Województwo brzeskokujawskie
| ||||
| XIV wiek – 1793 | ||||
| ||||
| Państwo | ||||
|---|---|---|---|---|
| Prowincja | wielkopolska | |||
| Data powstania | XIV wiek | |||
| Siedziba wojewody | ||||
| Wojewoda | zobacz: wojewodowie brzeskokujawscy | |||
| Siedziba sejmiku | ||||
| Popis | pod Brześciem[1] | |||
| Powierzchnia | 3000 km² | |||
| Populacja (1578[2]) • liczba ludności |
| |||
| Podział administracyjny | ||||
| ||||
| Liczba reprezentantów | ||||
| ||||
Położenie na mapie Rzeczypospolitej | ||||
| ||||
Województwo brzeskie, później brzeskokujawskie (łac. Palatinatus Brestensis) – jednostka terytorialna Korony Królestwa Polskiego, później Rzeczypospolitej Obojga Narodów, tworząca prowincję wielkopolską. Istniało od XIV wieku do 1793 r., obejmowało powierzchnię 3000 km²[potrzebny przypis], posiadało 5 powiatów. Siedzibą wojewody był Brześć Kujawski, a sejmiki ziemskie odbywały się w Radziejowie.
Województwo brzeskie utworzono w XIV w. Po unii lubelskiej dla odróżnienia od brzeskolitewskiego nazwane brzeskokujawskim.
Terytorium
Było to jedno z najmniejszych województw I Rzeczypospolitej – liczyło tylko 60 mil², ale jednocześnie najgęściej zaludnione.
Obecnie obszar ten wchodzi w skład woj. kujawsko-pomorskiego[a].
Administracja
Senatorów większych posiadało województwo 3, którymi byli: biskup kujawski oraz wojewoda i kasztelan brzeskokujawscy; mniejszych senatorów także 3, to jest kasztelanów: kruszwickiego, kowalskiego i konarskokujawskiego.
Sejmiki odbywały się wspólnie dla województw inowrocławskiego i brzeskokujawskiego w Radziejowie. Województwo przestało istnieć po II rozbiorze Polski.
Osobny artykuł: wojewodowie brzeskokujawscy.
| Powiat | Powierzchnia w mil² | Powierzchnia w km² |
|---|---|---|
| powiat brzeskokujawski (brzeski) | 19,57 | 1077,94 |
| powiat kowalski | 11,32 | 623,56 |
| powiat kruszwicki (kruświcki) | 6,26 | 345,05 |
| powiat przedecki | 9,03 | 498,59 |
| powiat radziejowski | 13,30 | 732,83 |
| Razem (województwo) Σ | 59,48 | 3276,97 |
Symbolika
Herb był taki sam jak województwa inowrocławskiego, to jest pół orła czarnego i pół lwa czarnego, grzbietami do siebie obróconych i zwieńczonych jedną koroną na polu złotym. Mundurem posłów sejmowych był kontusz karmazynowy, a wyłogi i żupan granatowe, poza sejmem zaś odwrotnie: kontusz granatowy, a wyłogi i żupan karmazynowe.
Uwagi
- ↑ Miasta i gminy Sompolno i Przedecz oraz gmina Wierzbinek znajdują się obecnie w woj. wielkopolskim.
Przypisy
- ↑ Antoni Sozański, Wykład politycznej geografii, rządu i administracyi dawnej Polski przy końcu istnienia całego państwa (1648-1772), Kraków 1889, s. 8.
- ↑ http://mbc.cyfrowemazowsze.pl/Content/18436/Historia%20Polski%20w%20Liczbach_1994%20198147.pdf
- ↑ Adolf Pawiński: Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. 1: Wielkopolska. Warszawa: Gebethner i Wolff, 1883, s. 50.
Bibliografia
- Gloger Z., Geografia historyczna ziem dawnej Polski, Kraków 1903; rozdział: Województwo Brzesko-kujawskie
- Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich: 1789. Cz. 3, Województwa łęczyckie i brzesko-kujawskie, wyd. Andrzej Tomczak przy współpracy Zofii Kędzierskiej Poznań, Warszawa 1977
Linki zewnętrzne
- Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000 (mapa kartograficzna I Rzeczypospolitej z II połowy XVI wieku), autorzy, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin: Atlas Fontium: (1) http://atlasfontium.pl/index.php?article=corona (mapa i indeks do pobrania); (2) http://hgisb.kul.lublin.pl/azm/pmapper-4.2.0/map_default.phtml?config=korona&language=pl&resetsession=ALL
- Stan Wielkopolski tuż po rozbiorach (mapa Gilly’ego: zabór pruski pod koniec XVIII w.): https://terrasiradiensis.jimdofree.com/mapy/mapa-gilly-ego/
- p
- d
- e
| Do II rozbioru |
| ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Po sejmie grodzieńskim |
|
Encyklopedia internetowa (województwo Królestwa Polskiego):
- Britannica: place/Brzesc-Kujawski
