Jöns Jakob Berzelius
| Jöns Jakob Berzelius | |||
|---|---|---|---|
  Irudi gehiago | |||
1837ko abenduaren 20a - 1848ko abuztuaren 7a ← Carl von Rosenstein (en)  - Johan Erik Rydqvist (en) → | |||
| Bizitza | |||
| Jaiotza | Väfversunda (en) eta Linköping udalerria, 1779ko abuztuaren 20a | ||
| Herrialdea |  Suedia | ||
| Heriotza | Adolf Fredriks parish (en) , 1848ko abuztuaren 7a (68 urte) | ||
| Hobiratze lekua | Solna cemetery (en) | ||
| Familia | |||
| Ezkontidea(k) | Elisabeth Berzelius (en) | ||
| Hezkuntza | |||
| Heziketa | Uppsalako Unibertsitatea Katedralskolan (en) | ||
| Tesi zuzendaria | Johan Afzelius (en) | ||
| Doktorego ikaslea(k) | Friedrich Wöhler Nils Johan Berlin (en) Heinrich Rose (en) James Finlay Weir Johnston (en) Lars Fredrik Svanberg (en) Carl Gustaf Mosander (en) | ||
| Hizkuntzak | suediera frantsesa | ||
| Ikaslea(k) | ikusi
| ||
| Jarduerak | |||
| Jarduerak | kimikaria, saiakeragilea, unibertsitateko irakaslea, medikua eta farmazialaria | ||
| Lantokia(k) | Stockholm | ||
| Enplegatzailea(k) | Karolinska Institutet (en) Uppsalako Unibertsitatea | ||
| Lan nabarmenak | ikusi
| ||
| Jasotako sariak | ikusi
| ||
| Kidetza | Royal Society Academy of Science for Public Utility (en) Alemaniako Natur Zientzien Leopoldina Akademia Suediako Zientzien Errege Akademia Frantziako Zientzien Akademia San Petersburgoko Zientzien Akademia Suediar Akademia Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia Prusiako Zientzien Akademia Arteen eta Zientzien Herbehereetako Errege Akademia Royal Swedish Academy of Letters, History and Antiquities (en) XL izeneko Zientzien Akademia Nazionala Zientzien Bavariar Akademia Belgikako Medikuntzako Errege Akademia Accademia delle Scienze di Torino | ||
  | |||
Jöns Jakob Berzelius (1779 – 1848) kimikari suediarra zen, kimika modernoaren sortzailetariko bat, Antoine Lavoisier, John Dalton eta Robert Boylerekin batera.
Gaztaroa eta hezkuntza
Suediako Väversunda herrian jaio eta berehala hil ziren bere gurasoak. Sendikoek Linköpingen hezi zuten eta bertan joan zen eskolara. Gero, 1791 eta 1801 artean Uppsalako unibertsitatean medikuntza ikasi zuen, doktore titulua eskuratuz. Kimika ikasten Anders Gutaf Ekeberg-ekin hasi zen. Aldi berean, ur-iturri desberdinen analisiak egiten jardun zen eta baita ere korronte elektrikoak zenbait gaixotasunen gain zuen eragina aztertzen. Medevi Brunn bainuetxean bekadun aritu zen, eta 1799 urteko elektrizitate makina bat gordetzen da.
1807an Stockholmeko Karolinska Institutoko irakasle bihurtu zen.
Ekarpen zientifikoak
Gaur ezagutzen ditugun nomenklatura eta formulazio kimikoak Berzeliusek proposatu zituen lehenengo aldiz. Bere ikasleei Kimikako esperimentuak egiten laguntzeko elementu kimikoen ikur zaharrak (alkimiakoak) baztertu egin zituen. Bere ordez, hizki latinoak erabili zituen – H hidrogenoarentzan, O oxigenoarentzat etab. – eta elementuen arteko proportzioak zenbakiz adierazi zituen – H2O –. Kontzeptu eta hizkuntza kimikoan ere ekarpen garrantzitsuak egin zituen Berzeliusek. Adibidez, katalisia, isomero, polimero, proteina edo alotropo bezalako kontzeptuak berak sortu zituen. Esate baterako, 1833an "polimero" hitza erabili zuen formula enpiriko berdineko baina formula molekular desberdineko konposatuen arteko erlazioa adierazteko – bentzenoa (C6H6) azetilenoaren (C2H2) "polimeroa" izango litzateke.
Berzeliusek elementu kimiko hauek bakartu zituen lehen aldiz: silizioa, selenioa, torioa eta zerioa. Gainera, bere ikasleek litioa eta banadioa aurkitu zituzten.
Kanpo loturak
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Jöns Jakob Berzelius  |
- Publications - Project Runeberg
- Nova analysis aquarum Medeviensium - latinez idatzitako lana Project Gutemberg
 | Artikulu hau Suediako biografia baten zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz. |
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q151911
Multimedia: Jöns Jacob Berzelius / Q151911
