Zubietako errota ekomuseoa

Zubietako errota ekomuseoa
Irudi gehiago
Kokapena

Herrialdea	Euskal Herria
Probintzia	Nafarroa Garaia
Udalerria	Zubieta

Koordenatuak	43°07′34″N 1°44′23″W / 43.12613°N 1.73963°W / 43.12613; -1.73963

Historia eta erabilera

Irekiera	1785

Erabilera	errota museoa
Ondarea
Kontaktua
Telefonoa	tel:+34948451926
Webgune ofiziala

Zubietako Errota Ekomuseoa Nafarroako Zubieta herrian dago 1998tik.

Errota

Zubietako errota 1785ean altxatu zuten eta gaur egun martxan jarraitzen du, antzinako makineriarekin. Errota hori museoa ere bada, beheko solairuan hiru errotarri ibiltzen dira, bi dira artoa jotzeko (edo ehotzeko) eta hirugarrena gari-errota da. Bertatik bertara ikus daiteke artoa nola ehotzen den.

Museoa

Ekomuseo moduan 1998an zabaldu zen, errota berriztatu ondoren eta eraikinaren ia berrogei jabeek (herritarrak gehienak) udalari eginiko lagapenari esker. Maite Apeztegia Elso arkitektoak zuzendu zuen berriztatze-lana Euskal Herriko Arkitektoen Elkargoak saritu zuen geroago.^[1]

Goiko solairuan antzinako objektu eta lanabesak erakusten dira, herriko antzinako ofizioak erakutsiz, zurgintza, arotz joaregileak^[2] eta nekazaritzakoak batez ere. Herritarrek XX. mendeko bukaeran etxetik bota nahi zituzten hainbat tresna bildu ziren, ustez baliogabekoak, eta orain guztiak museoan bilduta balio etnografiko handia hartu dute multzo moduan. Presako urarekin zebilen elektrizitate-sorgailua ere bada errota barruan, garai batean herriko etxe guztietan lanpara gutxi batzuk baino ez zeudenean errotatik sortzen zen denentzako elektrizitatea. Ituren eta Zubietako inauterietako hainbat ezaugarri ere aipatzen dira museoko bisitan erakusten den bideo batean.^[3]

Joaregile eta abeltzainen belarri fina

Museoak erakusten duen bezala ikuspuntu etnografikotik Zubietan bereziki aipagarria da joaregileen ofizioa. Julio Caro Barojak eta Pio Caro Barojak horrela uste zutenez Navarra, las cuatro estaciones beren filmeko zati bat Martzelino San Miguel zubietar joaregilearekin grabatu zuten 1970ean, ofizioaren xehetasunak azaltzeko. Beste azalpen batzuen artean bideoan Martzelinok zioen joare bat egiterakoan bezero bakoitzarentzat soinu desberdin bat sortu behar zuela, eta bezero bakoitzaren joare guztiek soinu bera eman behar zutela.^[2] Antzeko azalpen bitxiak eman dituzte 2018an Goizuetako Apezetxea joaregileek^[4] eta Ereñotzuko Jose Luix Beasain artzainak.^[5]

Iruditeria

Errota kanalaren bukaeran
Beheko solairua: errotarriak
Atea eta errotarri zaharra
Afrikako eskuzko errotatxoa
1. solairua: Lanabesak
Inauterietako txanoa
Kanala herriko zubitik dator

Erreferentziak

↑ «Bilduma iraunkorrak. Zubietako Errota Ekomuseoa - navarra.es» www.navarra.es (Noiz kontsultatua: 2018-08-06).
↑ ^a ^b Caro Baroja, Julio eta Pio. (1970). "Navarra. Las cuatro estaciones" bideoaren zatia, "Zubietako Joaregilea - Fabricante de cencerros, Zubieta (Nafarroa)", Edorta Amuruak Youtuben egokitua (2011-07-06).. Gobierno de Navarra, D.L. 1994. ISBN 84-235-1271-1. (Noiz kontsultatua: 2018-08-07).
↑ Amurua, Edorta. (2010). Zubietako Errota - Ekomuseo. (Noiz kontsultatua: 2018-08-06).
↑ Sanz-Azkue, Iñaki. (2018-02-11). «Belarri finetik soinu oneko joarea» Argia (Noiz kontsultatua: 2018-08-07).
↑ Sanz-Azkue, Iñaki. (2017-07-02). «Zarata ala musika?» Argia (Noiz kontsultatua: 2018-08-08).