Ceres (mitologia)
![]() | Ten artykuł od 2021-07 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu. |
bogini urodzajów i rolnictwa | |||
![]() Ceres z dwiema nimfami i rogiem obfitości (mal. P.P. Rubens, 1608) | |||
Inne imiona | Cerera | ||
---|---|---|---|
Występowanie | mitologia rzymska | ||
Atrybuty | kosz z owocami | ||
Siedziba | Olimp | ||
Teren kultu | |||
Nazwa święta | Cerialia (12 kwietnia) | ||
Odpowiednik | Demeter (grecki) | ||
Rodzina | |||
Ojciec | Saturn | ||
Matka | Ops | ||
Rodzeństwo | Jupiter, Junona, Westa, Neptun, Pluton | ||
Dzieci | Prozerpina, Dmia | ||
| |||
|
Ceres (Cerera) – w mitologii rzymskiej italska bogini wegetacji i urodzajów; całkowicie utożsamiona z grecką Demeter już w V wieku p.n.e.[1].
Córka Saturna i Ops. Była siostrą i kochanką Jowisza, matką Prozerpiny. Jej pozostałe rodzeństwo to: Junona, Westa, Neptun i Pluton. Jako bóstwo italskie była jedną z najstarszych rdzennie rzymskich bogiń; według tradycji miała swego kapłana już w okresie królewskim.
Ku jej czci w Rzymie na początku V wieku p.n.e. zbudowano u podnóża Awentynu świątynię (najważniejsze jej sanktuarium), poświęconą także boskim małżonkom Liberowi i Liberze. Wzniesiona pierwotnie w stylu etruskim, a po pożarze w 31 roku p.n.e. odnowiona w stylu korynckim; w czasach republiki przechowywano w niej uchwały senatu.
Z pozostałych sanktuariów poświęconych Ceres najbardziej znane znajdowało się w Ostii, zbudowane na planie kolistym, z którego zachowały się znaczne pozostałości.
Dyskusyjne jest, czy poświęcona jej była również dorycka świątynia w Paestum, powstała pod koniec VI wieku p.n.e., a nazywana obecnie jej imieniem.
Kult Ceres był popularny wśród plebejuszy. Jej święto – Cerealia (Ceriales), obchodzono 19 kwietnia. W trakcie uroczystości ofiarowywano bogini pierwociny ze zbiorów zbóż oraz maciorę[2]. Ubierano się w białe szaty, a ubodzy otrzymywali poczęstunek na koszt państwa. Kult Ceres, szerzący się zwłaszcza wśród kobiet, zyskał potem pewne cechy mistyczne.
W sztuce epok
Starożytnych wyobrażeń bogini zachowało się niewiele; do nielicznych należy zachowane w Museo Nazionale Romano w Termach Dioklecjana (prawdopodobnie z początku naszej ery).
Znacznie częściej przedstawiali ją nowożytni artyści, w malarstwie europejskim m.in. Giorgione, Rafael, Jordaens, Bourdon, Rubens (wielokrotnie), Jan Janssens, Brueghelowie, Jacob Jordaens, Simon Vouet, Antoine-François Callet, Watteau czy Millet.
Posągi jej niekiedy spotykane są w parkach zamkowych i pałacowych z okresu późnego feudalizmu.
Symboliczna postać Cerery pojawia się w groteskach z herbami Polski i Litwy w XVII-wiecznej serii arrasów herbowych, a także na bordiurze Bachus i Cerera z XVIII-wiecznego arrasu flamandzkiego Wejście zwierząt do arki. Figurka Cerery wieńczy m.in. bursztynową szkatułę wykonaną przez Michaela Redlina ok. 1680 r. (Muzeum Zamkowe w Malborku).
Przypisy
- ↑ Bogowie, demony, herosi. Leksykon. Kraków: Wydawnictwo „Znak”, 1996, s. 87.
- ↑ Bogowie, herosi, demony. Leksykon, dz. cyt.; Jean-Claude Fredouille: Słownik cywilizacji rzymskiej. Katowice: Książnica, 1996, s. 316. Inskrypcja w języku faliskijskim datowana na początek VI w. p.n.e. podaje, że Cererze należy się ziarno (Danuta Musiał: Dionizos w Rzymie. Kraków: Towarzystwo Wydawnicze "Historia Iagellonica", 2009, s. 94).
Bibliografia
- Vojtech Zamarovský: Encyklopedia mitologii antycznej. Warszawa: Świat Książki, 2006
- p
- d
- e
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/She-wolf_suckles_Romulus_and_Remus.jpg/60px-She-wolf_suckles_Romulus_and_Remus.jpg)
- PWN: 3884316
- Britannica: topic/Ceres-Roman-goddess
- Universalis: ceres-religion-romaine
- БРЭ: 4675892
- SNL: Ceres
- Catalana: 0017076
- identyfikator w Hrvatska enciklopedija: 11274