Fazlullah Esterabadî

Fazlullah Esterabadî فضل‌الله استرآبادی
Doğum	1340 Esterabad
Ölüm	1394 Alıncak, Nahcivan
Din	İslam Alevî
Kariyeri
Etkilendikleri	Hallacı Mansur
Etkiledikleri	Şah İsmail, Pir Sultan Abdal

Fazlullah bin Seyyid Bahaiddin el-Esterabadî (Farsça: فضل‌الله استرآبادی; y. 1340 - 1394), Fazlullah Hurûfî olarak da bilinen ve Nāimī mahlasıyla tanınan, Ḥurūfī hareketini kuran İranlı bir mutasavvıftı. Hurûfîliğin temel inancı, Tanrı'nın Fażlullāh'ın bedeninde cisimleştiği ve Müslümanları, Hristiyanları ve Yahudileri kurtarmak için Kıyamet Günü yaklaştığında Mehdî olarak ortaya çıkacağıdır.^[1] Müritleri ilk olarak İsfahan yakınlarındaki Toqchi köyünden gelmiş ve oradan küçük cemaatinin ünü Horasan, Irak, Azerbaycan ve Şirvan'a yayılmıştır.^[2] Fażlullāh Nāimī'nin etkisinin merkezi Bakü'ydü ve müritlerinin çoğu Şirvan'dan geliyordu. Müritleri arasında 14. yüzyıl sonu ve 15. yüzyıl başının en büyük Türk mistik şairlerinden biri olan ünlü Hurûfî şair Seyyid İmadeddin Nesimî de vardı.^[3]

İlk yılları

Fażlullāh, 1339-1340 dolaylarında İran'ın Astarābād şehrinde hâkim bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Geleneksel Hurûfî biyografisine göre Fażlullāh Astarābādī, soyunu yedinci Şîa İmamı Musa el-Kazım'a dayandıran bir hanede doğmuştur.^[4] Fażlullāh'ın sekizinci ya da dokuzuncu kuşaktan selefi, o dönemde heterodoks İslam'ın merkezi olan Yemen kökenli bir aileden gelen Muhammed el-Yemânî'dir. Fażlullāh'ın ailesi Sünni İslam'ın Şâfiî ekolündendi - ancak bu onun dinî gelişiminde büyük bir rol oynamadı.

Henüz çocukken babası öldüğünde, Fażlullāh onun makamını miras aldı ve yardımcıları mahkemenin işlerini yürütürken bir figüran gibi davranarak her gün at sırtında mahkeme binasına geldi. On sekiz yaşındayken göçebe bir derviş Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî'nin bir dizesini okuduğunda olağanüstü bir dini deneyim yaşadı:

Sonsuzluğun özüne sahipken neden ölümden korkuyorsunuz?
Tanrı'nın ışığına sahipken mezar sizi nasıl içine alabilir?

Fażlullāh transa geçti ve ayetlerin anlamını sorduğunda, din hocası ona bunu anlamak için kişinin hayatını dini arayışlara adaması gerektiğini ve o zaman anlamını entelektüel olarak bilmek yerine deneyimleyebileceğini söyledi. Bir yıl boyunca gündüzleri yargıçlık görevini sürdürmeye çalışıp geceleri bir mezarlıkta tek başına dua ettikten sonra ailesini, malını mülkünü ve güvenliğini terk ederek gezgin bir din arayıcısı oldu. Astarâbâd'dan ayrılırken giysilerini tanıştığı bir çobanın keçe giysileriyle değiştirdi. O andan itibaren dünyevi bağlantıları ve konforu terk ettiğinin bir sembolü olarak hep bu gömleği giydi.

Yaşamı

İbn Hacer el-Askalanî ve Sehavî Tebrizli, Rıza Nur Hidayet ise Meşhedli olduğunu ifade eder.^[5] Ancak Fazlullah'ın Nevmnâme'sinde açıkça Esterabadlı Alevi Türk mutasavvıfı olduğunu bildirdiği kaydedilir.^[6]

Eserleri

• Cavidanname
• Muhabbetname
• Vasiyetname
• Nevmname
• Arşname
• Divan

Ayrıca bakınız

Alevîlik

Hurufilik

Kaynakça