Daniel Olbrychski
Daniel Olbrychski (2019) | |||
Imię i nazwisko | Daniel Marcel Olbrychski | ||
---|---|---|---|
Data i miejsce urodzenia | 27 lutego 1945 | ||
Zawód | aktor teatralny i filmowy | ||
Współmałżonek | Monika Dzienisiewicz (rozwód) | ||
Lata aktywności | od 1963 | ||
Odznaczenia | |||
| |||
|
Daniel Marcel Olbrychski (ur. 27 lutego 1945 w Łowiczu) – polski aktor teatralny i filmowy.
Uznawany za jednego z najwybitniejszych aktorów filmowych i teatralnych swojego pokolenia[1][2]. Zagrał w blisko 180 filmach kinowych i telewizyjnych. Debiutował w 1963 rolą w filmie Janusza Nasfetera Ranny w lesie. Następnie występował w filmach najpopularniejszych polskich reżyserów, takich jak Andrzej Wajda, Janusz Morgenstern, Kazimierz Kutz, Julian Dziedzina, Krzysztof Zanussi, Jerzy Antczak, Jerzy Hoffman, Janusz Kijowski, Stanisław Bareja czy Krzysztof Kieślowski. W 1970 zaczął występować w produkcjach zagranicznych, zagrał m.in. u Volkera Schlöndorffa, Claude’a Leloucha czy Nikity Michałkowa.
Życiorys
Rodzina i edukacja
Urodził się 27 lutego 1945 w Łowiczu[3]. Jest synem publicysty Franciszka Olbrychskiego (1905–1981) i Klementyny z Sołonowiczów (1909–1995), polonistki[3]. Jego ciotką – siostrą matki – była Irena Śmiałowska (1908–2019), jedna z najdłużej żyjących Polek. Miał starszego brata, Krzysztofa (1939–2017)[4], który był fizykiem[5]. Dzieciństwo spędził w Czerniewie, Łodzi i Drohiczynie, gdzie debiutował jako aktor występami w przedstawieniach wystawianych w kościele[6]. Uczył się w klasie skrzypiec w szkole muzycznej[7]. Od młodości uprawia boks[8], trenował też szermierkę, badmintona i judo oraz bieg na 800 m w klubie Lotnik Warszawa[9]. Jednocześnie rozwijał się aktorsko – należał do kółka recytatorskiego Miłośników Starej Warszawy (prowadzonego przez Józefa Małgorzewskiego), a podczas nauki w liceum im. Stefana Batorego w Warszawie zagrał Papkina w szkolnej inscenizacji Zemsty na scenie Teatru Buffo w reż. Jana Cichonia[10].
Po ukończeniu liceum w 1963 rozpoczął studia w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie, które przerwał w związku z zaangażowaniem się w kolejne projekty filmowe[11]. Aktorski egzamin eksternistyczny złożył dopiero w 1971[12].
Kariera zawodowa
13 grudnia 1961 został aktorem zawodowym[13]. Występował wówczas w Młodzieżowym Studiu Poetyckim, realizowanym w Telewizji Polskiej przez Andrzeja Konica[13][14], gdzie m.in. zagrał tytułową rolę w Kubie na podstawie Archipelagu ludzi odzyskanych Igora Newerlego[15]. Na początku studiów został dostrzeżony przez reżysera Janusza Nasfetera, który obsadził go w roli Korala w swoim filmie Ranny w lesie według powieści Witolda Zalewskiego[16]. W 1965 zagrał swoją pierwszą dużą rolę – Rafała Olbromskiego w Popiołach Andrzeja Wajdy, a także wystąpił jako podporucznik Stefan „Żbik” Olewicz w dramacie wojennym Janusza Morgensterna Potem nastąpi cisza[17]. Do końca lat 60. zagrał jeszcze kilka głównych ról filmowych: w 1966 – postać Andrzeja w komedii muzycznej Stanisława Barei Małżeństwo z rozsądku (1967) i Tolka Szczepaniaka w Bokserze Juliana Dziedziny, w 1967 – Franka w Skoku Kazimierza Kutza i Marka Arensa w Jowicie Janusza Morgensterna, a w 1968 – studenta w filmie krótkometrażowym Krzysztofa Zanussiego Zaliczenie, Karola XII w Hrabinie Cosel Jerzego Antczaka i Azję Tuhajbejowicza w ekranizacji Pana Wołodyjowskiego w reż. Jerzego Hoffmana[18]. W 1969 został pierwszym laureatem Nagrody im. Zbyszka Cybulskiego[19]. W tym samym roku asystował Andrzejowi Wajdzie podczas kręcenia Polowania na muchy, w którym zagrał drugoplanową rolę malarza[20], pojawił się w epizodycznej roli porucznika Stefana Sowińskiego w Soli ziemi czarnej Kazimierza Kutza[21], wystąpił gościnnie w debiutanckim filmie długometrażowym Krzysztofa Zanussiego Struktura kryształu oraz zagrał dwie role teatralne: Gustawa w Ślubach panieńskich (reż. Adam Hanuszkiewicz) na scenie Teatru Powszechnego w Warszawie i Banka w Makbecie (reż. Andrzej Wajda) dla Teatru Telewizji[22].
W 1970 zagrał główne role w dramatach Wajdy: Bolesława w Brzezinie[23] i Tadeusza w Krajobrazie po bitwie. Dzięki występowi w tym drugim kandydował do nagrody za najlepszą rolę męską podczas 23. Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Cannes, jednak ostatecznie przegrał z Marcello Mastroiannim[24]. Również w 1970 debiutował w zachodnim kinie epizodyczną rolą Siergieja Abramowa w międzynarodowej produkcji Miklósa Jancsó Pacyfistka[23]. W tym samym roku wykreował na scenie Teatru Narodowego w Warszawie tytułowe role w reżyserowanych przez Adama Hanuszkiewicza: Hamlecie[25] i Beniowskim[26]. W 1971 wystąpił u boku Jana Kreczmara w telewizyjnym filmie Krzysztofa Zanussiego Die Rolle, a w 1972 zagrał w kolejnych dwóch filmach Wajdy: Mateusza Lewitę w niemieckim dramacie Piłat i inni i Pana Młodego w ekranizacji Wesela[27]. W 1974 premierę miał Potop Jerzego Hoffmana, w którym zagrał główną postać Andrzeja Kmicica[28]. Mimo że jeszcze przed premierą był krytykowany w prasie za przyjęcie roli w filmie[29], występ w superprodukcji okazał się jednym z najważniejszych kroków w jego dorobku aktorskim, zapewnił mu najlepsze recenzje oraz największą popularność wśród widzów[30]. Jak sam twierdzi, za występ w filmie zainkasował ok. 150 tys. zł[31]. Następnie zagrał Borowieckiego w ekranizacji Ziemi obiecanej w reż. Andrzeja Wajdy[32].
W 1976 podpisał się pod „Listem 296”, będącym apelem przedstawicieli kultury o zbadanie represji wobec robotników i członków KOR[33]. Tym samym wyraził publiczne wsparcie dla opozycji do ówczesnej władzy w Polsce, co skutkowało bojkotowaniem go i blokowaniem jego występów przez rządową telewizję[34]. Jeszcze w 1977 wystąpił w roli Stanisława Przybyszewskiego w polsko-norweskiej produkcji Haakona Sandøya Dagny, po czym zrobił sobie kilkumiesięczną przerwę od występów w filmach[35]. Na wielki ekran powrócił rolą Jana Brońskiego w międzynarodowej produkcji Volkera Schlöndorffa Blaszany bębenek (1979), a w czasie kręcenia filmu pracował również na planie psychologicznego melodramatu Andrzeja Wajdy Panny z Wilka, w którym zagrał główną rolę – Wiktora Rubena[36].
Na początku lat 80. zaangażował się w działania „Solidarności”, m.in. wygłosił apel poległych podczas organizowanych 16 grudnia 1980 uroczystości odsłonięcia pomnika stoczniowców poległych w Grudniu 1970 w Gdańsku oraz wystąpił w koncertach okolicznościowych, na których zbierano fundusze na sfinansowanie budowy pomnika stoczniowców, a w 1981 podpisał się pod „listem ośmiu” (napisanym przez Józefa Rybickiego do Wojciecha Jaruzelskiego w proteście wobec wprowadzenia stanu wojennego w Polsce), czym naraził się SB[37]. Wkrótce wyjechał do Francji, gdzie występował w roli Heralda von Wullnowa w sztuce Szaleńcy są na wymarciu na scenie Theatre des Amandiers w Nanterre oraz Retta Butlera w Przeminęło z wiatrem w paryskim Theatre Marigny[38]. Pozostając na emigracji, wykreował także kolejne role kinowe: austriackiego dyrygenta Karla Kremera w filmie Claude’a Leloucha Jedni i drudzy, Saint-Genisa w dramacie Josepha Loseya Pstrąg, Saula Portera w filmie Jean-Pierre Igouxa Derelitta oraz jedną z głównych ról w debiutanckiej produkcji Monique Enckell Gdybym miał 1000 lat, a także drugoplanową rolę Wiktorczyka w niemiecko-francuskim filmie wojennym Andrzeja Wajdy Miłość w Niemczech[39]. W 1984 wystąpił w niemiecko-fińskiej koprodukcji Vojtěcha Jasný’ego Nieznośny samobójca, będącej ekranizacją Samobójcy Nikołaja Erdmana, a także zagrał podwójną rolę – braci-bliźniaków Vincenta i Thomasa Delaune – we Flashbacku Olivera Nolina oraz wcielił się w postać radzieckiego szachisty Tac-Taca w nagrodzonym Oscarem dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego dramacie Richarda Dembo Przekątna gońca[40].
W 1985 powrócił na polską scenę rolą Rodryka w Cydzie wystawianym w Teatrze Ateneum w Warszawie w reż. Adama Hanuszkiewicza, a także po latach przerwy pojawił się w polskim filmie, kreując postać Grzegorza, kierownika ośrodka Monaru w filmie Andrzeja Trzosa-Rastawieckiego …jestem przeciw[41]. Także w 1985 zagrał Daniela, kochanka Chiary we włoskiej komedii Francesco Nuttiego Casablanca, Casablanca. W 1986 wcielił się w Leona Jogichesa w niemiecko-czeskosłowackim filmie biograficznym Róża Luksemburg w reż. Margarethe von Trotty, a także odegrał postać Scope’a, głównego bohatera filmu Piotra Szulkina Ga, ga. Chwała bohaterom i Franza von Schobera w filmie muzyczno-biograficznym Fritza Lehnera Notturno o życiu Franza Schuberta[42]. Za rolę hokeisty Pita Hoefgesa w filmie telewizyjnym Dietera Wedela Kampf der Tiger (1987), reżyserowanym przez Dietera Wedela dla ZDF, zainkasował 120 tys. marek, wówczas najwyższą gażę w historii stacji[43]. W 1988 zagrał Hareda we włoskim miniserialu Tajemnice Sahary, terrorystę w greckim filmie Kostasa Zinirisa To teleftaio stoichima oraz Szpicla w melodramacie Philipa Kaufmana Nieznośna lekkość bytu, a w 1989 zagrał księży w dwóch włoskich filmach: Adama w dramacie Michaela Andersona Przed sklepem jubilera na podstawie utworu Karola Wojtyły o tym samym tytule i Adriana w komedii telewizyjnej Franco Giraldiego Izabella Kłamczucha[44]. Ponadto zagrał epizodyczne role w serialach telewizyjnych Gillesa Béhata: Victora, dziennikarza-alkoholika w jednym z odcinków Wysokiego napięcia (1988) i Rolanda Korsky’ego w Coplanie (1989) oraz wcielił się w postać Karla Gieringa, hitlerowskiego policjanta we włosko-francuskim dramacie wojennym Jacquesa Rouffio Czerwona orkiestra o losach Leopolda Treppera[45].
W 1990 wystąpił na scenie stołecznego Teatru Rampy w przedstawieniu Andrzeja Strzeleckiego Czerwony stoliczek na podstawie wierszy Jana Brzechwy i wcielił się w rosyjskiego choreografa we włoskim miniserialu Rai 1 Passi d’amore[46]. W maju 1992 wydał swoją książkę autobiograficzną pt. Anioły wokół głowy[47], a w 1997 jej kontynuację – Parę lat z głowy. W 1993 nakręcił zagrał tytułową rolę w spektaklu Księga Krzysztofa Kolumba (reż. Ryszard Nyczka i Wojciech Starostecki) wystawionym na żaglowcu „Dar Pomorza", zacumowanym przy Skwerze Kościuszki w Gdyni; sztuka została także zarejestrowana i wyemitowana w telewizji[48]. W tym samym roku zagrał główne role filmowe: Rafała Nawrota w komedii romantycznej Radosława Piwowarskiego Kolejność uczuć, Stiepana w polsko-gruzińsko koprodukcji Yolandy Zauberman Mam na imię Iwan, a ty Abraham i mecenasa w komedii Filipa Bajona Lepiej być piękną i bogatą, a także zagrał postać Edmunda Keana w spektaklu Geniusz i szaleństwo (reż. Andrzej Łapicki) w Teatrze Powszechnym w Warszawie i [49]. W 1994 wyprodukował spektakl objazdowy Listy miłosne, w którym przez kilka lat grał z Barbarą Wrzesińską w Polsce oraz za granicą, m.in. w USA i Kanadzie[50]. W tym samym roku wystąpił jako Regimentarz w Śnie srebrnym Salomei (reż. Krzysztof Nazar) w Teatrze Telewizji oraz zagrał naukowca w chłodno przyjętym przez krytyków Transatlantisie (1995) Christiana Wagnera[51]. Nagrał także kasetę pt. Chwasty polskie: klasyki polskiej erotyki, która była wydawana wraz z książką o tym samym tytule[52]. W tym okresie do sprzedaży trafiła wódka „Daniel” sygnowana przez Olbrychskiego, jednak cieszyła się ona znikomym zainteresowaniem wśród klientów[53]. W 1995 zagrał Borysa w debiucie reżyserskim Krystyny Jandy Pestka i tytułowego bohatera w Dziejach mistrza Twardowskiego, ekranizacji powieści Józefa Ignacego Kraszewskiego w reż. Krzysztofa Gradowskiego[54]. 13 października 1995 w Teatrze Rampa w Warszawie odbył się benefis z okazji 50. urodzin Olbrychskiego pt. „Och! Daniel!”, na którym wystąpili m.in. Agnieszka Osiecka, Elżbieta Czyżewska, Zbigniew Preisner, Magda Umer, Edyta Górniak, Maryla Rodowicz i zespół Boys; zarejestrowany program został wyemitowany na antenie TVP1[55]. W 1996 wystąpił m.in. w filmie Claude Leloucha Mężczyźni i kobiety, sposób użycia (fr. Les hommes et les femmes, mode d’emploi) oraz w spektaklu Ronalda Harwooda Odbita sława (reż. Janusz Zaorski) dla Teatru Telewizji[56]. W 1997 premierę miał film Livii Gyármathy Ucieczka, w którym zagrał główną rolę nadporucznika[57]. Zagrał także postać Kopnowskiego, rosyjskiego arystokraty polskiego pochodzenia w filmie Nikity Michałkowa Cyrulik syberyjski (1998), którego budżet wynosił ok. 28 mln dol[58]. W 1998 premierę miał spektakl Teatru Telewizji Ksiądz Marek (reż. Krzysztof Nazar), w którym zagrał postać Kossakowskiego[59].
Wystąpił jako on sam oraz Kmicic w ostatnim, ósmym odcinku programu dokumentalnego Było, nie było, poświęconym obronie Jasnej Góry. To produkcja TVN dla Discovery TVN Historia z 2008 roku, autorstwa Michała Wójcika i Macieja Łubieńskiego[60].
W 2010 zagrał rolę drugoplanową w filmie pt. Salt u boku Angeliny Jolie oraz uzyskał dyplom magistra w Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie[61]. Jesienią 2012 dołączył do obsady telenoweli TVP1 Klan.
W 2015 zasiadał w jury sekcji „Cinéfondation” na 68. MFF w Cannes.
Życie prywatne
W marcu 1967 poślubił aktorkę Monikę Dzienisiewicz[62], z którą ma syna, Rafała (ur. 1971)[63]. W trakcie małżeństwa przez trzy lata był związany z piosenkarką Marylą Rodowicz[64], co uchodziło za jeden z najsłynniejszych romansów Polski lat 70[65]. Po rozstaniu z Rodowicz rozwiódł się z żoną[66]. 13 lutego 1978 poślubił dziennikarkę Zuzannę Łapicką, z którą ma córkę Weronikę (ur. 1981)[67]. Z pozamałżeńskiego związku z aktorką Barbarą Sukową ma syna, Wiktora (ur. 1988)[68][69]. W 1989 rozwiódł się z Łapicką-Olbrychską[70]. 23 października 2003 poślubił swoją menedżerkę, teatrolożkę Krystynę Demską[71].
Przez wiele lat mieszkał we Francji, posługuje się biegle językiem francuskim[72]. Ponadto komunikuje się w językach rosyjskim, włoskim i angielskim[73].
Został członkiem honorowego komitetu poparcia Bronisława Komorowskiego przed wyborami prezydenckimi w Polsce w 2015[74].
W latach 90. zdiagnozowano u niego nowotwór skóry, co skutkowało koniecznością operacji[75].
Olbrychski trzykrotnie tracił prawo jazdy za poruszanie się samochodem pod wpływem alkoholu[76]. W czerwcu 2015 rutynowa kontrola policyjna wykazała, że Daniel Olbrychski prowadził samochód w stanie nietrzeźwości – badanie alkomatem wykazało 0,9 promila alkoholu w organizmie. W konsekwencji ukarano go 3-letnim zakazem prowadzenia pojazdów oraz 10 000 zł grzywny[77][78]. W listopadzie 2019 w Żółwinie, jadąc środkiem drogi nieoświetlonym skuterem, zderzył się z samochodem[79].
Inwigilacja ze strony służb specjalnych PRL
Wydział III Komendy Stołecznej Milicji Obywatelskiej rozpracowywał Daniela Olbrychskiego w ramach Sprawy Operacyjnego Rozpracowania o kryptonimie „Kmicic”[80]. Zbierano materiały mające wykazać jego wrogą wobec PRL działalność lub pozwolić na pozyskania go do współpracy w charakterze tajnego współpracownika na podstawie tzw. materiałów kompromitujących. Powodem zainteresowania służb specjalnych był fakt, że Daniel Olbrychski w 1977 podpisał apel Komitetu Obrony Robotników o powołanie komisji sejmowej do zbadania przypadków maltretowania uczestników protestów czerwcowych i łamania prawa przez MO, SB i wymiar sprawiedliwości[81]. 6 lutego 1978 SOR „Kmicic” została zamknięta z powodu zaniechania wrogiej działalności „figuranta”, jednak jeszcze w 1983 Służba Bezpieczeństwa otrzymywała doniesienia tajnych współpracowników na jego temat[82]. Dokumenty z jego obserwacji zachowały się w Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej pod sygnaturami AIPN 00170/60, AIPN 00945/2185 oraz AIPN 01322/1022[83].
Filmografia
Filmy fabularne | |||
Rok | Tytuł | Rola | Reżyseria |
1963 | Ranny w lesie | Koral | Janusz Nasfeter |
1965 | Popioły | Rafał Olbromski | Andrzej Wajda |
1965 | Potem nastąpi cisza | podporucznik Olewicz | Janusz Morgenstern |
1966 | Bokser | Tolek | Julian Dziedzina |
1966 | Małżeństwo z rozsądku | Andrzej | Stanisław Bareja |
1967 | Skok | Franek | Kazimierz Kutz |
1967 | Jowita | Arens | Janusz Morgenstern |
1968 | Zaliczenie | student | Krzysztof Zanussi |
1968 | Przekładaniec | rzecznik (głos) | Andrzej Wajda |
1968 | Hrabina Cosel | Karol XII | Jerzy Antczak |
1968 | Wszystko na sprzedaż | Daniel | Andrzej Wajda |
1969 | Struktura kryształu | on sam | Krzysztof Zanussi |
1969 | Sól ziemi czarnej | porucznik | Kazimierz Kutz |
1969 | Polowanie na muchy | rzeźbiarz | Andrzej Wajda |
1969 | Pan Wołodyjowski | Azja Tuhajbejowicz | Jerzy Hoffman |
1970 | Oswobożdienije | dżokej | Jurij Ozierow |
1970 | Różaniec z granatów | Józek | Jan Rutkiewicz |
1970 | Góry o zmierzchu | Andrzej (głos) | Krzysztof Zanussi |
1970 | Życie rodzinne | Ziemowit | Krzysztof Zanussi |
1970 | Krajobraz po bitwie | Tadeusz | Andrzej Wajda |
1970 | Égi bárány | Daniel | Miklós Jancsó |
1970 | Brzezina | Bolesław | Andrzej Wajda |
1970 | Pacyfistka | Sergey Abramov | Miklós Jancsó |
1971 | Die Rolle | Piotr | Krzysztof Zanussi |
1971 | Piłat i inni | Mateusz Ewangelista | Andrzej Wajda |
1972 | Wesele | Pan Młody | Andrzej Wajda |
1973 | Roma rivuole Cesare | Klaudiusz | Miklós Jancsó |
1974 | Potop | Andrzej Kmicic | Jerzy Hoffman |
1975 | Ziemia obiecana | Karol Borowiecki | Andrzej Wajda |
1976 | Zdjęcia próbne | on sam | Agnieszka Holland |
1976 | Dagny | Stanisław Przybyszewski | Haakon Sandøy |
1979 | Kung-fu | Zygmunt | Janusz Kijowski |
1979 | Panny z Wilka | Wiktor Ruben | Andrzej Wajda |
1979 | Die Blechtrommel | Jan Broński | Volker Schlöndorff |
1980 | Wizja lokalna 1901 | ksiądz Paczkowski | Filip Bajon |
1980 | Rycerz | Hierofant | Lech Majewski |
1981 | Z dalekiego kraju | dowódca partyzantów | Krzysztof Zanussi |
1981 | Les uns et les autres | Karl Kremer | Claude Lelouch |
1981 | Pad Italije | Davorin | Lordan Zafranović |
1982 | La Truite | Saint-Genis | Joseph Losey |
1983 | Miłość w Niemczech | Wiktorczyk | Andrzej Wajda |
1984 | La diagonale du fou | Tac-Tac | Richard Dembo |
1984 | Der Bulle & das Mädchen | Fritz | Peter Keglevic |
1984 | Bis später, ich muss mich erschießen | Semion | Vojtěch Jasný |
1985 | Siekierezada | Kątny | Witold Leszczyński |
1985 | Ga, ga | Scope | Piotr Szulkin |
1985 | Casablanca, Casablanca | Daniel | Francesco Nuti |
1985 | …jestem przeciw | Grzegorz | Andrzej Trzos-Rastawiecki |
1986 | Róża Luksemburg | Leon Jogiches | Margarethe von Trotta |
1987 | Nieznośna lekkość bytu | szpicel | Philip Kaufman |
1987 | Mosca addio | poeta | Mauro Bolognini |
1988 | Przed sklepem jubilera | ksiądz Adam | Michael Anderson |
1988 | Dekalog III | Janusz | Krzysztof Kieślowski |
1989 | La bugiarda | Adriano | Franco Giraldi |
1992 | Długa rozmowa z ptakiem | Krzysztof Zanussi | |
1993 | Kolejność uczuć | Rafał Nawrot | Radosław Piwowarski |
1993 | Lepiej być piękną i bogatą | mecenas | Filip Bajon |
1993 | Mam na imię Iwan, a ty Abraham | Stiepan | Yolande Zauberman |
1995 | Transatlantis | Neuffer | Christian Wagner |
1995 | Dzieje mistrza Twardowskiego | Twardowski | Krzysztof Gradowski |
1995 | Pestka | Borys | Krystyna Janda |
1996 | Dzieci i ryby | Franciszek | Jacek Bromski |
1996 | Mężczyźni i kobiety, sposób użycia | mężczyzna | Claude Lelouch |
1996 | Poznań 56 | profesor w pociągu | Filip Bajon |
1996 | Ucieczka | nadporucznik | Lívia Gyarmathy |
1997 | Ostatni krąg | Witold | Krzysztof Zanussi |
1998 | Cyrulik syberyjski | Kopnowski | Nikita Michałkow |
1999 | Pan Tadeusz | Gerwazy Rębajło | Andrzej Wajda |
1999 | Ogniem i mieczem | Tuhaj-bej | Jerzy Hoffman |
2000 | To ja, złodziej | kompozytor Seweryn | Jacek Bromski |
2001 | Przedwiośnie | Szymon Gajowiec | Filip Bajon |
2001 | Gulczas, a jak myślisz... | rzeźnik znad jeziora (głos) | Jerzy Gruza |
2002 | Zemsta | Dyndalski | Andrzej Wajda |
2003 | Stara baśń | Piastun | Jerzy Hoffman |
2005 | Persona non grata | wiceminister spraw zagranicznych | Krzysztof Zanussi |
2007 | Jutro idziemy do kina | właściciel kabrioletu | Michał Kwieciński |
2008 | Tolko nie siejczas | pan Wojtek | Walerij Pendrakowski |
2008 | Un homme et son chien | taksówkarz | Francis Huster |
2009 | Idealny facet dla mojej dziewczyny | doktor Gebauer | Tomasz Konecki |
2009 | Mniejsze zło | akowiec | Janusz Morgenstern |
2009 | Nie opuszczaj mnie | Jowisz | Ewa Stankiewicz |
2009 | Rewizyta | Wit | Krzysztof Zanussi |
2010 | Salt | Oleg Orłow | Phillip Noyce |
2010 | So Much for Justice | Miklós Jancsó | |
2010 | Wintertochter | dziadek | Johannes Schmid |
2010 | Śluby panieńskie | szlachcic | Filip Bajon |
2011 | Z miłości | Radwański | Anna Jadowska |
2011 | 1920 Bitwa warszawska | Józef Piłsudski | Jerzy Hoffman |
2012 | Bitwa pod Wiedniem | Marcin Kazimierz Kątski | Renzo Martinelli |
2012 | Sęp | Bożek | Eugeniusz Korin |
2012 | Hans Kloss. Stawka większa niż śmierć | oberführer Gunther Werner | Patryk Vega |
2013 | The Hardy Bucks Movie | Mike Cockayne | |
2014 | Piąte: Nie odchodź! | bezdomny | Katarzyna Jungowska |
2016 | Framed | dziekan | Piotr Śmigasiewicz |
2016 | Marie Curie | Emile Amagat | Marie Noëlle |
2017 | DJ | dziadek | Alek Kort |
2018 | Kamerdyner | Leo von Trettow | Filip Bajon |
2018 | Van Gogi | Victor | Sergey Livnev |
2019 | Raz, jeszcze raz | Sasza | Paweł Czarzasty Krzysztof Zbieranek |
2019 | Mowa ptaków | Gustaw | Xawery Żuławski |
2019 | Polityka | szeregowy poseł | Patryk Vega |
Seriale telewizyjne | |||
1968 | Hrabina Cosel | Karol XII (odc.2) | Jerzy Antczak |
1969 | Przygody pana Michała | Azja Tuhajbejowicz (odc. 6-10) | Paweł Komorowski |
1975 | Ziemia obiecana | Karol Borowiecki | Andrzej Wajda |
1980 | Z biegiem lat, z biegiem dni… | Stanisław Wyspiański (odc. 4) | Andrzej Wajda |
1986 | Biała wizytówka | Winston Churchill (odc. 1) | Filip Bajon |
1989 | The Secret of the Sahara | Hared | Alberto Negrin |
1990 | Napoleon | Józef Poniatowski (odc.3) | Krzysztof Zanussi |
1996 | Dom | on sam (odc. 16) | Jan Łomnicki |
2000 | Ogniem i mieczem | Tuhaj-bej | Jerzy Hoffman |
2000 | Na dobre i na złe | Jan Rapasiewicz (odc. 37) | Piotr Wereśniak |
2000 | 13 posterunek 2 | reżyser (odc. 31) | Maciej Ślesicki |
2002 | Wiedźmin | Filavander (odc. 7) | Marek Brodzki |
2002 | Przedwiośnie | Szymon Gajowiec (odc. 3, 6) | Filip Bajon |
2002 | Samo życie | Andrzej Szamajda | różni |
2005 | Bulionerzy | „Piotr Nowik” w reklamówce (odc. 33) | Andrzej Kostenko |
2006–2007 | Fala zbrodni | minister Jan Olbrych (odc. 66-89) | Filip Zylber |
2006–2007 | Dwie strony medalu | Toni (odc. 1-114) | różni |
2006 | Kryminalni | Krzysztof Brodecki, ojciec Marka (odc. 59-60) | Piotr Wereśniak |
2006 | Daleko od noszy | Wiedźmin (odc. 83) | Krzysztof Jaroszyński |
2007 | Plebania | on sam (odc. 817) | Iwona Siekierzyńska |
2008 | Niania | Witold Nowacki (odc. 106) | Jerzy Bogajewicz |
2009–2010 | Czas honoru | Jerzy „doktor” (odc. 14-29) | Michał Kwieciński |
2009 | Naznaczony | trener Malec (odc. 9) | Michal Bulik |
2011–2012 | Komisarz Alex | Gustaw Majer, kolega Marka Bromskiego (odc. 1-25) | Robert Wichrowski |
2012–2014 | Lekarze | Gustaw Keller | różni |
2012–2017 | Klan | Arkadiusz Nowik | różni |
2016 | Świat według Kiepskich | kapitan (odc. 492) | Patrick Yoka |
2017 | Daleko od noszy. Reanimacja | Wiedźmin (odc. 6) | Krzysztof Jaroszyński |
2018 | Pamiątka z Odessy | Mathieu Ozon | Oleg Turansky |
od 2018 | Na dobre i na złe | Cezary | różni |
2019-2020 | Pierwsza miłość | Olgierd „Wodnik” Gwiazda | różni |
od 2024 | Teściowie | Grzegorz Kuczeriszka Krzysztof Jaroszyński |
Polski dubbing
- 1968: Przekładaniec − rzecznik towarzystwa ubezpieczeniowego
- 1970: Góry o zmierzchu − Andrzej
- 2000: Odwrócona góra albo film pod strasznym tytułem − Wit
- 2001: Gulczas, a jak myślisz... − głos rzeźnika znad jeziora
- 2006: Artur i Minimki – Maltazar
- 2006: Auta – Wójt Hudson
- 2006: Heroes 5 – Markal
- 2007: Assassin’s Creed – Al-Mualim, Mistrz Asasynów
- 2008: Asterix na olimpiadzie – Juliusz Cezar
- 2008: Wyprawa na Księżyc 3D – Dziadek
- 2009: Artur i zemsta Maltazara – Maltazar
- 2010: Artur i Minimki 3. Dwa światy – Maltazar
- 2010: ModNation Racers – Szef zespołu
- 2011: Red Orchestra 2: Bohaterowie Stalingradu – Wasilij Iwanowicz Czujkow
Wydane książki
- 1990 Wspominki o Włodzimierzu Wysockim, „Zebra” ISBN 83-85076-07-7
- 1992 Anioły wokół głowy (współpraca: Przemysław Ćwikliński, Jacek Ziarno), „BGW” ISBN 83-7066-387-7
- 1997 Parę lat z głowy, „BGW” ISBN 83-7066-689-2
Odznaczenia i wyróżnienia
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski „za wybitne zasługi w pracy artystycznej” (1998)[84]
- Złoty Krzyż Zasługi (1974)[85]
- Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2006)[86]
- Odznaka Honorowa „Zasłużony dla Mazowsza” (2024)[87][88]
- Kawaler Legii Honorowej (1986, Francja)
- Komandor Orderu Sztuki i Literatury (1991, Francja)
- Krzyż Zasługi I Klasy Orderu Zasługi RFN (2003, Niemcy)[89]
- Medal Puszkina (2007, Rosja)[90][91]
Nagrody
- Nagroda na 1. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku za najlepszą pierwszoplanową rolę męską w filmie Potop (1974)
- Nagroda im. Konstantego Stanisławskiego (29 Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Moskwie, czerwiec 2007)
- Nagroda dla Aktora za Szczególny Wkład w Sztukę Filmową (festiwal Plus Camerimage, listopad 2012)[92]
- Doktorat honoris causa Uniwersytetu Opolskiego (11 marca 2013)[93]
- Honorowy Obywatel miasta stołecznego Warszawy (2017)[94]
- Honorowy obywatel Opola (2015)[95]
- Kamień Optymizmu oraz tytuł Aktora NieZwykłego na Festiwalu Filmów-Spotkań NieZwykłych w Sandomierzu (2017)[96]
Przypisy
- ↑ Daniel Olbrychski – eBilet.pl [online], www.ebilet.pl [dostęp 2021-04-12] .
- ↑ l, Teatr 6.piętro [online], teatr6pietro.pl [dostęp 2021-04-12] (pol.).
- ↑ a b Olbrychski 1992 ↓, s. 12–13.
- ↑ Krzysztof Olbrychski [online], nekrologi.wyborcza.pl [dostęp 2017-03-17] (pol.).
- ↑ Tygodnik „Życie na Gorąco” nr 27, 5 lipca 2012, s. 16-17
- ↑ Olbrychski 1992 ↓, s. 11–13.
- ↑ Olbrychski 1992 ↓, s. 16–17.
- ↑ Daniel Olbrychski: bokser! [online], film.onet.pl, 1 października 2012 .
- ↑ Olbrychski 1992 ↓, s. 18–19, 27.
- ↑ Olbrychski 1992 ↓, s. 18–22.
- ↑ Olbrychski 1992 ↓, s. 81.
- ↑ Lubomir Mackiewicz (red.), Anna Żołna (red.): Kto jest kim w Polsce : informator biograficzny. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1993, s. 512. ISBN 83-223-2644-0.
- ↑ a b Olbrychski 1997 ↓, s. 37.
- ↑ Andrzej Konic. filmpolski.pl. [dostęp 2020-11-16].
- ↑ Olbrychski 1992 ↓, s. 24—27.
- ↑ Olbrychski 1992 ↓, s. 31.
- ↑ Olbrychski 1992 ↓, s. 52, 78.
- ↑ Olbrychski 1992 ↓, s. 82–89, 103, 114–115.
- ↑ Olbrychski 1997 ↓, s. 39.
- ↑ Olbrychski 1992 ↓, s. 88–89, 117.
- ↑ Olbrychski 1992 ↓, s. 118.
- ↑ Olbrychski 1992 ↓, s. 124–125, 179, 184.
- ↑ a b Olbrychski 1992 ↓, s. 122–123.
- ↑ Olbrychski 1992 ↓, s. 120–121.
- ↑ Aleksander Jackiewicz: Olbrychski w „Hamlecie”. [w:] „Film” [on-line]. encyklopediateatru.pl, 1970-05-24. [dostęp 2021-04-01]. (pol.).
- ↑ Olbrychski 1992 ↓, s. 182.
- ↑ Olbrychski 1992 ↓, s. 124–129.
- ↑ Olbrychski 1992 ↓, s. 150—151.
- ↑ Maria Oleksiewicz: 535 dni Potopu. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1975, s. 14–17. OCLC 69309053.
- ↑ Olbrychski 1992 ↓, s. 148–149, 157.
- ↑ Olbrychski 1992 ↓, s. 224–225.
- ↑ Olbrychski 1992 ↓, s. 210.
- ↑ Olbrychski 1992 ↓, s. 242–243.
- ↑ Olbrychski 1992 ↓, s. 304–305.
- ↑ Olbrychski 1992 ↓, s. 215.
- ↑ Olbrychski 1992 ↓, s. 216–217.
- ↑ Olbrychski 1992 ↓, s. 306–314.
- ↑ Olbrychski 1992 ↓, s. 186–189, 242–242.
- ↑ Olbrychski 1992 ↓, s. 236–237, 244, 262–265.
- ↑ Olbrychski 1992 ↓, s. 247, 262–266.
- ↑ Olbrychski 1992 ↓, s. 191, 282–283.
- ↑ Olbrychski 1992 ↓, s. 268, 284–285.
- ↑ Olbrychski 1992 ↓, s. 286.
- ↑ Olbrychski 1992 ↓, s. 224–225, 288–291.
- ↑ Olbrychski 1992 ↓, s. 292–293.
- ↑ Olbrychski 1992 ↓, s. 194–195, 292–293.
- ↑ Olbrychski 1997 ↓, s. 10.
- ↑ Olbrychski 1997 ↓, s. 10–16.
- ↑ Olbrychski 1997 ↓, s. 21–28, 33–34, 40—41.
- ↑ Olbrychski 1997 ↓, s. 43–44, 73.
- ↑ Olbrychski 1997 ↓, s. 60–62, 66, 73.
- ↑ Olbrychski 1997 ↓, s. 120–121.
- ↑ Olbrychski 1997 ↓, s. 122.
- ↑ Olbrychski 1997 ↓, s. 90–91.
- ↑ Olbrychski 1997 ↓, s. 105—115.
- ↑ Olbrychski 1997 ↓, s. 123, 140.
- ↑ Olbrychski 1997 ↓, s. 144–145.
- ↑ Olbrychski 1997 ↓, s. 138, 155–166, 185–189.
- ↑ Olbrychski 1997 ↓, s. 190.
- ↑ Biuro Prasowe Jasnej Góry - Discovery-Historia też broni Jasnej Góry [online], www.jasnagora.com [dostęp 2023-12-27] .
- ↑ Olbrychski obronił pracę magisterską. 2010-10-01. [dostęp 2010-10-02]. (pol.).
- ↑ Olbrychski 1992 ↓, s. 98.
- ↑ Olbrychski 1997 ↓, s. 7.
- ↑ Olbrychski 1992 ↓, s. 161, 165.
- ↑ Tygodnik Życie na Gorąco nr 46, 13 listopada 2014, s. 56-57
- ↑ Olbrychski 1992 ↓, s. 169.
- ↑ Olbrychski 1992 ↓, s. 170, 236–237.
- ↑ Olbrychski 1992 ↓, s. 173.
- ↑ Olbrychski spotkał syna po 13 latach
- ↑ Olbrychski 1992 ↓, s. 205.
- ↑ Gwiazdy, które się związały ze swoimi menedżerami. plejada.pl, 2015-01-12. [dostęp 2021-01-30].
- ↑ Alain Delon wanted Daniel Olbrychski to give him the award.. Leo Rockefeller 2017-06-02. [dostęp 2019-07-22].
- ↑ Olbrychski 1992 ↓, s. 138.
- ↑ Barbara Sowa: Kto wszedł do komitetu poparcia Komorowskiego, a kto z niego wypadł? Cała Lista. dziennik.pl, 2015-03-16. [dostęp 2015-03-21].
- ↑ Olbrychski 1997 ↓, s. 11.
- ↑ Słaba pamięć Olbrychskiego. Stracił prawko już 3 raz! [online], Fakt24.pl, 11 lipca 2015 [dostęp 2023-12-16] .
- ↑ Daniel Olbrychski prowadził po alkoholu. Stracił prawo jazdy [online], TVN Warszawa, 17 czerwca 2015 [dostęp 2023-12-16] .
- ↑ Daniel Olbrychski za jazdę po alkoholu zapłaci 10 tysięcy złotych grzywny - Wiadomości [online], polskieradio24.pl, 23 października 2015 [dostęp 2023-12-16] .
- ↑ Dramat Daniela Olbrychskiego. W wypadku stracił zęby. Podano konkretną liczbę [online], se.pl, 4 grudnia 2019 [dostęp 2023-12-16] .
- ↑ Gańczak 2011 ↓, s. 166.
- ↑ Gańczak 2011 ↓, s. 232.
- ↑ Gańczak 2011 ↓, s. 172-173.
- ↑ Gańczak 2011 ↓, s. 348-349.
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 3 maja 1998 r. o nadaniu orderu (M.P. z 1998 r. nr 25, poz. 366).
- ↑ Odznaczenia dla wybitnych twórców i działaczy kultury. „Dziennik Polski”. Nr 175 (9456), s. 2, 26 lipca 1974.
- ↑ Daniel Olbrychski odznaczony złotym medalem Gloria Artis. wiadomosci.wp.pl, 13 lutego 2006. [dostęp 2013-01-27].
- ↑ Dyplom nadania odznaki (zdjęcie) [online], twitter/X [dostęp 2024-02-12] .
- ↑ JustynaJ. Michniewicz JustynaJ., Daniel Olbrychski Zasłużony dla Mazowsza [online], mazovia.pl, 12 lutego 2024 [dostęp 2024-02-12] .
- ↑ Niemiecki Krzyż Zasługi dla Daniela Olbrychskiego [online], Wyborcza.pl, 24 lutego 2003 [zarchiwizowane z adresu 2013-04-16] .
- ↑ Medal Puszkina dla Olbrychskiego. wyborcza.pl, 2008-04-02. [dostęp 2021-01-30]. (pol.).
- ↑ каз Президента Российской Федерации от 01.11.2007 г. № 1445 [online], kremlin.ru, 1 listopada 2007 [dostęp 2023-09-18] (ros.).
- ↑ Plus Camerimage nagradza Olbrychskiego. Rzeczpospolita, 2012-11-12. [dostęp 2012-11-30].
- ↑ Daniel Olbrychski doktorem honoris causa Uniwersytetu Opolskiego. Nowa Trybuna Opolska, 2013-03-11. [dostęp 2013-03-28].
- ↑ Radni nie mieli żadnych wątpliwości. Daniel Olbrychski honorowym obywatelem Warszawy. metrowarszawa.gazeta.pl, 2017-06-08. [dostęp 2017-06-08].
- ↑ Daniel Olbrychski honorowym obywatelem Opola. nto.pl, 2015-11-11. [dostęp 2018-02-28].
- ↑ Aktorzy Niezwykli otrzymają Kamienie Optymizmu [online], Radio Kielce [dostęp 2021-05-29] (pol.).
Bibliografia
- Filip Gańczak: Filmowcy w matni bezpieki. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2011. ISBN 978-83-7648-714-4. OCLC 879643901.
- Daniel Olbrychski: Anioły wokół głowy. Przemysław Ćwikliński, Jacek Ziarno (współpraca). Warszawa: Polska Oficyna Wydawnicza „BGW”, 1992. ISBN 83-7066-387-7.
- DanielD. Olbrychski DanielD., Parę lat z głowy, PrzemysławP. Ćwikliński, JacekJ. Ziarno, Polska Oficyna Wydawnicza „BGW”, 1997, ISBN 83-7066-689-2 .
Linki zewnętrzne
- Daniel Olbrychski w bazie IMDb (ang.)
- Daniel Olbrychski w bazie Filmweb
- Daniel Olbrychski w bazie filmpolski.pl
- Daniel Olbrychski, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [dostęp 2021-04-09] .
- Daniel Olbrychski na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
- ISNI: 0000000078396499
- VIAF: 79167401
- LCCN: n91103439
- GND: 119102862
- BnF: 13898085z
- SUDOC: 061190241
- NKC: js20070615022
- BNE: XX1748382
- NTA: 183255127
- BIBSYS: 3105919
- CiNii: DA17779313
- PLWABN: 9810538289605606
- NUKAT: n95210215
- J9U: 987007433053605171
- LNB: 000273685
- CONOR: 149555555
- KRNLK: KAC2020M3684
- LIH: LNB:Ba7C;=BD
- WorldCat: lccn-n91103439
- FilmPolski.pl: 111018