Stanisława Argasińska-Choynowska

Stanisława Argasińska-Choynowska

Stanisława Argasińska (przed 1911)
Data i miejsce urodzenia	31 maja 1888 Stanisławów
Data i miejsce śmierci	19 marca 1961 Kraków
Typ głosu	sopran
Gatunki	opera, muzyka estradowa
Zawód	śpiewaczka, pedagog
Aktywność	od 1909
Zespoły
Opera Lwowska, Opera Narodowa

Stanisława Argasińska-Choynowska, także: Argasińska, Chojnowska (ur. 31 maja 1888 w Stanisławowie, zm. 19 marca 1961 w Krakowie) – polska primadonna i śpiewaczka estradowa, pedagożka śpiewu. Jedna z pierwszych polskich artystek radiowych.

Życiorys

Była prastryjeczną siostrą artystek plastyczek Marii Michałowskiej i Izabelli Sternińskiej – dziadek śpiewaczki Włodzimierz Jan Argasiński oraz Jan Paweł Argasiński, dziadek sióstr Szerskich, byli braćmi^[1].

20 kwietnia 1912 wyszła za mąż za architekta Jana Choynowskiego (1882–1940), ale nadal używała nazwiska Argasińska (czasem Argasińska-Choynowska)^[2][3].

W 1907 uczyła się śpiewu u Adeliny Paschalis-Souvestre w Dreźnie^[2].

Została pochowana na cmentarzu Powązkowskim, wraz z mężem i Ewą Choynowską-Dzieduszycką (1913–1985) (kwatera 126, rząd 1, miejsce 16, inw. 33177)^[4].

Twórczość i praca zawodowa

Argasińska była sopranistką występującą zarówno w repertuarze poważnym, jak i rozrywkowym. Sławę przyniosły jej kreacje operowe, a popularność zawdzięczała estradzie. Koncertowała w wielu miejscach w Polsce i za granicą. Pracowała też jako jurorka i nauczycielka śpiewu, szczególnie w powojennym okresie aktywności zawodowej.

Józef Kolesiński wspomina Argasińską jako jedną z najwybitniejszych polskich śpiewaczek powojennych, z którą spotkał się jako z jurorką podczas przesłuchań do zespołu „Śląsk” w 1953 r.^[5]

Role operowe i koncerty

W październiku 1909 r. koncertowała w Warszawie – śpiewała pieśni Zygmunta Noskowskiego podczas rozpoczęcia sezonu przez Warszawską Orkiestrę Władysława ks. Lubomirskiego w Filharmonii Warszawskiej^[6]. W następnych latach wystąpiła też w Krakowie (29 XII 1910) oraz w Dreźnie (28 II 1911). Następnie śpiewała w Niemczech, a 11 IV 1913 ponownie wystąpiła w Krakowie^[2].

W sezonie 1915–1916 występowała we Lwowie w Teatrze Miejskim^[2], gdzie występowała m.in. jako Mussita w Cyganerii^[7] czy w roli Małgorzaty w Fauście – jej występ tak relacjonował Tadeusz Majerski:

Rola Małgorzaty dostała się w prawdziwie odpowiednie ręce p. Argasińskiej. Z roli tej mającej już w sobie coś z utartego szablonu – dosyć skostniałej – zrobiła p. Argasińska-Chojnowska rzecz nową. Małgorzata p. Chojnowskiej nie była ani sentymentalna „Gretchen” niemiecką, ani filigranową, przeckliwą figurką francuską. Była to „Małgorzata” tak piękna i idealna w swym naiwnym wyrazie; prostocie i szczerości uczucia, że o lepszej kreacji niemarzyłby może i Goethe i Gounod. Studjum ruchu: załamanie i splot rąk, ruch głowy, wycięcie postaci – przeprowadzone było subtelnie. Żadnej nielogiczności w ruchu, prawda w wyrazie – oto cechy kreacji p. Arg. Chojnowskiej.

W dalszej części recenzji opisując głos śpiewaczki:

Jak wielką jest mistrzynią p. Chojnowska we władaniu głosem, o tem każdy łatwo przekonać się może obserwując: jej idealny układ ust w czasie śpiewu, jej czysto włoski sposób atakowania nut, oddech, czy przepiękne „mise de voix”, które – mam nadzieję – dojdzie z czasem do batlistiniowskiego „mise de voix”. Nie tylko głos metaliczny, piękny w brzmieniu, ale przedewszystkiem niezrównana szkola – stawiają p. Chojnowską w rzędzie najpierwszych śpiewaczek^[8].

W 1917 r. zadebiutowała w Warszawie jako Małgorzata w Fauście (4 IX) i uzyskała angaż w Teatrze Wielkim. Śpiewała partie sopranowe w operach: Straszny dwór (Hanna), Carmen (Micaela), Pajace (Nedda), Żydówka (Eudoksja) oraz partię tytułową w Halce^[2][9]. W sezonie letnim 1918 r. śpiewała w Krakowie w ramach programu Krakowskiego Towarzystwa Operowego, a w sezonie 1918–1919 wróciła do obsady Teatru Miejskiego we Lwowie^[2], gdzie dyrektorem opery i operetki był wówczas Stanisław Niewiadomski^[10].

Od 1920 r. występowała z zespołem Teatru Wielkiego, z którym występowała m.in. na Śląsku: w Gleiwitz (Gliwicach), Beuthen (Bytomiu) czy Kattowitz (Katowicach), a także w Poznaniu (na Festiwalu Muzyki Polskiej w 1929 r.^[11]). W Polsce śpiewała też gościnnie, m.in. w Warszawie (1920, 1923, 1924) i we Lwowie (1922). Koncertowała w wielu miastach europejskich, m.in.: w Sofii (lipiec 1922), Paryżu (1927), Bukareszcie, Tallinnie^[2] czy w Sztokholmie – na zaproszenie Szwedzko-Polskiego Komitetu dla Obchodów Święta Narodowego 3 Maja 1924 r. (SvenskPolsk Kommitté för Firande av Nationaldagen den 3 maja 1924, od 1926 Towarzystwo Szwedzko-Polskie^[12]) śpiewała gościnnie podczas pierwszej tego rodzaju uroczystości w Szwecji i „zainteresowała szwedzką krytykę muzyczną walorami pieśni polskiej”^[13].

W 1925 r. była członkinią zrzeszenia artystów operowych, którzy występowali jako „Opera dla Kresów Wschodnich”, a którym kierował Bronisław Wolfstahl^[2][14]. Koncertowała też w Ameryce Południowej – w 1930 r. śpiewała dla Polonii w Brazylii, gdzie odwiedziła m.in. Rio de Janeiro i Kurytybę^[15].

Po raz ostatni wystąpiła w Teatrze Wielkim w Warszawie w partii Cho-Cho-San w Madame Butterfly (6 IV 1932)^[2].

W 1934 koncertowała w Zamościu^[16].

Występy radiowe

Argasińska była jedną z pierwszych w Polsce śpiewaczek radiowych. Już w 1925 r. występowała obok takich artystów jak Aleksander Michałowski, Róża Benzefowa, Adam Dobosz, Trio Wiłkomirskich czy Jan Kiepura podczas eksperymentalnych audycji Próbnej Stacji Polskiego Towarzystwa Radiotechnicznego w Warszawie, w której codziennym programem muzycznym kierował Karol Józef Stromenger^[17][18]. Występowała w później Polskim Radiu w zróżnicowanym repertuarze, np. wykonując pieśni czeskie czy francuskie^[19][20][21]. W 1928 r. emitowano koncert „dla żołnierza polskiego” z okazji imienin Józefa Piłsudskiego z jej udziałem^[22], a w 1933 r. śpiewała z okazji 15-lecia odzyskania niepodległości^[23].

Praca pedagogiczna

Przed II wojną światową była pedagożką w Konserwatorium Galicyjskiego Towarzystwa Muzycznego we Lwowie^[24].

Po wojnie związała się z Katedrą Wokalistyki na Wydziale Wokalno-Aktorskim Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Krakowie, gdzie prowadziła klasę śpiewu^[25]. Pracowała też na Wydziale Wokalnym Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach^[26]. Wśród jej wychowanek znalazła się m.in. Jadwiga Romańska, pierwsza kierowniczka powstałej tam w 1976 r. Katedry Wokalistyki, która tak wspominała swój pobyt na studiach w Krakowie:

Wynagradzała trudy atmosfera Krakowa i wspaniali ludzie, jakich spotykałam na przykład w mieszkaniu prof. Argasińskiej przy Kossaka. Bywało, że poznany tam Stefan Kisielewski siadał do fortepianu i mi akompaniował, mówiąc do Argasińskiej: „Stasieńka, czy ty wiesz, co ty masz? To dziecko trzeba wyprowadzić na szerokie wody”^[27].

Przypisy

Bibliografia

• Mała encyklopedia muzyki, Warszawa 1968, s. 58.
• Słownik biograficzny teatru polskiego 1765–1965, t. I, Warszawa: PWN 1973, s. 8.