Tęgoskór cebulowaty
 | |||
| Systematyka | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | grzyby | ||
| Typ | podstawczaki | ||
| Klasa | pieczarniaki | ||
| Rząd | borowikowce | ||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | tęgoskór | ||
| Gatunek | tęgoskór cebulowaty | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Scleroderma cepa Pers. Syn. meth. fung. (Göttingen) 1: 155 (1801) | |||
| |||
Tęgoskór cebulowaty (Scleroderma cepa Pers.) – gatunek grzybów z rodziny tęgoskórowatych (Sclerodermataceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Scleroderma, Sclerodermataceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Takson ten w 1801 roku opisał Christiaan Hendrik Persoon[1]. Synonimy[2]:
- Scleroderma cepa var. erythraeum Sacc. 1916
- Scleroderma cepioides Gray 1821
- Scleroderma verrucosum var. cepa (Pers.) Maire 1933
- Scleroderma vulgare var. cepa (Pers.) W.G. Sm. 1908
Nazwę polską nadała Wanda Rudnicka-Jezierska w 1991 r.[3]
Morfologia
- Owocniki
W przybliżeniu kulisty, o średnicy do 4 cm, ze zwężoną, nawet gruszkowatą podstawą. Perydium grube, o barwie od żółtawej przez ciemnobrązową do brązowoczarnej, gładkie, lub drobnołuseczkowate. Po dojrzeniu pęka nieregularnymi szczelinkami na 5–11 płatów o różnej długości, prostych, lub na grzbiecie nieco odgiętych. Z takimi odgiętymi płatami jego średnica dochodzi do 14 cm. Gleba o barwie od ciemnoochrowej do brązowoczarnej[4].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki kuliste o średnicy 7–15 µm, pokryte kolcami o długości 1,3–1,5 µm, bez powierzchniowej siateczki. strzępkach brak sprzążek, lub są bardzo nieliczne[4].
Występowanie
Znane jest występowanie tęgoskóra cebulowatego na wszystkich kontynentach poza Antarktydą oraz na Nowej Zelandii[5]. W Polsce i w Europie Północnej gatunek rzadki[4]. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski do 2003 r. podano dwa stanowiska (1939, 1989)[3]. Aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów[6]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek zagrożony wymarciem, którego przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[7]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Niemczech, Holandii i Szwecji[3].
Naziemny grzyb mykoryzowy. Występuje głównie w piaszczystych lasach, lub na trawiastych terenach piaszczystych z dużą ilością próchnicy[4].
Przypisy
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2021-12-09] .
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2021-12-09] .
- ↑ a b c WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1 .
- ↑ a b c d WandaW. Rudnicka-Jezierska WandaW., Grzyby (Mycota). Tom XXIII. Podstawczaki (Basidiomycetes): purchawkowe (Lycoperdales), tęgoskórowe (Sclerodematales), pałeczkowe (Tulostomatales), gniazdnicowe (Nidulariales), sromotnikowe (Phallales), osiakowe (Podaxales), Kraków: Instytut Botaniki PAN, 1991, ISBN 83-85444-01-7 .
- ↑ Mapa występowania tęgoskóra cebulowatego na świecie [online] [dostęp 2021-12-09] .
- ↑ Aktualne stanowiska tęgoskóra cebulowatego w Polsce [online] [dostęp 2021-12-09] .
- ↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5 .
