Kalników

Kalników

wieś
Cerkiew Zaśnięcia NMP
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	przemyski
Gmina	Stubno
Liczba ludności (2011)	1171[2][3]
Strefa numeracyjna	16
Kod pocztowy	37-724[4]
Tablice rejestracyjne	RPR
SIMC	0611643[5]
Położenie na mapie gminy Stubno Kalników
Położenie na mapie Polski Kalników
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Kalników
Położenie na mapie powiatu przemyskiego Kalników
49°55′09″N 23°00′42″E/49,919167 23,011667[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Kalników – wieś w Polsce położona na Płaskowyżu Tarnogrodzkim, w województwie podkarpackim, w powiecie przemyskim, w gminie Stubno^[5].

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Kalników. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa przemyskiego.

Części wsi

Historia

Pierwsza wzmianka o wsi, zachowana w przemyskich aktach grodzkich pochodzi z 1378. Już wtedy była tu cerkiew pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny. Obecna cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Kalnikowie została zbudowana w 1920 na miejscu starszej, murowanej cerkwi z 1882. W XIX w. i czasach II Rzeczypospolitej w XX w. Kalników należał do rodziny Orzechowiczów^[8]. W latach 1885–1927 majątkiem zarządzał dr Bolesław Orzechowicz. Jego staraniem w 1908 r. w Kalnikowie erygowano parafię rzymskokatolicką, a w 1913 r. poświęcono ufundowany przez niego neogotycki kościół pod wezwaniem św. Andrzeja Apostoła^[9]. Przez całe znane dzieje miejscowość zamieszkana była w większości przez Ukraińców.

W II Rzeczypospolitej do 1934 samodzielna gmina jednostkowa. Następnie należała do zbiorowej wiejskiej gminy Małnów w powiecie mościskim w woj. lwowskim^[10]. W 1944 nacjonaliści ukraińscy z OUN - UPA zamordowali tutaj 6 Polaków i 3 Ukraińców za "za zdradę narodu ukraińskiego^[11].

Jest to jedyna wieś położona w pasie przygranicznym w okolicy Przemyśla, która nie została wysiedlona po II wojnie światowej. W 1945 wywieziono do ZSRR tylko kilkanaście rodzin, a podczas akcji „Wisła” wysiedlono kilkadziesiąt osób. Stało się to m.in. dzięki polskiemu księdzu, który wystawił Ukraińcom rzymskokatolickie metryki.

Obecnie

Obecnie (pocz. XXI w.) ok. jedna trzecia mieszkańców wsi jest wyznania prawosławnego (we wsi znajduje się cerkiew parafialna), mniejsza część greckokatolickiego. Jest to jedno z największych wiejskich skupisk ukraińskich w Polsce. Miejscowe koło Związku Ukraińców w Polsce jest największym w kraju. W Szkole Podstawowej im. dra Bolesława Orzechowicza^[12] prowadzona jest nauka języka ukraińskiego. W 2000 został założony dziecięcy zespół „Wiszeńka”. Od kilku lat Kalników jest miejscem Międzynarodowej Biesiady Folklorystycznej (w 2006 była czwarta).

Wieś zamieszkuje 356 rodzin (około 1347 mieszkańców).

W dawnym parku przy dworze Orzechowiczów w Kalnikowie rośnie najgrubszy w kraju jesion – to drzewo o obwodzie pnia 756 cm i wysokości 29 m. Wiek szacuje się na 350 lat^[13].

Stadnina koni

W dawnych dworskich budynkach, w Kalnikowie działało Państwowe Gospodarstwo Rolne. W 1986, w związku ze zmianą profilu hodowlanego w Stadninie Koni Stubno, PGR przyjął formę stadniny pn. Stadnina Koni Kalników^[14]. W 1994 jako Stadnina Koni Skarbu Państwa Kalników^[15], następnie w wyniku przekształcenia jako Stadnina Koni Kalników Sp. z o.o. Stadnina hoduje konie rasy małopolskiej oparte na przodkach wywodzących się z rodów austro-węgierskich: Furioso i Przedświt; przy niej działa Jeździecki Klub Sportowy „Kresowiak”^[16].

Sport

We wsi działa piłkarski klub sportowy LKS Cresovia Kalników założony 20 czerwca 1982 roku. Drużyna w sezonie 2021/2022 występuje w klasie A, w grupie Przemyśl^[17].

Zobacz też

• Cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Kalnikowie
• gmina Małnów

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Kalników, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 707 .