Chlorek sulfurylu

Chlorek sulfurylu
Nazewnictwo
Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
addyt.

dichlorydodioksydosiarka[1]

Inne nazwy i oznaczenia
dichlorek sulfurylu, dichlorek ditlenek siarki[1], chlorek sulfonylu
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

SO2Cl2

Masa molowa

134,97 g/mol

Wygląd

bezbarwna, dymiąca ciecz o ostrym zapachu[2]

Identyfikacja
Numer CAS

7791-25-5

PubChem

24648

SMILES
O=S(=O)(Cl)Cl
InChI
InChI=1S/Cl2O2S/c1-5(2,3)4
InChIKey
YBBRCQOCSYXUOC-UHFFFAOYSA-N
Właściwości
Gęstość
1,680 g/cm³[3]; ciecz
Rozpuszczalność w wodzie
reaguje z wodą[3]
w innych rozpuszczalnikach
rozpuszczalny w benzenie, toluenie i eterze dietylowym[3]
Temperatura topnienia

−51 °C[3]
−54 °C[4][5]

Temperatura wrzenia

69,4 °C (1013 hPa)[3]

Temperatura rozkładu

powyżej 100 °C[5]

Punkt krytyczny

269–276 °C[4]

Współczynnik załamania

1,444 (589 nm, 12 °C)[6]

Lepkość

0,595 mPa·s (37,8 °C)[5]

Napięcie powierzchniowe

28,78 mN/m (25 °C)[7]

Prężność pary

18,7 kPa (25 °C)[8]

Budowa
Moment dipolowy

1,81 ± 0,04 D[9]

Niebezpieczeństwa
Globalnie zharmonizowany system
klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
Na podstawie podanego źródła[10]
Działanie żrące Czaszka i skrzyżowane piszczele
Niebezpieczeństwo
Zwroty H

H314, H330, H335, EUH014

Zwroty P

P260, P271, P280, P303+P361+P353, P304+P340+P310, P305+P351+P338

Numer RTECS

WT4870000

Stężenie śmiertelne

LC50 0,878 mg/l (szczur, inhalacja, 4 h)[10]

Podobne związki
Podobne związki

chlorek tionylu, kwas chlorosiarkowy

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Multimedia w Wikimedia Commons

Chlorek sulfurylu, SO
2Cl
2 – nieorganiczny związek chemiczny z grupy chlorków kwasowych.

Otrzymywanie

Otrzymywany jest w bezpośredniej reakcji pomiędzy dwutlenkiem siarki i chlorem, z węglem aktywnym jako katalizatorem. Bez udziału katalizatora reakcja ta zachodzi niezwykle powoli[4]:

SO
2 + Cl
2 ⇌ SO
2Cl
2

Właściwości

W warunkach pokojowych jest bezbarwną cieczą o ostrym zapachu[2]. Produkt techniczny, zawierający niewielkie ilości SO
2 i Cl
2, może mieć barwę jasnożółtą. Chlorek sulfurylu jest niestabilny, rozkłada się z wydzieleniem dwutlenku siarki i chloru, jednak w temperaturze poniżej 200 °C stopień rozkładu jest niewielki[4].

Nie rozpuszcza się w wodzie, natomiast reaguje z nią, tworząc kwas siarkowy i chlorowodór:

SO
2Cl
2 + 2H
2O → H
2SO
4 + 2HCl↑

Reakcja ta jest silnie egzotermiczna, w temperaturze pokojowej przebiega wolno, jednak w wyższych temperaturach lub w obecności związków katalizujących ją (np. jodu) przebiega wybuchowo. Z wodą o temperaturze bliskiej 0 °C może tworzyć hydraty SO
2Cl
2·15H
2O[4].

Zastosowanie

Chlorku sulfurylu używa się w syntezie organicznej. Służy przede wszystkim do sulfonowania i chlorowania[4].

Przypisy

  1. ↑ a b Neil G.N.G. Connelly Neil G.N.G. i inni, Nomenclature of Inorganic Chemistry. IUPAC Recommendations 2005 (Red Book), International Union of Pure and Applied Chemistry, RSC Publishing, 2005, s. 140, ISBN 978-0-85404-438-2  (ang.).
  2. ↑ a b Sulfuryl chloride, [w:] PubChem, United States National Library of Medicine, CID: 24648 [dostęp 2023-08-22]  (ang.).
  3. ↑ a b c d e Haynes 2016 ↓, s. 4-88.
  4. ↑ a b c d e f Hans-DietrichH.D. Lauss Hans-DietrichH.D., WilfriedW. Steffens WilfriedW., Sulfur Halides, [w:] Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry, Weinheim: Wiley‐VCH, [cop. 2011], s. 8–9, DOI: 10.1002/14356007.a25_623  (ang.).
  5. ↑ a b c Sulfuryl chloride, [w:] GESTIS-Stoffdatenbank, Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, ZVG: 1350 [dostęp 2023-09-23]  (niem. • ang.).
  6. ↑ Haynes 2016 ↓, s. 4-132.
  7. ↑ Haynes 2016 ↓, s. 6-193.
  8. ↑ Haynes 2016 ↓, s. 15-19.
  9. ↑ Haynes 2016 ↓, s. 9-65.
  10. ↑ a b Chlorek sulfurylu, karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich, Merck, 3 października 2021, numer katalogowy: 320528 [dostęp 2023-09-23] . (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

Bibliografia

  • CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M.W.M. Haynes (red.), wyd. 97, Boca Raton: CRC Press, 2016, ISBN 978-1-4987-5429-3  (ang.).
  • p
  • d
  • e
1. Litowców
2. Berylowców
  • BeCl
    2
  • MgCl
    2
  • CaCl
    2
  • SrCl
    2
  • BaCl
    2
  • RaCl
    2
3. Skandowców
  • ScCl
    3
  • YCl
    3
  • LaCl
    3
  • AcCl
    3
4. Tytanowców
  • TiCl
    2
  • TiCl
    3
  • TiCl
    4
  • ZrCl
    2
  • ZrCl
    3
  • ZrCl
    4
  • ZrOCl
    2
  • HfCl
    4
  • HfOCl
    2
5. Wanadowców
  • VCl
    2
  • VCl
    3
  • VCl
    4
  • VOCl
  • VOCl
    2
  • VOCl
    3
  • NbCl
    3
  • NbCl
    5
  • NbOCl
    3
  • TaCl
    5
6. Chromowców
  • CrCl
    2
  • CrCl
    3
  • MoCl
    2     (Mo
    3    Cl
    6    )
  • MoCl
    3
  • MoCl
    4
  • MoCl
    5
  • WCl
    2
  • WCl
    4
  • WCl
    5
  • WCl
    6
7. Manganowców
  • MnCl
    2
  • MnCl
    3
  • TcCl
    3
  • ReCl
    3
  • ReCl
    5
8. Żelazowców
  • FeCl
    2
  • FeCl
    3     (Fe
    2    Cl
    6    )
  • Fe
    2    Cl
    5
  • RuCl
    3
  • RuCl
    4
  • OsCl
    2
  • OsCl
    3
  • OsCl
    4
9. Kobaltowców
  • CoCl
    2
  • CoCl
    3
  • RhCl
    3
  • IrCl
    2
  • IrCl
    3
  • IrCl
    4
10. Niklowców
  • NiCl
    2
  • PdCl
    2
  • PtCl
    2
  • PtCl
    3
  • PtCl
    4
11. Miedziowców
  • CuCl (Cu
    2    Cl
    2    )
  • CuCl
    2
  • Cu(OH)Cl
  • AgCl
  • AuCl
  • AuCl
    3     (Au
    2    Cl
    6    )
12. Cynkowców
  • ZnCl
    2
  • Zn(OH)Cl
    2
  • CdCl
    2
  • Cd(OH)Cl
    2
  • Hg
    2    Cl
    2
  • HgCl
    2
13. Borowców
  • BCl
    3
  • AlCl
    3
  • GaCl
    2
  • GaCl
    3
  • InCl
  • InCl
    2
  • InCl
    3
  • TlCl
  • TlCl
    3
14. Węglowców
  • CCl
    4
  • SiCl
    4
  • GeCl
    2
  • GeCl
    4
  • GeOCl
    2
  • SnCl
    2
  • SnCl
    4
  • Sn
    2    OCl
    2
  • SnOCl
    2
  • PbCl
    2
  • Pb(OH)Cl
  • PbCl
    4
15. Azotowców
  • NCl
    3
  • NH
    4    Cl
  • NOCl
  • PCl
    2
  • PCl
    3
  • POCl
    3
  • PCl
    5
  • AsCl
    3
  • AsCl
    5
  • SbCl
    3
  • SbCl
    5
  • BiCl
    3
  • BiCl
    2
  • BiOCl
16. Tlenowców
  • S
    2    Cl
    2
  • SCl
    2
  • SCl
    4
  • SOCl
    2
  • SO
    2    Cl
    2
  • Se
    2    Cl
    2
  • SeCl
    4
  • SeO
    2    Cl
    2
  • TeCl
    2
  • TeCl
    4
  • PoCl
    2
  • PoCl
    4
17. Fluorowców
Encyklopedie internetowe (rodzaj indywiduum chemicznego):
  • Britannica: science/sulfuryl-chloride, science/sulfonyl-chloride