Gazi Müzesi

Gazi Müzesi, İlkadım, Samsun'da, Kale Mahallesi, Mecidiye Caddesi'nde bulunan bir müze. Mustafa Kemal'in Samsun'a ilk gelişinde kaldığı Mantika Palas ya da Mıntıka Palas olarak bilinen otelin restore edilmesi ile 1940 yılında ziyarete açılmıştır. 509m²'lik alana sahip, İki katlı olan tarihi yapının dış duvarları yığma tuğla, iç bölmeleri bağdadidir.^[1] Her yıl yaklaşık 100 bin kişi tarafından ziyaret edilmektedir.^[2]

Geçmişi

Müzenin bulunduğu bina, bazı kaynaklara göre Jean Ionnis Mantika,^[3] bazı kaynaklara göre de Yanko Abacıoğlu tarafından^[4] 1902 yılında Mantika Palas adıyla otel olarak inşa edilmiştir. 19 Mayıs 1919 tarihinde 9. Ordu Müfettişi Mustafa Kemal'in Samsun'a geleceği haberini alan Canik Livası Muhasebe-i Hususiye Müdürü olan Osman Bey, heyetin kalacağı yer hazırlığı içine girmiştir ve evinin yanında hizmet dışı olan otelin sahibiyle anlaşıp oteli düzenlemeye başlamıştır. Askeri Hastaneden karyola, kendi evinden yatak ve yorgan gibi eşyaları getirerek odaları, salonu ve mutfağı donatıp, evi hazır hale getirip,Gazi'nin hizmetine sunmuştur. Mustafa Kemal, 25 Mayıs 1919 gününe kadar bu otelde konaklamıştır. Millî Mücadele çalışmalarını burada sürdürdükten sonra Havza'ya hareket etmek üzere otelden ayrılmıştır.

1926 yılında, Mustafa Kemal Paşa'nın 19 Mayıs 1919'da Samsun'a ilk gelişinde kaldığı Mantika Palas Oteli'nin anahtarını o günün anısına Mustafa Kemal Paşa'ya hediye edilmesi için Samsun Valisi Fahri Bey'in başkanlığında bir heyet bu evi satın alıp 12 Haziran 1926 tarihinde Samsun halkı adına İstanbul'da Gazi Mustafa Kemal Paşa'ya bu evin anahtarını teslim etmişlerdir.

Cumhuriyetin ilanından sonra da 16-18 Eylül 1928 ve 22-26 Kasım 1930 tarihlerinde Atatürk bu otelde konaklamıştır. Son gelişinde Atatürk, müzede sergilenen not defterine şu satırları not düşmüştür:^[5]

Müze oluşu

Atatürk'ün her Samsun'a gelişinde konakladığı otel 1924 yılında kendisine, 1938'deki ölümüyle birlikte vasiyeti gereği Makbule Hanım'a devredilmiştir. 1939 yılında Samsun Belediyesi'nce müze yapılmak üzere istimlak edilen bina bu döneme kadar Cumhuriyet Halk Fırkası binası olarak kullanılmıştır.^[6] 5 Ekim 1940 tarihinde de Samsun Belediyesi'nce müze olarak halkın ziyaretine açılmıştır. O dönemde binanın ikinci katı müze olarak hizmet verirken ilk kat önceleri Atatürk Halk Kütüphanesi olarak, daha sonra da Samsun Oda Tiyatrosu olarak kullanılmıştır.

Yüksek Kurul’un 08/03/1985 tarih ve 798 sayılı kararı ile korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı olarak tescil edilmiştir.^[7]

1997 yılına kadar Samsun Belediyesi uhdesinde kalan Gazi Müzesi, Samsun Belediyesi tarafından Kültür Bakanlığı'na devredilmiş ve binanın restorasyonu yapıldıktan sonra teşhir ve tanzimi gerçekleştirilerek 8/11/1998 tarihinde ziyarete açılmıştır. Bu dönemde de bina tamamıyla müze olmamış, ikinci kat müze olarak hizmet ederken birinci kat konferans salonu olarak kullanılmıştır.

Atakum Rotary Kulübü ve Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Samsun İl Koordinasyon Kurulu'nca gerçekleştirilen^[8] 2006 yılındaki son yenileme ile Samsun Atatürk Müzesi'nde bulunan tarihi eşyalar da buraya getirilmiş ve iki müze birleştirilmiştir.^[8] Bunların yanında çağdaş müzecilik anlayışına bağlı kalınarak müzenin ışıklandırma sistemleri yenilenmiş, eşyalar da temizlenerek tüm bina müze olarak ziyarete açılmıştır.

Müze içerisi Atatürk'ün çalışma odası, yatak odası ve toplantı salonları, derlenebilen eşyasıyla döşenmiştir. Müzenin, Kongre Salonu adı verilen büyük salonunda Bandırma Vapuru'nun bir maketi, Atatürk'le ilgili fotoğraflar ve belgeler yer alır. Müzede yer alan diğer önemli millî eserler arasında Onuncu Yıl Nutku'nun aslı, Nutuk'un Osmanlıca aslının örneği ve ilk ziyaretinde Atatürk'ün yanında bulundurduğu gezi çantası yer almaktadır.

Kaynakça