Tiensjan

Tiensjan in Xinjiang
Werelderfgoed natuur
Land	China
UNESCO-regio	Azië en de Grote Oceaan
Criteria	vii, ix
Inschrijvingsverloop
UNESCO-volgnr.	1414
Inschrijving	2013 (37e sessie)
UNESCO-werelderfgoedlijst

Westelijke Tiensjan
Werelderfgoed natuur
Land	Kazachstan  Kirgizië  Oezbekistan
UNESCO-regio	Azië en de Grote Oceaan
Criteria	x
Inschrijvingsverloop
UNESCO-volgnr.	1490
Inschrijving	2016 (40e sessie)
UNESCO-werelderfgoedlijst

Tiensjan
Tiensjan, ten noorden van de Zijderoute
Hoogste punt	Overwinningspiek (7439 m)
Lengte	2450 km
Breedte	400 km
Oppervlakte	1.036.000 km²
Locatie	Kazachstan, Kirgizië, Volksrepubliek China
Coördinaten	42° 0′ NB, 80° 0′ OL
Detailkaart
Foto's
De Gorkipiek in de Kirgizische Tiensjan
Portaal    Aardwetenschappen

De Tiensjan of Tian Shan (Chinees: 天山; pinyin: Tiān Shān; Kirgizisch: Тянь-Шань, Tyan'-Shan', Oud-Turks: Tenğri tağ; Oeigoers: تەڭرىتاغ, Tengri Tagh) is een bergketen in Centraal-Azië, in het grensgebied van Kazachstan, Kirgizië en de Chinese autonome regio Xinjiang. In de meeste talen wordt de Chinese naam gebruikt die "hemelse bergen" betekent.

De hoogste toppen in de Tiensjan zijn de Overwinningspiek (Pik Pobedy, Ğeňiš Čokusu 7439 m) en de iets noordelijker gelegen Chan Tengri (7010 m), die zich op het Chinees-Kirgizisch-Kazachse drielandenpunt bevindt en de noordelijkste "zevenduizender" van de wereld is (als althans de ijskap wordt meegerekend). Tussen beide bergen bevindt zich de Eňilčekgletsjer, de grootste van de Tiensjan. Ten westen hiervan ligt het meer Ysykköl, dat het op een na grootste bergmeer ter wereld is.

De Tiensjan vormt de waterscheiding tussen het stroomgebied van de Tarim aan de zuidoostkant en dat van de Ili, de Syr Darja en de Tsjoej aan de noordwestkant. Al deze rivieren zijn endoreïsch: dat wil zeggen dat niets van de neerslag die in het gebergte valt de oceaan bereikt. Het gebergte watert af op het Lop Nor (via de Tarim), het Balkasjmeer (via de Ili) en het Aralmeer (via de Syr Darja). Het water van de Tsjoej bereikt geen enkel meer, maar verdampt voortijdig in de steppe zonder de Syr Darja te bereiken.

De zuidwestelijke voortzetting van de Tiensjan is de Pamir en de noordoostelijke de Bogda Shan.

De voornaamste verkeersroute door de Tiensjan loopt via de Torugartpas (3752 meter) op de grens van China en Kirgizië.

Werelderfgoed

De bergketen is door de UNESCO erkend als natuurlijk werelderfgoed. Dit ging in twee stappen. Op de 37e sessie van de Commissie voor het Werelderfgoed in 2013 werd op voordracht van de Volksrepubliek China de "Tiensjan in Xinjiang" toegevoegd aan de werelderfgoedlijst. Drie jaar later, in juli 2016 erkende de Commissie voor het Werelderfgoed de "Westelijke Tiensjan" zoals deze zich bevindt in Kazachstan, Kirgizië en Oezbekistan tijdens de 40e sessie in Istanboel.

Zie de categorie Tian Shan van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.