Akenaton

Irudi gehiago

Faraoi

K.a. 1352 - K.a. 1335
← Amenofis III.a - Smenkhkare ^(en)

→

Bizitza

Jaiotza

Tebas, K.a. 1372

Herrialdea

Antzinako Egipto

Heriotza

Tell al-Amarna, K.a. 1336 ( urte)

Hobiratze lekua

Royal Tomb of Akhenaten ^(en)

Familia

Aita

Amenofis III.a

Ama

Tiy

Ezkontidea(k)

Nefertiti
The Younger Lady ^(en)

Kiya ^(en)

Tadukhipa ^(en)

Seme-alabak

ikusi

Meritaton-Tasherit
Ankesenpaaton-Tasherit
Setepenra
Neferneferura
Neferneferuaten Tasherit ^(en)
Ankesenamon
Meketaton
Tutankhamon
Meritaton

Anai-arrebak

ikusi

Sitamun ^(en)
Beketaten ^(en)
Iset ^(en)
Nebetah ^(en)
Henuttaneb ^(en)
The Younger Lady ^(en)
Smenkhkare ^(en)
Thutmose ^(en)
Kiya ^(en)

Leinua

Egiptoko XVIII. dinastia

Hezkuntza

Hizkuntzak

Akadera
Egiptoera

Jarduerak

Lantokia(k)

Antzinako Egipto

Akenaton^[1], «Eguzki-diskoaren zerbitzaria», jatorrizko izenez Amenhotep IV.a (edo grezierazko Amenofis IV.a) Antzinako Egiptoko XVIII dinastiako hamargarren faraoia izan zen. Bere agintaldia K.a. 1353-1336 urte bitartean datatua dago, Egiptoko Inperio Berriaren barruan. Agintaldiaren laugarren urtean izena aldatu zuen: Neferkeperura Akenaton.

Egiptoko gizartean muturreko eraldaketak bultzatzeagatik egin zen ezaguna, Aton jainkoa estatuko kultu ofizialean jainko bakarra izendatu baitzuen.

Biografia

Amenhotep IV.a erregeak bere erreinaldiko laugarren urtean Akenaton izena hartu zuen. Amenhotep III.aren seme eta Nefertitiren senarra zen.

Mistikoa eta erlijioaren eraberritzaile handia izan zen. Amon jainkoaren gurtza debekatu zuen eta haren ordez Aton, eguzki-diskoa, ezarri zuen; gero Tebas utzi eta hiriburu berria eraiki zuen, Aket-Aton («eguzki-diskoaren zeru-muga»), gaur egun Tell el-Amarna.

Erlijio sinkretiko ofiziala gaitzetsirik, monoteismoaren bidea hautatu zuen bere herriarentzat, egunero bizitza berpizten duen Eguzkiaren ontasuna aldarrikatuz eta harenganako maitasuna bideratuz. Iraultza honek erlijioa ez ezik estetikaren alorra ere ukitu zuen, arte berri errealista eta literatura mistikoa sorraraziz. Erregeak berak landu zuen alderdi hau; haren Himno Handiaren oihartzuna Bibliako Salmoetan dago.

Alabaina, erlijiozko jardueretan erabat murgildu eta kanpo politika alde bat utzia izanik, kanpoko lurralde guztiak galdu zituen Egiptoko inperioak (Mitanni, Siria, Palestina).

Haren ondorengoak, Tutankhamonek, lehengo ordena berrezarri zuen.

Genealogia

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.