1524

1524. urtea
Kronologia
Mendeak	XV.a • XVI.a • XVII.a
Hamarkadak	1500(e)koa • 1510(e)koa • 1520(e)koa • 1530(e)koa • 1540(e)koa
Urteak	1521  • 1522  • 1523 • 1524 • 1525 • 1526 • 1527
Beste egutegi batzuetan
Gregoriotar egutegia	1524 MDXXIV
Ab urbe condita	2277
Armeniar egutegia	973 ԹՎ ՋՀԳ
Bahá'í egutegia	-320 – -319
Bengaliar egutegia	931
Berber egutegia	2474
Egutegi budista	2068
Myanmarko egutegia	886
Bizantziar egutegia	7032 – 7033
Koptoen egutegia	1240 – 1241
Etiopiar egutegia	1516 – 1517
Hebrear egutegia	5284 – 5285
Egutegi hinduak
Bikram Samwat	1580 – 1581
Shaka Samvat	1446 – 1447
Kali Yuga	4625 – 4626
Iraniar egutegia	902 – 903
Islamiar egutegia	930 – 931
Japoniar egutegia	Daiei 4 (大永4年)
Korear egutegia	3857
Thailandiar eguzki egutegia	2067
Holozeniar egutegia	11524

---

Gertaerak

Urtarrila

• Urtarrilaren 11 – Hernan Cortések Cristóbal de Olidi Hondurasera espedizioa esleitu zion. Habanan zela, Diego Velázquez de Cuéllarrek proposatu zion Cortésen aurkako matxinada egitea.
• Urtarrilaren 17 – Giovanni da Verrazzano florentziar esploratzailea La Dauphine itsasontzian Madeiratik abiatu zen, Frantzisko I.a Frantziakoaren zerbitzura, Ozeano Barera mendebalderako bide berri bat aurkitzeko helburuarekin.

Otsaila

• Otsailaren 20 –
  • Karlos V.a Germaniako Erromatar Inperio Santukoak Ozeano Barea eta Ozeano Atlantikoa (garaian, Hegoaldeko eta Iparraldeko itsasoak izenarekin ezagunak) Panamako istmoa zeharkatuko zuen kanal baten bidez lotzeko aukera aztertzeko agindu zuen.
  • Pedro de Alvaradoren armadak Tecún Umán hil zuen, bere erresuma babesten ari zela.
• Otsailaren 24 – Klemente VII.ak Aragoiko Inkisizioari baimena eman zion sodomia ikertu eta zigortzeko, herexia izan edo ez. 1600ean Inkisizioak eskatu zion bere epaitegiei kasu hauek ikertzeari uzteko.

Martxoa

• Pedro de Alvarado espainiar konkistareak Qʼumarkaj Kʼicheʼ erresuma suntsitu zuen, Quiché hiriburua konkistatuz.
• Martxoaren 10 – Gil González Dávilaren espedizioa Nikaraguara abiatu zen. Hondurasko kostaldearen aurrean zeudela ekaitz handiak harrapatu zituen eta biratu behar izan zuten. Puerto Caballos (gaur egun Puerto Cortés) eta San Gil de Buena Vista sortu zuten.
• Martxoaren 20 – Hernán Cortések Espainia Berrian agintzeko ordenantzak ezarri zituen.

Apirila

• Apirilaren 17 – Giovanni da Verrazanoren espedizioak New Yorkeko badia ikusi zuen, eta lehen europarrak izan ziren Manhattanera heltzen.
• Apirilaren 29 – Karlos V.a, Nafarroako errege gisa, Hondarribian gotortuta zeuden nafar agaramontarrei "barkamen orokorra" eman zien, Petri III.a Nafarroako mariskalak Karlos V.ari leial izango zela agindu eta gero. Enperadoreak euren titulu eta jabego guztiak itzuli zizkien, agaramontarren eta beaumontar arteko gerrarekin amaituz.
• Apirilaren 30 – Sesiako gudua: Karlos Lannoykoaren agindupeko espainiar indarrek William de Bonniveten Frantziako armada garaitu zuten Italian. Frantzia Italiako penintsulatik erretiratu zen.

Maiatza

• Maiatzaren 3 – Cristóbal de Olid Hondurasera iritsi zen eta Triunfo de la Cruz izeneko herria sortu zuen. Independentzia aldarrikatu eta Hernán Cortesen parekotzat jo zuen bere burua. Beranduago, Cortésen aginduz, Francisco de las Casasek hil zuen Olid.
• Maiatzaren 14 – San Juan de Ulúako portura (Veracruz), lehenengo hamabi fraide frantziskotarrak iritsi ziren, Mexikoko hamabi apostoluak izenez ezagunak.
• Maiatzaren 26 – Atiquipaque, Xinca herriaren hiririk garrantzitsuena konkistatu zuten espainiarrek.

Ekaina

• Ekainaren 8 – Acajutlako gudua: Pedro de Alvaradok pipil herriko gudaroste bat garaitu zuen gaur egungo Acajutlan, El Salvador.

Uztaila

• Uztailaren 8 – Verrazzanoren espedizioa Dieppera itzuli zen, Frantzian.

Abuztua

• Martin Lutero eta Anderas Karlstadten arteko eztabaida teologikoa Jenan.

Iraila

Urria

• Urriaren 28 – Frantzisko I.a Frantziakoaren agindupeko armada batek Pavia hiri italiarra setiatu zuen, hurrengo urteko Paviako guduaren aurrekaria.

Azaroa

• Azaroaren 14 – 14 Francisco Pizarro konkistadoreak Panama utzi eta Hego Amerikako Ozeano Bareko kostaldetik jaisten hasi zen.

Abendua

• Abenduaren 8 – Francisco Hernandez de Cordobak Granada hiria sortu zuen, Nikaraguan. Amerikako kontinentaleko espainiar jatorriko hiririk zaharrena da.

Data ezezaguna

• Huiloapan de Cuauhtémocen Malintxe eta Juan Jaramilloren arteko ezkontza, Amerikan ospatutako lehen ezkontza eta lehen ezkontza mestizoa.
• Alemaniar nekazarien gerraren hasiera.

Jaiotzak

• Apirilaren 13a – Diego Lizarrakoa, elizgizon frantziskotar, teologo eta idazle aszetiko nafarra (h. 1578).
• Maiatzaren 28a – Selim II.a, Otomandar Inperioko sultana (h. 1574).
• Irailaren 11 – Pierre de Ronsard, frantses poeta (h. 1585).
• Yamagata Masakage, Sengoku aroko samurai japoniarra (h. 1575).

Heriotzak

• Urtarrilaren 5a – Marko Marulić, kroaziar idazlea eta poeta (j. 1450).
• Maiatzaren 16a – Petri Lopez Aiarakoa, arabar aitoren seme eta politikaria.
• Martxoaren 23 – Giulia Farnese, Alexandro VI.a aitasantuaren maitalea eta Paulo III.aren arreba (j. 1474)
• Ekainaren 11 edo 12a – Diego Velázquez de Cuéllar, espainiar konkistatzailea (j. 1465).
• Uztailaren 20a – Klaudia Frantziakoa, Frantziako erregina ezkontidea eta Bretainiko dukesa (j. 1499).
• Urriaren 5a – Joachim Patinir, flandriar margolaria.
• Abenduaren 24a – Vasco da Gama, portugaldar nabigatzaile eta esploratzailea (j. c. 1469).
• Hans Holbein Zaharra, alemaniar margolari eta marrazkilaria.

---

Kanpo estekak

• Datuak: Q6309
• Multimedia: 1524 / Q6309