Diwodorofosforan wapnia

Diwodorofosforan wapnia
Nazewnictwo
Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
konst.

bis(diwodorofosforan) wapnia

addyt.

bis[dihydroksydodioksydofosforan(1−)] wapnia

wodor.

bis(diwodoro[tetraoksydofosforan]) wapnia

Inne nazwy i oznaczenia
półsyst.

diwodorofosforan wapniaza

Stocka

diwodoroortofosforan(V) wapnia

inne

bis(diwodoroortofosforan(V)) wapnia, fosforan jednowapniowy, pierwszorzędowy fosforan wapnia, E341a

Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

CaH4P2O8

Inne wzory

Ca(H
2PO
4)
2

Masa molowa

235,05 g/mol

Wygląd

bezbarwny[1] lub biały bezwonny proszek lub kryształy[2]

Identyfikacja
Numer CAS

7758-23-8
10031-30-8 (monohydrat)

PubChem

24454

SMILES
OP(=O)(O)[O-].OP(=O)(O)[O-].[Ca+2]
Właściwości
Gęstość
2,220 g/cm³ (monohydrat)[3]; ciało stałe
Rozpuszczalność w wodzie
18 g/l (20 °C)[2]
w innych rozpuszczalnikach
średnio rozpuszczalny w wodnych roztworach kwasów; rozpuszczalny w rozcieńczonych kwasach mineralnych i kwasie octowym[1]
Temperatura rozkładu

200 °C[1][2]
100 °C (dehydratacja monohydratu)[1][2][3]

Budowa
Układ krystalograficzny

trójskośny[4]

Niebezpieczeństwa
Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2012-03-06]
Globalnie zharmonizowany system
klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
Na podstawie podanego źródła[5]
Wykrzyknik
Uwaga
Zwroty H

H315, H319, H335

Zwroty P

P261, P305+P351+P338

Europejskie oznakowanie substancji
oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne
Na podstawie podanego źródła[5]
Drażniący
Drażniący
(Xi)
Zwroty R

R36/37/38

Zwroty S

S26

NFPA 704
Na podstawie
podanego źródła[7]
1
2
0
 
Temperatura zapłonu

niepalny

Numer RTECS

TB8527000

Dawka śmiertelna

LD50 3986 mg/kg (doustnie, szczur)[6]

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)

Diwodorofosforan wapnia, E341a, Ca(H
2PO
4)
2 – nieorganiczny związek chemiczny z grupy fosforanów, wodorosól wapniowa kwasu fosforowego. Umiarkowanie rozpuszczalny w wodzie. Bardzo łatwo tworzy monohydrat. Zanieczyszczony diwodorofosforan wapnia jest higroskopijny ze względu na śladową ilość kwasu fosforowego i innych substancji[1].

Stosowany głównie w nawozach, ale także w proszkach do pieczenia, jako suplement diety i źródło wapnia w żywności, oraz jako bufor i stabilizator tworzyw sztucznych[1].

Otrzymywanie

Na potrzeby produkcji nawozów, diwodorofosforan wapnia otrzymuje się poprzez roztwarzanie sproszkowanych skał fosforanowych (głównie fosforytów) w kwasie siarkowym lub fosforowym, a następnie odparowywanie roztworu[1][4]. Otrzymywany w ten sposób diwodorofosforan wapnia jest bardzo zanieczyszczony – przykładowo jego zawartość przy użyciu kwasu siarkowego wynosi około 30%[4].

Laboratoryjnie można go także otrzymać w reakcji węglanu wapnia z kwasem fosforowym[1][4]:

CaCO
3 + 2H
3PO
4 → Ca(H
2PO
4)
2 + CO
2 + H
2O

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h PradyotP. Patnaik PradyotP., Handbook of Inorganic Chemicals, London: McGraw-Hill, 2003, s. 173–174, ISBN 0-07-049439-8  (ang.).
  2. ↑ a b c d Calcium dihydrogenphoshate, [w:] GESTIS-Stoffdatenbank, Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, ZVG: 4840 [dostęp 2010-10-09]  (niem. • ang.).
  3. ↑ a b David R.D.R. Lide David R.D.R. (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, ISBN 978-1-4200-9084-0  (ang.).
  4. ↑ a b c d Merck Index. An Encyclopedia of Chemicals, Drugs, and Biologicals, wyd. 13, Whitehouse Station: Merck & Company, 2001, ISBN 0-911910-13-1, OCLC 224225657  (ang.).
  5. ↑ a b Diwodorofosforan wapnia (nr 21053) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2012-03-06]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
  6. ↑ Calcium bis(dihydrogen phosphate), [w:] ChemIDplus, United States National Library of Medicine [dostęp 2010-10-09]  (ang.).
  7. ↑ Diwodorofosforan wapnia (nr 21053) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2012-03-06]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)