Trzebiel

wieś

Państwo

Polska

Województwo

lubuskie

Powiat

żarski

Gmina

Trzebiel

Liczba ludności (2009)

1347^[2]

Strefa numeracyjna

Kod pocztowy

68-212^[3]

Tablice rejestracyjne

FZA

SIMC

0916029

Położenie na mapie gminy Trzebiel

Położenie na mapie Polski

Położenie na mapie województwa lubuskiego

Położenie na mapie powiatu żarskiego

51°38′05″N 14°48′59″E/51,634722 14,816389^[1]

Multimedia w Wikimedia Commons

Trzebiel (tuż po wojnie Trebuła^[4], niem. Triebel, dlnłuż. Trjebule lub Trjebul, 1945-46 Trąby) – wieś i siedziba gminy w województwie lubuskim, w powiecie żarskim, dawniej miasto. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zielonogórskiego.

Trzebiel leży około 5 km od granicy z Niemcami, przy drodze krajowej nr 12 i autostradzie A18.

W 2009 roku miejscowość liczyła 1347 mieszkańców.

Historia

Pierwsza wzmianka historyczna dotycząca miejscowości pochodzi z 1301 roku, choć na pewno powstała ona dużo wcześniej. Do 1337 pozostawało w granicach piastowskiego księstwa jaworskiego, powstałego w wyniku postępującego rozbicia dzielnicowego Polski^[5]. W 1318 roku miasto otrzymało przywilej sądowniczy. Od pierwszej połowy XIV w. (pomiędzy 1319 a 1329 r.) do 1765 roku było własnością różnych rodów rycerskich: Hackebornów, Hornów, Bibersteinów i Promnitzów. Od pierwszej połowy XIV w. do 1815 roku było też stolicą trzebielskiego państwa stanowego. Miasto zostało niemal całkowicie zniszczone podczas wojny trzydziestoletniej (1618–1648). Ocalało wówczas zaledwie 180 mieszkańców. W drugiej połowie XIX wieku powstały dwie huty szkła będące największymi miejscowymi zakładami, które w 1924 roku zatrudniały 283 robotników^[6]. W 1939 roku w mieście zamieszkiwały 2354 osoby. Podczas działań wojennych w 1945 roku zostało prawie całkowicie zniszczone^{[potrzebny przypis]}. Po wojnie utraciło prawa miejskie.

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[7]:

Układ urbanistyczny z XIV–XIX wieku
Zamek-pałac, barokowo-renesansowy z XVI–XVII wieku, przebudowany w 1729 roku
Wieża mieszkalna „Zameczek”, z początku XIV w., przebudowana w XVI wieku
Miejskie mury obronne, fragmenty z XV wieku
Ruina baszty wieży miejskiej przy dawnej Bramie Żarskiej z połowy XIV w.
Miejsce straceń z pozostałością szubienicy studniowej z XVI wieku
Domy, ul. Żarska 11, 13, 15, 16, 20, z XVIII–XIX wieku

inne zabytki:

Przyziemie dawnego kościoła parafialnego, z XIV w.
Przyziemie dawnego ratusza, z XVI w.
Kaplica cmentarna z 1 połowy XIX w.
Stacja kolejowa z 1871 r.

Osoby związane z Trzebielem

Jan Benedykt Solfa – nadworny lekarz królów Polski

Galeria

Urząd Gminy
Pozostałości baszty Bramy Żarskiej
Pałac
Kościół Matki Bożej Królowej Polski

Przypisy

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 140944
↑ Bank Danych Lokalnych.
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1310 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
↑ Pierwsza powojenna mapa Polski wydana przez WIG Sztabu Generalnego w roku 1945.
↑ Deutsche Biographie – Heinrich I [online], deutsche-biographie.de [dostęp 2019-11-29] .
↑ ZbigniewZ. Bujakiewicz ZbigniewZ., Gospodarka ziemi lubuskiej w dobie rozwoju kapitalizmu 1800–1945, Wydawnictwo Rys, 2020, s. 282, ISBN 978-83-66666-00-9, ISBN 978-83-959475-1-3 (pol.).
↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego – stan na 31.12.2012 r.. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 135. [dostęp 2013-03-14].

Linki zewnętrzne

Historia miejscowości
Triebel, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 475 .

Gmina Trzebiel

Siedziba gminy: Trzebiel

Wsie	Bronowice Buczyny Bukowina Chudzowice Chwaliszowice Czaple Dębinka Gniewoszyce Jasionów Jędrzychowice Jędrzychowiczki Kałki Kamienica nad Nysą Łużycką Karsówka Królów Łuków Marcinów Mieszków Niwica Nowe Czaple Olszyna Przewoźniki Rytwiny Siedlec Siemiradz Stare Czaple Strzeszowice Trzebiel Wierzbięcin Włostowice Żarki Małe Żarki Wielkie
Kolonia	Bogaczów
Osada	Pustków
Pozostałe miejscowości	Młotów Okalenice Żaków

Powiat żarski (1945–1975)

Siedziba powiatu – Żary

Przynależność wojewódzka	woj. wrocławskie (1946–50) woj. zielonogórskie (1950–75)
Miasta	Barść (Barszcz) (← 1945–46 →) Brody (do 1946 →) Jasień (Gocław) (do 1954 →) Krzystkowice (do 1946 →) Kunice Żarskie (1969–72 →) Łęknica (Łuknica) (← 1945–46, 1969–75) Przewóz (← 1945–46 →) Trzebiel (Traby) (do 1946 →) Żary (Żóraw)
Osiedla (1954–72)	Łęknica (1956–68) Kunice Żarskie (1958–68)
Gminy wiejskie (1946–54 i 1973–75)	Balków (Białków) (1945–46) Benawa (Bieniów) (1945–46) Brody (1946–54) Grabów (1945–46) Hrabiny (Grotów) (1945–46) Jaryszów (Góra Jęczmienna) (1945–54) Kadłubia (Złota Struga) (1946–54) Kunice (1945–46) Leszczyna (Zajączek) (1945–46) Lipinki Łużyckie (1973–75) Lubanice (1945–46) Łazów (Łaz) (1945–46) Marców (Marcinów) (1945–46) Nabłocie (Nabłoto) (1945–46) Niwica (Zagłoby) (1946–54, 1973–75) Olbrachtów (1946–54, 1973–75) Przewóz (1945–54, 1973–75) Trzebiel (1973–75) Tuplice (Teplice) (1945–54) Zabłocie (Zabłonie) (1945–54) Żary (1973–75) Żórawek (Żarki Wielkie) (1945–46)
Gromady (1954–72)	Bieniów (1954–72) Brody (1954 →) Dębinka (1954–57) Drzeniów (1954 →) Golin (1954 →) Grotów (1954–57) Jasień (1954 →) Krzystkowice (1954 →) Kunice Żarskie Lipinki Łużyckie (1954–72) Lubanice (1954–72) Lubomyśl (1954–57) Łęknica (1954–55) Mirostowice Dolne (1954–72) Niwica (1954–72) Nowe Czaple (1954–72) Olbrachtów (1954–72) Piotrów (1954–57) Przewóz (1954–72) Sanice (1954–59) Sieniawa Żarska (1954–57) Stara Woda (1954 →) Trzebiel (1954–72) Tuplice (1954 →) Zabłocie (1954 →) Żary (1958–75)