Ilar

Ilar
Irudi gehiago
Sailkapen zientifikoa
Erreinua	Plantae
Ordena	Fabales
Familia	Fabaceae
Leinua	Fabeae
Generoa	Pisum
Espeziea	Pisum sativum L.
Datu orokorrak
Gizakiak ateratzen dizkion produktuak	pea (en)

Ilarra (Pisum sativum), etxilar (Ipar.), ilar biribil (Ipar. eta Naf.) edo ilar xehe (Ipar.) izenaz ere ezaguna, Fabaceae familiako landare belarkara da. Ilarraren hazia barazki gisa jaten da.

Landare honek sistema begetatibo txikia eta ardatz-formako sustraia dauzka. Hostoak kiribiletan amaitutako foliolo-bikoteez osaturik daude. Infloreszentziak multzoka sortzen dira hostoen galtzarbeetan kokatutako brakteetan. Haziak 5-10 cm luze diren zorroetan sortzen dira. Zorro edo leka hauetako bakoitzak 4-10 ale eduki ohi ditu.

Gainerako lekaleek bezala, elikadurari dagokionez ilarrak proteina, mineral eta zuntz asko dauka. Ekologiaren aldetik, sustraietako noduluetan eduki ohi dituen bakterio nitrifikatzaileei esker, ilarrak nitrogenoa finkatzen du lurzoruan eta ezaugarri honi esker ongarri natural gisa erabil daiteke.

Laborantza

Haziak zuzenean erein lurrean egindako zuloetan, zuloko 4 edo 5 hazi botaz eta 3 edo 4 cm-ko lur-geruzaz estaliz. Zuloak 30-50 cm-ko tartearekin jarri. Ilargi betean erein. Landareak loratan daudenean ez astindu lurra, sustraiak kaltetu egiten baitira eta aurrekoarekin loratzea kaltetzen da. Arbak jartzea beharrezkoa da, balorerik gabeko bigarren mailako kimuak eta lorak ager ez daitezen. Bakarrik ureztatu landareak oso eguraldi lehorra badago edota drenai handia badu lurrak. Landare autopolinizatzaileak direnez eta lora perfektua dutenez oso gutxitan gurutzatzen dira beste barietateetako landareekin. Haziek leken barnean soinua ateratzen dutenean bildu eta hazia atera daiteke. Hazia baldintza egokietan (hotza, iluntasuna eta lehorra) kontserbatuta 3 urtez izan daiteke emankorra. Hazkunde azkarra du.

Sukaldean

Oso aberatsa azukretan samurra denean. Lehortuta, oso nutritiboa da.

Artikulu hau biologiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.

• Datuak: Q25237
• Multimedia: Pisum sativum / Q25237
• Espezieak: Pisum sativum