Republiek der Letteren

De Republiek der Letteren (Latijn: Res publica litteraria) is de virtuele gemeenschap van intellectuelen die bestond in Europa vanaf de zestiende eeuw. Met deze metafoor brachten de Europese geleerden hun onderlinge verbondenheid tot uitdrukking, wars van stand of nationaliteit. De verbondenheid uitte zich in amicale omgang en het delen van onderzoeksuitkomsten (eerst vooral via brieven en onderlinge bezoeken, later ook via boeken en tijdschriften). Latijn was de lingua franca in dit netwerk en nadien ook Frans. Grote bekendheid genoot Pierre Bayle's tijdschrift Nouvelles de la République des Lettres (1684-1687), dat werd uitgegeven in Rotterdam.[1]

De neergang van de Republiek der Letteren was in zekere zin het resultaat van zijn succes: de tijdschriften wekten de interesse van niet-onderzoekers en gingen zich richten op dit ruimere publiek. Ook maakte de voortschrijdende specialisatie dat geleerden het contact verloren met collega's in andere onderzoeksdomeinen. In de 19e eeuw viel de Republiek der Letteren definitief uiteen.

Historiografisch debat

De Republiek der Letteren staat bij sommigen bekend om haar inclusiviteit en toegankelijkheid voor intellectuelen van diverse sociale strata, die vanwege hun sociale positie geen toegang tot reguliere universiteitsposities hadden, zoals vrouwen.[2] Er is, echter, discussie over dit egalitaire karakter. Volgens Geert Somsen werden vrouwen, joden en andere religieuze minderheden routineus uitgesloten.[3]

Literatuur

  • Hans Bots, De Republiek der Letteren. De Europese intellectuele wereld, 1500-1760, 2018, ISBN 9789460043727
  • Marc Fumaroli, La République des Lettres, 2015, ISBN 9782070730643
Bronnen, noten en/of referenties
  1. ↑ Lemma Republiek der Letteren in het Algemeen Letterkundig Lexicon, G.J. van Bork, D. Delabastita, H. van Gorp, P.J. Verkruijsse en G.J. Vis, 2012, geraadpleegd op 22 april 2021.
  2. ↑ McNeely, Ian F. (2008). Reinventing knowledge: from Alexandria to the Internet. W. W. Norton, New York. ISBN 978-0-393-06506-0.
  3. ↑ (en) Somsen, Geert J. (2008-09). A History of Universalism: Conceptions of the Internationality of Science from the Enlightenment to the Cold War. Minerva 46 (3). ISSN:0026-4695. DOI:10.1007/s11024-008-9105-z.