Heitor Villa-Lobos

Heitor Villa-Lobos (ok. 1922)

Imię i nazwisko

Hector Villa-Lobos

Data i miejsce urodzenia

5 marca 1887
Rio de Janeiro

Data i miejsce śmierci

17 listopada 1959
Rio de Janeiro

Instrumenty

fortepian

Gatunki

muzyka poważna

Zawód

kompozytor, pianista

Multimedia w Wikimedia Commons

Cytaty w Wikicytatach

Faksymile oryginalnej partytury Villa-Lobosa utworu *Escravos de Job*

Hector Villa-Lobos (ur. 5 marca 1887 w Rio de Janeiro, zm. 17 listopada 1959 tamże) – brazylijski kompozytor, pianista samouk i znawca folkloru brazylijskiego.

W szóstym roku życia rozpoczął naukę gry na wiolonczeli pod kierunkiem ojca Raúla (pisarza, amatora-wiolonczelisty), nieco później próbował grać na fortepianie i klarnecie. Wbrew woli matki, w wieku 18 lat został wędrownym muzykiem. Zamieszkał u ciotki Zizinhi (Leopoldina do Amaral). Grywał zarobkowo w zespołach teatralnych, kawiarnianych i hotelowych, gdzie po raz pierwszy zetknął się z muzyką kompozytorów późnego romantyzmu. W latach 1905–1913 uczestniczył w wyprawach naukowych do różnych stanów Brazylii i Amazonii, gdzie studiował folklor muzyczny plemion indiańskich. W 1913 poślubił pianistkę Lucílię Guimarães

W 1922 udaje się do Paryża na stypendium rządowe (1922–1926). Twórczość Lobosa zyskuje tu uznanie i powodzenie. W 1927 odbywają się w Paryżu dwa festiwale jego muzyki, w 1929 – koncert kompozytorski. Zetknięcie z twórczością Milhauda i podróże do Europy w latach dwudziestych umocniły jego upodobania muzyczne.

Po powrocie do Brazylii w 1930 r. Villa Lobos poświęcił się aż do końca życia nauczaniu i intensywnemu komponowaniu.

W 1931 został naczelnym inspektorem i dyrektorem wychowania muzycznego w szkołach w Rio de Janeiro. W 1936 reprezentował Brazylię na Międzynarodowym Kongresie Szkolnictwa Muzycznego w Pradze. Położył wielkie zasługi w organizację brazylijskiego szkolnictwa muzycznego, zrewolucjonizował tam metodę nauczania muzyki, biorąc za podstawę edukacji własny zbiór opracowań brazylijskich i innych melodii ludowych.

W 1919 r. poznał pianistę Artura Rubinsteina, który został wielkim admiratorem i propagatorem jego muzyki na całym świecie. Villa-Lobos napisał dla niego swój najdłuższy i najbardziej złożony utwór fortepianowy pt. Rudepoêma (1921–1926)^[a], będący portretem osobowości wielkiego pianisty. Premiera utworu miała miejsce w Paryżu 1927.

Twórczość

Villa-Lobos uprawiał niemal wszystkie znane gatunki muzyczne. Jego dorobek liczy ok. 2000 kompozycji^[1]. Do grupy bardziej udanych kompozycji należą przede wszystkim utwory fortepianowe: Rudepoêma, Cirandas i As Trés Marias oraz orkiestrowe (m.in. symfonie i poematy symfoniczne). Był wielkim miłośnikiem muzyki J.S. Bacha, któremu złożył hołd cyklem dziewięciu suit Bachianas Brasileiras (1930–1944). Jednym z najbardziej oryginalnych dzieł Villi-Lobosa, nawiązującym do popularnej brazylijskiej muzyki instrumentalnej w typie serenadowym jest cykl czternastu utworów na rozmaite zestawy instrumentalno-wokalne pt. Chôros (1920–1929) ukazujący różne oblicza swojej ojczyzny^[b]. W ostatnim okresie twórczości poświęcił się muzyce wirtuozowskiej, pisanej na zamówienia wybitnych wykonawców. Komponował intensywnie aż do końca życia.

poematy symfoniczne Uirapurú (1917), Amazonas, Dawn in a Tropical Forest (1954)
Fantasia concertante na 32 wiolonczele,
12 symfonii (1920–1958), w tym X Symfonia na głos tenorowy, bas, chór i orkiestrę (dzieło, które ilustruje w sześciu scenach życie księdza José de Anchieta),
2 koncerty wiolonczelowe (1915, 1955)
Momoprecoce na fortepian i orkiestrę
Koncert harfowy
Koncert na harmonijkę ustną i orkiestrę
Noneto 'Impressão rápida de todo o Brasil’ (1923)
Koncert na gitarę i orkiestrę (1952) [prawykonany przez gitarzystę A. Segovię w 1956]
17 kwartetów smyczkowych (1915–1955)
Rudepoêma (1921–1926, wer. orkiestrowa 1942)
Suite Populaire Bresilienne na gitarę solo (1908–1912)
Dwanaście etiud na gitarę solo (1929)
Pięć preludiów na gitarę (1940)
Odkrycie Brazylii (Descobrimento do Brasil), muzyka do filmu: 4 suity na chór i orkiestrę (1937)
Hommage à Chopin (1949)

Jest autorem szeregu zbiorów pieśni ludowych.

Jego najbardziej znanym utworem jest Aria-Cantilena z suity Bachianas brasileiras nr 5.

Uwagi

↑ Utwór ten bywa nazywany „Świętem Wiosny w brazylijskiej dżungli”
↑ choro – wiejski taniec brazylijski, gatunek spopularyzowany przez Villa-Lobosa.

Przypisy

↑ Pisał dużo i bez kontroli, stąd też w jego dorobku mieszczą się obok utworów przynajmniej w pewnym stopniu tłumaczących sławę kompozytora, rzeczy o zadziwiającej wprost płytkości i banalności. [B. Schaeffer: Kompozytorzy XX wieku. Wyd. Literackie, 1990: 180–181.]

Bibliografia

PeterP. Gammond PeterP., Kompozytorzy świata, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Delta W-Z, 2006, ISBN 83-7175-419-1, OCLC 749502174 .
BogusławB. Schäffer BogusławB., Kompozytorzy XX wieku, t. 1, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1990, ISBN 83-08-01832-7, OCLC 23212227 .
GerardG. Béhague GerardG., Villa-Lobos, Heitor, [w:] StanleyS. Sadie, JohnJ. Tyrrell (red.), The new Grove dictionary of music and musicians, wyd. 2, New York: Grove, 2001, DOI: 10.1093/gmo/9781561592630.article.29373, ISBN 1-56159-239-0, OCLC 44391762 (ang.).