Tevfik Behramov

Tevfik Behramov (Azerice: Tofiq Bəhram oğlu Bəhramov, d. 29 Kasım 1925, Ağdam, Transkafkasya SFSC - ö. 26 Mart 1993, Bakü, Azerbaycan), Azeri futbolcu, futbol hakemi, Azerbaycan Futbol Federasyonları Birliği kurulduğu sırada hakemler topluluğunun başkanlığını yapmış spor insanı.

Yaşam öyküsü

Tevfik Behram oğlu Behramov, 1925 yılının 29 Kasım'da Bakü'de dünyaya gözlerini açmıştır. Spor hayatına futbol ile 1940'lı yıllarda başlamış ve devam ettirmiştir. Önceleri Sovyetler Birliği'nin Spartak Moscow takımında oynamış daha sonra yine Sovyetlerin bir diğer takımı olan FC Neftyanik Ufa'ya geçmiştir. Futbol dönemi pek parlak geçmemiştir. Yaşadığı ayak sakatlığı sonrası futbolu bırakmak zorunda kalmıştır. Bu olay Sovyet futboluna ileriki yıllarda büyük zarar ve büyük kar sağlayacaktır. Futbol hayatı sırasında yurt dışından çeşitli teklifler alan Tevfik, o dönemki Sovyet rejimi yüzünden yurt dışına çıkamamıştır.

Yaşadığı ayak sakatlığı sonrası ise futbol yaşantısına yeşil sahalardan sadece birkaç metre uzakta yan hakem olarak devam etmiştir.

Hakemlik yılları

Tevfik Behramov'un en parlak dönemleri hakemlik dönemleridir.Bu dönemlerde uluslararası arenada kendini göstermiştir.Öncelikli olarak 1951'de Sovyetler Birliği resmî hakem unvanı ve lisansını aldı daha sonra ülke çapındaki büyük turnuvalarda hakemlik yaptı, fakat bununla yetinmeyen Tevfik, 1964 yılında FIFA'nın resmî lisanslı hakemi olarak seçildi o dönemlerin en parlak hakemleri arasındaydı verdiği net kararlar ile futbola ayrı zevk katan Tevfik, sadece sahadaki değil tribünlerdeki seyirciye bile aldığı disiplin ile korku saçabiliyordu. O Sovyet final kupalarına seçilmiş ilk resmî hakem olmuştur.

1966 yılındaki Batı Almanya ile İngiltere arasında oynanan 1966 FIFA Dünya Kupası maçına yan hakem seçilmiştir. Bu turnuvadaki başarıları sayesinde dünyada tanınmıştır. İngiltere'nin 4-2 kazandığı maçta verdiği kararlar onu bir yıldız gibi parlatmıştır. Geoff Hurst'ün 101 ve 120. dakikalardaki tartışmalı gollerini kabul eden Tevfik Behramov daha sonraki araştırmalarda gollerin haklı olduğu çıkınca büyük ün kazanmıştır. Bu maçtan sonra İngiltere kraliçesi II. Elizabeth tarafından "altın düdük" almıştır.^[1]

Daha sonra 1972 yılındaki Kıtalararası Turnuvada Ajax ile Independiente arasındaki maçı idare etmiştir. Tevfik Behramov'un futbola yaptığı katkılardan dolayı Azerbaycan'ın en büyük stadyumu olan Respublika (Cumhuriyet) Stadyumuna adı verilmiştir. (Tevfik Behramov Stadyumu).

2004 yılında adına Tevfik Behramov stadyumunun önünde heykel dikilmiştir. Heykelin açılışına FIFA başkanı Joseph Sepp Blatter, UEFA'nın başkanı Michel Platini, 1966 Dünya Kupası İngiltere kadrosunda bulunan futbolculardan Geoff Hurst, Azerbaycan Futbol Federasyonu'nun başkanı Ramiz Mirzayev katılmıştır.

Rekorları

Tevfik Behramov;

• Dünya kupası final maçı yönetmiş ilk Sovyet hakemidir,
• Dünya kupası final maçı yönetmiş ilk Azeri asıllı hakemdir,
• Dünya futbol tarihinde Altın Ayakkabı ödülü almış tek hakemdir,
• Dünya futbol tarihinde İngiltere kraliçesi tarafından makamına kabul edilib 2 tane yegane ödül almış tek hakemdir.
• Sovyet döneminin yegane başarılar elde etmiş ilk başarılı hakemidir.
• Adına heykel yapılmış tek hakemdir.
• Türk Cumhuriyetleri'nde stadyuma ismi verilen tek hakemdir.
• Sovyet döneminin yurt dışından en çok transfer teklifi alan futbolcusudur.

Kaynakça

Dış bağlantılar

• ANS: Azerbaijan marks 78th anniversary of Tofig Bahramov 6 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• BBC: Baku memorial for 1966 linesman 22 Ağustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• IWPR: Baku Celebrates its Wembley Hero 26 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.