Krążkokształtne

Krążkokształtne

Myzostomida
Różne gatunki Myzostomida
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	(zobacz w tekście)
(bez rangi)	krążkokształtne
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Krążkokształtne, ssącogębe (Myzostomida) – enigmatyczna, silnie wyspecjalizowana, monofiletyczna grupa niewielkich, robakowatych zwierząt morskich o niesegmentowanej i silnie zredukowanej celomie, związanych relacjami komensalnymi lub (rzadziej) pasożytniczymi ze szkarłupniami (Echinodermata). Grupa obejmuje 150–170 gatunków o niejasnej pozycji w klasyfikacji organizmów. Tradycyjnie były zaliczane m.in. do wieloszczetów.

Historia symbiozy krążkokształtnych ze szkarłupniami jest znana z zapisów kopalnych. Najstarsze, choć kontrowersyjne^[1] jej ślady pochodzą z ordowiku^[2], natomiast niekwestionowanych danych dostarczyły skamieniałości pochodzące z karbonu.

Budowa ciała

Ciało krążkokształtnych charakteryzuje się unikalną anatomią. Jest tarczowate, spłaszczone grzbieto-brzusznie, miękkie, pokryte częściowo lub całkowicie nabłonkiem rzęskowym, wypełnione tkanką parenchymatyczną, białawe lub szare, bez wyodrębnionej części głowowej^[3]. Celoma jest tak silnie zredukowana, że badacze określają te zwierzęta jako acelomatyczne^[2]. Kształt ciała jest uzależniony od miejsca bytowania zwierzęcia. Długość mieści się w granicach od 2 mm do około 30 mm^[1], średnica od 0,5 do 3 cm^[4]. Szerokość ciała niektórych gatunków jest większa niż jego długość^[1].

Krążkokształtne nie mają układu krwionośnego, brak też układu oddechowego. Metanefrydia w liczbie 1 lub kilku par uchodzą do jelita tylnego.

Ekologia i rozwój

Większość gatunków to ektokomensale liliowców. Pozostałe są ekto- lub endopasożytami rozgwiazd, wężowideł^[1] i liliowców^[2]. Infekują gonady, celomę, powłokę lub układ pokarmowy żywiciela^[2]. Komensalne i ektopasożytnicze Myzostomida żywią się drobinami pochwyconymi w bruzdach ambulakralnych szkarłupnia. Endopasożyty zjadają tkanki żywiciela lub zawartość jego przewodu pokarmowego. Zwierzęta te są hermafrodytami. W rozwoju występuje protrochofora i trochofora, która przekształca się w metatrochoforę wychwytywaną przez szkarłupnie wraz z pokarmem^[1].

Klasyfikacja

Od czasu ich opisania krążkokształtne stanowiły takson problematyczny, wzbudzający wśród badaczy spory o filogenetyczne pokrewieństwa z pozostałymi wielokomórkowcami. Początkowo zaliczone były do przywr (Trematoda)^[2], tradycyjnie klasyfikowane w obrębie pierścienic, jako skrajnie zmodyfikowana rodzina (Myzostomidae), rząd lub podgromada wieloszczetów – lub gromada (Myzostomida) pierścienic. Wyróżniano je nawet w randze odrębnego typu zwierząt.

Współczesne badania dają – w zależności od przyjętych metod – różne, a nierzadko sprzeczne wyniki. Według nich krążkokształtne mogą być uwstecznionymi morfologicznie pierścienicami (prawdopodobnie wywodzącymi się od wieloszczetów). Tym tłumaczony jest brak segmentacji ciała zarówno u postaci dorosłych, jak i u larw. Jednak część badań opartych o analizy genetyczne przeczy przynależności Myzostomida do pierścienic.

Niektórzy autorzy – opierając się na cechach morfologicznych – dopatrywali się pokrewieństwa krążkokształtnych do kolcogłowów lub wrotków^[1].

Analiza wyników badań molekularnych, poza potwierdzeniem monofiletyzmu grupy^[5], nie rozwiązuje problemu klasyfikacji systematycznej Myzostomida. Wskazywały one na bliskie pokrewieństwa tej grupy z pierścienicami (Annelida sensu lato) – jako takson siostrzany lub takson w obrębie Annelida^[6] – lub płazińcami (Platyhelminthes)^[5], lub też z wrotkami i kolcogłowami. Autorzy prac podkreślają, że osiągali różne efekty badań, w zależności od zastosowanych markerów.

Przypisy