Baśnie Andersena

Ilustracja Heinricha Leflera z 1897 r. do Świniopasa

Baśnie Andersena – cykl baśni napisanych przez duńskiego pisarza Hansa Christiana Andersena.

Pełny tekst: Baśni Andersena w Wikiźródłach
Pobierz jako: EPUB  PDF  MOBI 

Powstanie i publikacja

W krainę baśni pierwsza wprowadziła Andersena babcia ze strony ojca. Andersen bywał z nią w przytułku dla chorych, gdzie zajmowała się ogrodem i gdzie później przebywał jego chory psychicznie dziadek. Kilka motywów z opowieści babki zostało później wykorzystanych przez Andersena w jego utworach.

Twórczości dla dzieci początkowo nie traktował poważnie, raczej jako zajęcie na marginesie pisarstwa dla dorosłych. Choć zastrzegał, iż jego baśnie to pudełka: dzieci oglądają opakowanie, a dorośli mają zajrzeć do wnętrza. Bardzo nie lubił, że jego baśnie od początku uznano za dzieła dla dzieci, bez głębszego sensu. Jednak właśnie baśnie przyniosły mu wielki rozgłos i sławę.

Pierwszy ich zbiór (Eventyr fortalte for Børn (Baśnie opowiedziane dla dzieci)) został wydany w Kopenhadze w roku 1835, a kolejne tomy ukazały się w latach 1836 i 1837. Zachęcony powodzeniem pierwszej serii, pisarz wydawał kolejne aż do roku 1872.

Ilustratorami pierwszych (i wielu kolejnych, do dziś) wydań baśni Andersena byli Lorenz Frølich i Vilhelm Pedersen.

Międzynarodowa kariera baśni

Baśnie zostały przetłumaczone na ponad 80 języków. Na język polski tłumaczyli je m.in. Stefania Beylin, Jarosław Iwaszkiewicz, Franciszek Mirandola, Władysław Syrokomla, Czesław Kędzierski i Bogusława Sochańska[a].

W 1956 powstała międzynarodowa nagroda dla najwybitniejszych twórców literatury dla dzieci – Medal im. H.C. Andersena, przyznawany co dwa lata przez IBBY, a także Lista Honorowa im. H.C. Andersena, na której umieszczane są najlepsze książki dla dzieci i młodzieży.

W roku 2005, z okazji dwusetnej rocznicy urodzin baśniopisarza, Poczta Polska wydała dwa znaczki, na których znajdują się wizerunki postaci z dwóch popularnych baśni Andersena: z Małej Syrenki oraz Królowej Śniegu. Natomiast w Danii postanowiono wydać wszystkie jego baśnie tak, jak je napisał – bez poprawek wydawnictw. To właśnie wydanie, ilustrowane wycinankami Andersena, stało się podstawą przekładu Bogusławy Sochańskiej (Baśnie i opowieści t. 1-3, Poznań, 2006).

Lista baśni Andersena

Tytuły baśni (na pierwszym miejscu) według wydania w tłumaczeniu Stefanii Beylin i Jarosława Iwaszkiewicza:

  • Album ojca chrzestnego
  • Anioł (Engelen)
  • Anna Lizbet (Anne Lisbeth)
  • Babunia
  • Bałwan ze śniegu (Sneemanden)
  • Biskup na Börglum i jego krewniacy (Bispen paa Børglum og hans Frænde)
  • Błędne ognie są w mieście
  • Bociany
  • Brzydkie kaczątko (Den grimme Ælling)
  • Calineczka (Tommelise)
  • Choinka (Grantræet)
  • Cień (Skyggen)
  • Cierniowa droga sławy
  • Ciotka
  • Ciotka Fluksja
  • Co kto może wymyślić
  • Co opowiedziała stara Joanna
  • Co powiedziała cała rodzina
  • Co przechowane, nie zapomniane
  • Coś (Noget)
  • Co się zdarzyło ostowi (Hvad Tidselen oplevede)
  • Córka Króla Błot
  • Cudowna
  • Czerwone trzewiczki / Czerwone buciki (De røde Skoe)
  • Dni tygodnia
  • Dobry humor
  • Dwaj bracia
  • Dwie baby
  • Dwunastu podróżnych
  • Dyrektor teatru marionetek (Marionetspilleren)
  • Dziecięca paplanina
  • Dzieje roku / Historia roku (Aarets Historie)
  • Dzielny ołowiany żołnierz / Dzielny żołnierz cynowy (Den standhaftige Tinsoldat)
  • Dzień przeprowadzki
  • Dzień Sądu Ostatecznego (Paa den yderste Dag)
  • Dziewczyna, która podeptała chleb
  • Dziewczynka z zapałkami (Den lille Pige med Svovlstikkerne)
  • Dziewica Lodów
  • Dzikie łabędzie (De vilde Svaner)
  • Dzwony (Klokken)
  • Elf różany
  • Figury z kart
  • Głębia dzwonu
  • Głupi Jasio
  • Gryka
  • Historia najmniej prawdopodobna
  • Holger Danske (Holger Danske)
  • Ib i Krystynka
  • Igła do cerowania (Stoppenaalen)
  • Imbryk / Dzbanek do herbaty
  • Kaleka
  • Kalosze szczęścia (Lykkens Kalosker)
  • Kamień mądrości
  • Klucz od bramy
  • Kogut podwórzowy i kogucik na dachu (Gaardhanen og Veirhanen)
  • Kołnierzyk
  • Kometa (Kometen)
  • Krasnoludek i pani
  • Krasnoludek u kupca
  • Kropla wody
  • Królowa Śniegu (Sneedronningen. Et Eventyr i syv Historier)
  • Krzesiwo (Fyrtøiet)
  • Księżniczka na ziarnku grochu (Prindsessen paa Ærten)
  • Kto był najszczęśliwszy
  • „Kum-kum”
  • Kwiaty małej Idy / Kwiaty Idalki (Den lille Idas Blomster)
  • Latający kufer (Den flyvende Kuffert)
  • Len (Hørren)
  • Listek z nieba (Et Blad fra Himlen)
  • Łabędzie gniazdo
  • Mała Syrenka (Den Lille Havfrue)
  • Mały Klaus i duży Klaus (Lille Claus og store Claus)
  • Mały Tuk (Lille Tuk)
  • Motyl (Sommerfuglen)
  • Muza nowego stulecia
  • Najpiękniejsza róża świata
  • Na końcu morza
  • Na podwórku
  • Narzeczeni (Bąk i piłka)
  • Niegodna kobieta
  • Niegrzeczny chłopiec
  • Niema księga
  • Nowe szaty cesarza / Nowe szaty króla (Keiserens nye Klæder)
  • Ogrodnik i jego chlebodawcy (Gartneren og Herskabet)
  • Obrazek z cytadeli
  • Ole Zmruż-oczko / Ole Śpijsłodko (Ole Lukøie)
  • Opowiadanie
  • Opowiadanie o matce (Historien om en Moder)
  • Opowiadanie z diun / Opowieść z wydm (En Historie fra Klitterne)
  • Opowieści słonecznego blasku
  • Ostatnia perła (Den sidste Perle)
  • Ostatni sen starego dębu (Baśń wigilijna)
  • O tobie mówi bajka
  • Pasterka i kominiarczyk
  • Pchła i profesor
  • Peiter, Peter i Peer (Peiter, Peter og Peer)
  • Pewna wiadomość / Rzecz całkiem pewna (Det er ganske vist!)
  • Pierwiosnek
  • Pięć ziarenek grochu / Z jednego gniazda (Fem fra en Ærtebælg)
  • Pióro i kałamarz
  • Pod wierzbą / Pod starą wierzbą (Under Piletræet)
  • Pradziadek
  • Ptak Feniks (Fugl Phønix)
  • Ptak ludowej pieśni
  • Rajski ogród
  • Rodzina Grety z kurnika (Hønse-Grethes Familie)
  • Ropucha
  • Róża z grobu Homera (En Rose fra Homers Grav)
  • Sąsiedzi
  • Serdeczne zmartwienie
  • Skarbonka
  • Skoczki
  • Słowik (Nattergalen)
  • Srebrny szyling
  • Stara latarnia
  • Stary nagrobek
  • Stokrotka / Polny kwiatek (Gåseurten)
  • Stary Bóg żyje jeszcze
  • Stary dom (Det gamle Huus)
  • Stary dzwon (Napisane dla „Albumu Schillera”)
  • Stary ma zawsze słuszność / Ojciec ma zawsze rację (Hvad Fatter gjør, det er altid det Rigtige)
  • Strażnik Ole (Taarnvægteren Ole)
  • Syn dozorcy
  • Szczęście można znaleźć nawet w patyku (Lykken kan ligge i en Pind)
  • Szczęśliwa rodzina
  • Szlafmyca starego kawalera
  • Sznur pereł
  • Szybkobiegacze
  • Szyjka od butelki (Flaskehalsen)
  • Ślimak i krzak róży / Ślimak i róża (Sneglen og Rosenhækken)
  • Świece
  • Świnia z brązu (Metalsvinet)
  • Świniopas (Svinedrengen)
  • Talizman (Talismanen)
  • Towarzysz podróży (Reisekammeraten)
  • To wielka różnica
  • Umarłe dziecko
  • Vaenö i Glaenö (Vænø og Glænø)
  • W dziecinnym pokoju
  • Wiatrak
  • Wiatr opowiada o Waldemarze Daae i jego córkach (Vinden fortæller om Valdemar Daae og hans Døttre)
  • Wicher przemienia szyldy
  • Wielki wąż morski
  • Wszystko na swoim miejscu (Alt paa sin rette Plads!)
  • Wzgórze elfów / U Króla Olch (Elverhøj)
  • Za tysiąc lat
  • Zielone istotki
  • Złoty skarb
  • Zły książę (Podanie)
  • Z okna przytułku
  • Zupa z kołka od kiełbasy (Suppe paa en Pølsepind)
  • Związek przyjaźni
  • Żuk
  • Żydowska dziewczyna

Zobacz też

Uwagi

  1. Większość tłumaczeń dokonywana była z wersji niemieckojęzycznych. Pierwsze tłumaczenie bezpośrednio z duńskiego zostało wykonane przez Jarosława Iwaszkiewicza[1] lub Bogusławę Sochańską[2].

Przypisy

  1. CzesławC. Miłosz CzesławC., Historia literatury polskiej, Kraków: Wydawnictwo Znak, 1993, ISBN 83-7006-424-8 . Por. CzesławC. Miłosz CzesławC., Jarosław Iwaszkiewicz (1894–1980), [w:] Folder przedstawienia „Pod akacjami”, Teatr Rampa, 2013, s. 2 [dostęp 2020-05-27] .
  2. JoannaJ. Olech JoannaJ., Andersen nie tylko dla dzieci [online], Tygodnik Powszechny, 15 listopada 2006 [dostęp 2020-05-27] .

Linki zewnętrzne

Zobacz kolekcję cytatów z baśni w Wikicytatach
Zobacz multimedia związane z tematem: dzieła Hansa Christiana Andersena
  • Utwory Hansa Christiana Andersena w serwisie Wolne Lektury
  • baśnie H. C. Andersena w jęz. oryginału (po duńsku): Arkiv for Dansk Litteratur