoetxea (1980-1985) |