Arteria

Arteria
Giza gorputzeko arteria nagusiak Irudi gehiago
Xehetasunak
Artikulazioa	bihotza arteriola
Identifikadoreak
Latinez	arteries
MeSH	A07.231.114
TA	A12.0.00.003 eta A12.2.00.001
FMA	50720
Terminologia anatomikoa

Arteria (grezieraz: ἀρτηρία, artêria) odola bihotzetik gorputzaren gainerako ataletara eramaten duen odol-hodia da. Zirkulazio-aparatuaren zati dira arteriak, eta haien gaixotasun batzuk oso ezagunak dira: arteriosklerosia, enbolia, tronbosia, etab.

Iparraldean, batez ere, arteriei talkazain^[1][2] edo zain handi^[2] izenak eman izan zaizkie.

Anatomia

Arteriak organo luzeak dira, tutu edo hodi itxurakoa eta hiru geruzek osatua: barnekoa (endoteliala), erdikoa (giharrezkoa) eta kanpokoa (konjuntiboa). Azken horretan bukatzen dira arteriaren elikadura hodiak eta zentzumen nerbioen buruak. Arteria batzuek euren izena dute: hala, karotida bikoitza da eta burmuinetara eramaten du odola; aorta bihotzaren ezkerreko barrunbean sortzen da eta gorputzeko handiena da. Gainerako arteriak, zeri dagozkion haren arabera izendatzen dira; esate baterako, sabel arteria: odola urdailera eta sabelaldeko beste organoetara eramaten duena; arteria koronarioak: bihotzaren berezko arteriak; giltzurrun arteriak: odola giltzurrunetara eramaten dutenak; arteria subklabioak: bi dira eta enbor brakeozefalikotik eta arku aortikotik abiatu eta leporantz bideratzen dira.

Burua eta lepoa

• Arteria subklabioa.
• Karotidak: komuna, barrukoa eta kanpokoa.

Goiko gorputz adarrak

• Arteria erradiala.
• Arteria kubitala.
• Besapeko arteria.
• Humeroko arteria.

Toraxa

• Arteria koronarioak.
• Biriketako arteriak.
• Saihetsarteko arteriak.
• Toraxeko aorta.

Abdomena

• Abdomeneko aorta.
• Giltzurrunetako arteriak.
• Mesenterioko arteriak.

Pelbisa

• Arteria iliakoak.

Beheko gorputz adarrak

• Arteria femorala.
• Arteria popliteoa.

Fisiologia

Arteriek zeregin bat baino gehiago dituzte zirkulazio nagusian eta txikian. Zirkulazio nagusian odol arteriala (oxigenoduna) garraiatzen dute; aortaren albo adarrak dira. Horretarako, bihotzaren taupadek ahalbidetzen dute biriketan garbitutako odol hori organo guztietara ailegatzea. Zirkulazio txikian odol benosoa eramaten dute bihotzetik biriketara, han oxigenoa har dezan; birika arteriaren adarrak dira.

Lotutako gaixotasunak

• Aneurismak.
• Arteriosklerosia.
• Hipertentsio arteriala.

Erreferentziak

Ikus, gainera

• Presio arteriala
• Arteriadar

Kanpo estekak

• Datuak: Q9655
• Multimedia: Arteries / Q9655