Şeyh Süleyman Mescidi, İstanbul'daki Doğu Ortodoks Pantokrator Manastırı'nın bir parçası olan eski bir Bizans binasından dönüştürülmüş bir camidir. Bizans döneminde kullanımı belirsizdir. Küçük bina, Konstantinopolis'teki Bizans orta dönem mimarisinin küçük bir örneğidir.
Yer
Yapı, Fatih ilçesinin Zeyrek mahallesinde, Zeyrek Sokak'ta, eski Pantokrator Manastırı'nın yaklaşık 120 metre güneybatısında, şimdi Zeyrek Camii'nin bir parçası olarak yer almaktadır.[1][2]
Tarihi
Hristiyanlığın kabulünden önce yapılan,bir devlet yöneticisine ait olduğu düşünülen 1700 yıllık bir pagan mezarıdır.İstanbulun fethinden sonra Şeyh Süleyman efendi tarafından önce tekkeye sonra mescide çevirildi.Mescidin haziresinde yer alan isimsiz mezarında Şeyh Süleyman efendiye ait olduğu düşünülmektedir. Bu küçük sekizgen yapının 1453'ten önceki tarihi hakkında hiçbir şey bilinmemektedir. Bizans İmparatoriçesi İrini Komnini tarafından 1118-1124 yılları arasında inşa edilen büyük Pantokrator İsa Manastırı'nın bir parçası olduğu neredeyse kesindir.[3] Bazı bilginlere göre bir mezar yeri olabilirken,[2] diğerleri ise manastırın kütüphanesi olduğunu düşünmektedirler.[1]Mescid çok nişli bir yapıdır ve nişlerin içerisine definler yapılır.Buradaki birçok gömünün Bizans döneminde kaldırıldığı ve yerine Hristiyanlıkla birlikte yeni gömüler yapıldığı düşünülmektedir.Mescidin altında derin bir su kuyusu bulunmasına rağmen kuyunun ne için yapıldığı kesin olarak bilinmemektedir.Mescidin bir diğer ilginç yanı ise yapılan çalışmalarda çatısında amforaların bulunmasıdır.[4]
1453'te İstanbul'un Fethi'den kısa bir süre sonra II. Mehmed döneminde bina Şeyh Süleyman Halîfe (? –1491) tarafından camiye dönüştürüldü. Her halükarda, binanın vakfa bahşedildiğine ait belge eksiktir.[5] 1756'daki büyük Cibali yangından sonra bina, Sultan III. Mustafa (h. 1757-1774) döneminde Kazgan Asan Ağa tarafından restore edilmiş ve yakınlardaki medreseye tahsis edilmiştir.[5][6]1700'lü yıllardan itibaren birçok yangını atlatan mescide hiçbir dönemde minare eklenmemiştir.
Tanımı
Yapı kare planlıdır ve pandantifli alçak sekizgen bir kubbe ile örtülüdür.[2][6] Yapının içinde köşelerde dört niş yer almaktadır.[6] Yeraltında kubbe tonozla örtülü sekiz nişli bir mezar mahzeni vardır.[6] Alt kısmın duvar örgüsü kesme taştan, üst kısımda ise tuğladan yapılmıştır.[5] Binanın yakınında bir Bizans sarnıcı halen ayaktadır.[5]
^"Çatısında amfora, bodrumunda pagan mezarı bulunan Şeyh Süleyman Mescidi dikkat çekiyor İhlas Haber Ajansı". IHA. Erişim tarihi: 14 Nisan 2024.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
Eyice, Semavi (1955). Istanbul. Petite Guide a travers les Monuments Byzantins et Turcs (Fransızca). İstanbul: İstanbul Matbaası.
Müller-Wiener, Wolfgang (1977). Bildlexikon zur Topographie Istanbuls: Byzantion, Konstantinupolis, Istanbul bis zum Beginn d. 17 Jh (Almanca). Tübingen: Wasmuth. ISBN 978-3-8030-1022-3.
Krautheimer, Richard (1986). Architettura paleocristiana e bizantina (İtalyanca). Torino: Einaudi. ISBN 88-06-59261-0.
Ronchey, Silvia; Braccini, Tommaso (2010). Il romanzo di Costantinopoli. Guida letteraria alla Roma d'Oriente (İtalyanca). Torino: Einaudi. ISBN 978-88-06-18921-1.
Dış bağlantılar
3D reconstruction 12 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. of the Pantokrator Monastery at the Byzantium 1200 project
