Maślak syberyjski
 | |||
| Systematyka | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | grzyby | ||
| Typ | podstawczaki | ||
| Klasa | pieczarniaki | ||
| Rząd | borowikowce | ||
| Rodzina | maślakowate | ||
| Rodzaj | maślak | ||
| Gatunek | maślak syberyjski | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Suillus americanus (Peck) Snell Lloydia 7(1): 39 (1944) | |||
| |||
Maślak syberyjski, maślak amerykański forma syberyjska (Suillus americanus (Peck) Snell) – gatunek grzybów z rodziny maślakowatych (Suillaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Suillus, Suillaceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1887 r. Charles Horton Peck nadając mu nazwę Boletus americanus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1944 r. Walter Henry Snell, przenosząc go do rodzaju Suillus[1].
Synonimy:
- Boletus americanus Peck 1887
- Boletus americanus Peck 1887 var. americanus
- Boletus americanus var. reticulipes Coker & Beers 1943
- Boletus sibiricus (Singer) A.H. Sm. 1949
- Ixocomus americanus (Peck) E.-J. Gilbert 1931
- Ixocomus sibiricus Singer 1938
- Suillus americanus (Peck) Snell 1944 f. americanus
- Suillus americanus f. helveticus (Singer) W. Klofac 2013
- Suillus americanus f. sibiricus (Singer) W. Klofac 2013
- Suillus americanus (Peck) Snell 1944 var. americanus
- Suillus americanus var. reticulipes Coker & Beers ex Grand 1984
- Suillus sibiricus (Singer) Singer 1945
- Suillus sibiricus subsp. helveticus Singer 1951
- Suillus sibiricus (Singer) Singer 1945 subsp. sibiricus[2].
Nazwę maślak syberyjski nadała Alina Skirgiełło w 1960 r.[3] W 2021 Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego zarekomendowała używanie nazwy maślak amerykański forma syberyjska, odpowiadający taksonowi Suillus americanus (Peck) Snell f. sibiricus (Singer) Klofac[4].
Morfologia
- Kapelusz
Średnica 5–10 cm, początkowo półkulisty, później tępostożkowaty z podwiniętym brzegiem, łukowaty, na koniec płaski z tępym garbem. Powierzchnia śliska, początkowo słomkowożółta, potem brązowożółta z czerwonawymi plamkami. Na brzegu zwisają resztki osłony. Skórka ściąga się łatwo[5].
- Trzon
Wysokość 4–8 cm, grubość 1–2,5 cm, walcowaty, w górnej części słomkowożółty, w dolnej różowawy. Charakterystyczną cechą jest występowanie białawych ziarenek, które u starszych okazów zmieniają barwę na winnoczerwoną. Posiada pierścień, będący pozostałością białej osłony[5]. Często pierścień jednak zanika
- Hymenofor
Rurkowaty. Rurki zbiegające na trzon. Początkowo są żółte, potem oliwkowobrązowe, w końcu ochrowobrązowe. Uciśnięte zmieniają barwę na rdzawobrązową[5].
- Cechy mikroskopowe
Wysyp zarodników cynamonowy. Zarodniki pod mikroskopem bladożółte, gładkie, elipsoidalne, o rozmiarach 8–9,5 przez 3,5–5 μm. Podstawki o rozmiarach 21–25,5–6,5 μm, z 4–sterygmami. Pleurocystydy cylindryczne, w wiązkach. Zarówno podstawa cystyd, jak i ich powierzchnia często jest pigmentowana. Cheilocystydy również w wiązkach, z brązowymi cząstkami pigmentu u podstawy wiązki. Czasami już przy użyciu lupy można dostrzec wiązki cystyd u wylotu rurek. Pod wpływem 3% KOH miąższ zmienia barwę na pomarańczowo-brązową. Śliska warstwa na powierzchni kapelusza zbudowana jest ze splątanych strzępek o grubości 3–5 μm[6].
Występowanie i siedlisko
W Ameryce Północnej jest szeroko rozprzestrzeniony i pospolity[7]. Występuje także w Europie i Indiach[8]. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski do 2003 r. podano tylko 2 stanowiska podane przez Andrzeja Nespiaka i S. Frejlaka w Tatrzańskim Parku Narodowym[3], jednak oznaczenie tych okazów jest błędne lub wątpliwe[9]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek zagrożony wymarciem, którego przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[10]. W latach 1995–2004 oraz ponownie od 2014 roku gatunek objęty ochroną częściową[9].
W Europie notowany w górach, głównie pod sosną limbą[5] i być może pod kosodrzewiną[3]. W Ameryce rośnie pod różnymi gatunkami sosen 5-igłowych, zwłaszcza pod sosną wejmutką[11].
Przypisy
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2017-09-23] .
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2017-09-23] .
- ↑ a b c WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1 .
- ↑ Rekomendacja nr 1/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online], Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów, 20 lutego 2021 .
- ↑ a b c d PavolP. Škubla PavolP., Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1 .
- ↑ D.W.D.W. Grund D.W.D.W., A.K.A.K. Harrison A.K.A.K., Nova Scotian Boletes, J. Cramer, 1976, s. 162–3, ISBN 3-7682-1062-6 .
- ↑ Suillus americanus [online], Musroom Expert [dostęp 2017-09-23] .
- ↑ Mapa występowania na świecie Suillus americanus [online], Discover Life Maps [dostęp 2017-09-23] .
- ↑ a b AnnaA. Kujawa AnnaA., MałgorzataM. Ruszkiewicz-Michalska MałgorzataM., Izabela L.I.L. Kałucka Izabela L.I.L. (red.), Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, Poznań: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, 2020, ISBN 978-83-938379-8-4 .
- ↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5 .
- ↑ O.K. MillerO.K.M. H.R.Miller O.K. MillerO.K.M., North American Mushrooms: a Field Guide to Edible and Inedible Fungi, Guilford, Connecticut: Falcon Guide, 2006, s. 361, ISBN 0-7627-3109-5 .
