Kontserbadurismo

Politika
Botereak
  • Betearazlea
  • Legegilea
  • Judiziala
Gobernu motak
  • Monarkia
  • Errepublika
  • Anarkia
Erregimen eta sistemak
  • Parlamentarismoa
  • Presidentzialismoa
  • Demokrazia
  • Despotismoa
  • Diktadura
  • (Junta militarra)
  • Absolutismoa
  • Autoritarismoa
  • Erregeordetza
Botere motak
Kargu eta postuak
  • i
  • e
  • a

Soziologian eta politikan, kontserbadurismoa edo kontserbatismoa[1] gizartean, ekonomian nahiz politikan ikuspuntu paternalista batetik tradizioaren balioa aldarrikatuz, aldaketa sozialen aurka agertzen den ideologia eta jarrera da. Kasu horietan, kontserbadurismo terminoa tradizionalismo gisa ulertzen da politikan, edo ordena politiko bat bere horretan mantentzea, edo atzerakoi edo galdutako ordena politiko baten berrezarpen gisa[2]. Ideologia eta jarrera horren aldeko pertsona, taldeak eta horien iritziak kontserbadoreak direla esaten da. Mendebaldeko kulturan, kontserbadurismoa erlijioak bultzaturiko baloreekin lotzen da, hala nola familia, giza sexualitatearen kontrola eta espazio publikoen kontrola. Historian zehar, gainera, kontserbadurismoak botere ekonomiko eta finantzarioaren interesen alde jokatu izan du.

Espektro politikoan, kontserbadoreek hierarkia-ordenari buruz duten aldeko balioespenagatik, eskuin politikoaren barruan daudela uste da maiz; hala ere, neurri txikiagoan, kontserbadoreak aurki daitezke ezker politikoan ere[3][4][5].

Ekonomiari dagokionez, historikoki, kontserbadoreak protekzionistak izan ziren, merkatu askearen aurka posizionatuz. Hala ere, XX. mendean, alderdi kontserbadore batzuek jarrera ekonomiko neoliberalak hartu zituzten Gerra Hotzaren eraginez, sistema sozioekonomiko kapitalistaren defentsan aliatuz komunismoaren aurka. Ondorioz, XXI. mendean, kontserbadurismo politikoaren barruan, gai ekonomikoari buruzko hainbat jarrera daude.

Filosofia kontserbadorearen hastapenak

Chateaubriandek kontserbadore terminoa hiztegi politikoan sartu zuen 1819an, Frantziako Iraultzaren aurreko eta ondoriozko ideien aurka zeudenei edo, oro har, Ilustrazioan sortu ziren ideia eta printzipioei[6], neurri batean, Antzinako Erregimena berrezartzeko asmoa zutenei erreferentzia egiteko. Herrialde ezberdinetan ezaugarri bereziak izan zituen oposizio hori indartu egin zen iraultza eta gerra horien ondorioz. Horrela, adibidez, Michael Sauterrek honako hau idatzi zuen: «Amaitzeko, kontserbadurismoa Frantziako iraultza aurreko garaietako emaitza da. Jatorri bat baino gehiago ditu, eta hainbat herrialdetan modu ezberdinetan agertu zen. Baina bere historiaz esan dezakegun zerbait baldin bada, Frantziako Iraultzak kontserbadurismoa mugimendu bihurtzeko oldarra sortu zuela da. 1789 baino lehen edozein aldaketaren aurkako kanpaina egin zutenak bat-batean profeta bihurtu ziren»[7]. Edo, bere burua kontserbadoretzat duen pertsonaia moderno baten hitzetan: «gaizkiaren sustraiak historiko-genetikoki berdinak dira mendebaldeko mundu osoan. Zorigaiztoko urtea 1789 da, eta ekitaterik ezaren sinboloa jakobinoen frigiar txanoa da. Bere heresia nortasunaren eta askatasun pertsonalaren ukazioa da. Haren agerpen zehatza da jakobino masen demokrazia, kolektibismo nazional eta estatismo mota guztiak, sozialismoak eta komunismoak sortzen duten marxismoa, faxismoa eta nazionalsozialismoa. Ezkertiartasuna bere aldaera eta agerpen moderno guztietan, zeinei AEBn, modu perbertsoan, liberalismo terminoa aplikatzen zaien»[8].

Edmund Burke, Frantziako Iraultzaren aurka baina AEBko Iraultzaren alde zegoen XVIII. mendeko estatista anglo-irlandarra, kontserbadurismoaren filosofoetako bat izan zen bere hasierako garaian[9], bestea Joseph de Maistre izan zelarik antzeko garai batean[10][11]. Terminoaren lehen erabilera, testuinguru politiko batean, 1818an sortu zen, François-René de Chateaubriandekin, Borboien berrezarkuntza garaian, Frantziako Iraultzaren politikak atzera eramatea eta ordena sozial bat ezartzea bilatzen zuena[12].

Pentsamendu kontserbadorea asko aldatu da egungo tradizio eta kultura nazionaletara egokitu ahala[13]. Beraz, munduko hainbat lekutako kontserbadoreak (bakoitzak bere tradizioak defendatzen ditu) ez daude ados hainbat gaitan. Historikoki eskuineko politikarekin lotuta, termino hori ikuspuntu sorta zabala deskribatzeko erabili izan da. Kontserbadurismoa libertarioagoa edo autoritarioagoa izan daiteke; populistagoa edo elitistagoa; aurrerakoiagoa edo atzerakoiagoa; moderatuagoa edo muturrekoagoa[14][15].

Gaiak

Politologo batzuek, hala nola Samuel P. Huntingtonek, kontserbadurismoa egoeraren arabera ikusi dute. Definizio hori dela eta, kontserbadoreek beren garaiko erakundeak defendatzen dituztela uste da[16]. Quintin Hogg Britainia Handiko Alderdi Kontserbadoreko presidentearen arabera, 1959an: «Kontserbadurismoa ez da filosofia bat, jarrera bat baizik, etengabeko indarra, gizarte aske baten garapenean betiereko funtzioa betetzen duena eta giza izaeraren beraren eskakizun sakon eta iraunkorrari dagokiona»[17]. Kontserbadurismoa, askotan, termino generiko gisa erabiltzen da «liberalismoaren [klasikoa] eta faxismoaren arteko espektro politikoa betetzen duen ikuspuntu eskuindarra» deskribatzeko[18].

Historia intelektuala

Protokontserbadurismoa

Britainia Handian, Errestaurazio garaiko Tory mugimendu kontserbadorea (1660-1688), zuzenbide jainkotiarraren bidez gobernatzen zuen errege batekin gizarte hierarkiko bat babesten zuen protokontserbadurismo modu bat izan zen. Hala ere, kontserbadoreak, ondorengo kontserbadore nagusi gehienengandik bereizten dira, moderatuagoak, non herriaren subiranotasunaren ideiaren aurka zeuden eta parlamentuaren autoritatea eta erlijio-askatasuna baztertzen zituzten. Robert Filmer-en Patriarcha itun errealista (1680an argitaratua, baina 1642-1651ko Ingalaterrako Gerra Zibila baino lehen idatzia) bere doktrinaren deklarazio bezala onartu zen. Dena den, 1688ko Iraultza Loriatsuak, printzipio hau kaltetu zuen Ingalaterran gobernu konstituzional bat ezartzean, Whig ideologia nagusitasunera eraman zuena eta kontserbadoreen aurka zegoena. Porrotaren aurrean, kontserbadoreek mugimendua aldatu zuten. Jarrera kontserbadore moderatuagoak hartu zituzten, hala nola subiranotasuna Koroaren hiru estatuei, Lorden estatuei eta Komunei zegokiela esatea, eta ez Koroari bakarrik[19]. Richard Hooker (1554-1600), Halifaxeko markesa (1633-1695) eta David Hume (1711-1776) garaiko protokontserbadoreak izan ziren. Halifaxek pragmatismoa sustatu zuen gobernuan, eta Humek arrazionalismo politikoaren eta utopiaren aurka argudiatu zuen[12][20].

Sortzaile filosofikoak

Edmund Burke (1729-1797) kontserbadurismo modernoaren sortzaileetako bat izan zen[21][22], batez ere eskualde britainiarrean. Burke Rockinghamgo markesaren idazkari pribatu gisa eta Whig alderdiaren Rockinghamen adarreko panfletoegile ofizial gisa aritu zen[23]. Toryrekin batera, haiek izan ziren kontserbadoreak Erresuma Batuan XVIII. mendearen amaieran[24].

Edmund Burke (1729–1797)

Whig Alderdiaren jarraitzaile gisa, Burkeren iritziak kontserbadurismoaren eta errepublikanismoaren arteko nahasketa bat ziren[25]. 1775-1783ko Amerikar Iraultza babestu zuen, baina 1789-1799ko Frantziako Iraultzaren indarkeria gorrotatu zuen. Adam Smithen (1723-1790) jabetza pribatuaren eta ekonomiaren ideal kontserbadoreak onartu zituen, baina pentsatzen zuen ekonomiak etika sozial kontserbadorearen mende; kapitalismoak Erdi Aroko tradizio sozialaren mende, eta enpresa-klaseak aristokraziaren mende egon beharko zuketela[26]. Erdi Aroko tradizio aristokratikotik eratorritako ohorezko estandarrak azpimarratu zituen, eta aristokrazia nazioaren lider natural gisa ikusi zuen[27]. Horrek mugak ekarri zizkien Koroaren botereei, Legebiltzarreko erakundeak gobernuak izendatutako batzordeak baino hobeto informatuta zeudela ikusi baitzuen. Ezarritako eliza baten alde zegoen, baina nolabaiteko erlijio-tolerantzia onartzen zuen[28]. Burkek, azkenik, tradizioan oinarrituta, gizarte-ordena justifikatu zuen: tradizioak espeziearen jakinduria irudikatzen zuen, eta komunitatea eta gizarte-harmonia baloratzen zituen gizarte-erreformen gainetik[29].

Joseph de Maistre (1753–1821)

Beste kontserbadurismo modu bat Frantzian garatu zen Britainia Handiko kontserbadurismoarekin batera. Kontrailustrazioko Joseph de Maistre (1753-1821) eta Louis de Bonald (1754-1840) moduko filosofoen lanek eragin zioten. Europako kontserbatzaile kontinental askok ez zuten eliza eta estatua banatzea babesten, eta gehienek Eliza katolikoarekiko estatu-lankidetza babesten zuten, Frantzian iraultzaren aurretik egon zena, esaterako. Kontserbadoreak lehenak izan ziren nazionalismoa besarkatzen ere, aurretik Frantziako liberalismoarekin eta iraultzarekin lotua zegoena[30]. Frantziako lehen kontserbadoreetako batek, François-René de Chateaubriandek (1768-1848), modernitatearen aurkako oposizio erromantikoa besarkatu zuen, haren hutsunea fedearen eta leialtasun tradizionalaren bihotz beteaz kontrastatuz[31]. Kontinenteko beste toki batzuetan, Justus Möser (1720 – 1794) eta Friedrich von Gentz (1764 – 1832) alemaniar pentsalariek iraultzatik sortutako Gizakiaren eta Herritarraren Eskubideen Adierazpena kritikatu zuten. Oposizioa Adam Müller (1779-1829) eta Georg Wilhelm Friedrich Hegel (1771-1830) alemaniar idealistek ere adierazi zuten, azken horrek ezkerreko zein eskuineko jarraitzaileak inspiratu zituen[32].

Burkek eta Maistrek demokrazia kritikatu zuten, oro har, nahiz eta arrazoiak ezberdinak eman. Maistre gizakiek arauak bete zitzaketelako ezkorra zen, eta Burke eszeptiko ageri zen gizakiek arauak ezartzeko duten berezko gaitasunaz. Maistrerentzat arauek jatorri jainkotiarra zuten, eta Burkek, berriz, ohituratik sortzen zirela uste zuen. Burkerentzako ohitura faltak eta Maistrerentzako gida jainkotiar faltak jendeak modu beldurgarrian jokatuko zuela esan nahi zuten. Biek ala biek uste zuten okerreko askatasunak nahasmena eta kolapso politikoa eragiten zituela. Elkarren ideiak, kontserbadurismo erromantiko eta arrazionalismoaren kontrako korronte batean jariatuko ziren, baina, oraindik, bananduta egongo ziren. Burke arrazoiketari eta desadostasunari irekiago zegoen; Maistrek, berriz, fedea eta autoritatea nahi zituen, eta horrek, kontrastez, liberalismoaren kontrako pentsamendu-korrontea ekarri zuen[33].

Politikari kontserbadore nabarmenak

Ikus, gainera

Erreferentziak

  1. ↑ Zehazki hiztegia Euskal Herriko Unibertsitatea
  2. ↑ "Kontserbadurismoa ideologia politiko eta sozialen talde bat da, eta erakunde sozial eta politiko tradizionalak, ekintza politikoan gradualismoa eta mugimendu politiko eta sozial erradikalen aurkako jarrera sustatzen ditu. Nazioarteko mugimendu intelektual eta politiko identifikagarri moduan, kontserbadurismoa Frantziako Iraultzaren aurkakotasunean sortu zen, eta bere lehen urteetan Edmund Burkeren Reflections on the revolution in France (Frantziako Iraultzaz gogoetak) saiakerak eragin handia izan zuen, 1790ean lehen aldiz argitaratua. Iraultzaren ondoren, kontserbadurismoa mendebaldeko Europako zati handi batean hedatu zen, eta eragina izan zuen XIX. mendeko diplomazialari eta intelektual nagusien ideologietan, Klemens von Metternich, Joseph de Maistre eta Juan Donoso Cortés barne. What Is Conservatism? (Zer da kontserbadusrismoa? (Pentsaera Politikoaren Entziklopediaren kontserbadurismoari buruzko saiakeraren laburpena, Gregory Claeysek argitaratua eta CQ Pressek argitaratua (2013)). Ryan McMaken. Mises Institutua.
  3. ↑ «Bigarren Mundu Gerraosteko prozesu horretako pertsonaia nagusietako batzuk kristau-demokratak izan ziren, hain zuzen ere, kontserbadurismoaren aldekoa (nahiz eta akademiko guztiak ez dauden ados kontserbadoreen esparruan kokatzearekin) malguagoak. Europan nagusi izan ziren; Europako proiektua diseinatu zuten, eta, horien guraso fundatzaileen artean, demokristau asko daude, hala nola Robert Schuman, Alcide de Gasperi edo Konrad Adenauer, eta aktore erabakigarriak izan ziren 70eko hamarkadan beste joera kontserbadore batzuek lekuz aldatu zituzten arte.[...] Hiru elementuk erraztu zuten kristau-demokraten hazkundea Europa mendebalde eta demokratikoan 1945etik aurrera. Eta haietako bat funtsezkoa izan zen: ez ziren faxistak, besterik gabe. «Gerra ostean geratu ziren kontserbadore mota bakarra ziren, eta egiaztagiri antifaxistak zituzten. Bigarren Mundu Gerratik sortu ziren, elkarlanaren itzalik ez zuen kontserbadurismoaren beso gisa», azaldu du Durantik. Eta zutik dagoen alderdi kontserbadore bakarra izateak eta liberalekin, sozialistekin eta komunistekin koalizioak eta itunak egiteko bezain malguak izateak abantailarekin abiatzea eragin zuen. Beste bi puntu erabakigarriak izan ziren, Gerra Hotzaren garaian, alderdi antikomunista nagusi bihurtu zirela eta horrek boto asko eman zizkiela. Bestalde, beste bi ikuspegi nagusien (liberal kapitalistak eta sozialistak) artean, erdigune gisa kokatu ziren, Estatuak rol oso garrantzitsua zuen, eta, aldi berean, ez zen haietaz fidatzen». (Gaztelaniaz) Cambios en las corrientes conservadoras. La resaca del Covid-19, ¿la nueva ‘happy hour’ de los democristianos? Nacho Alarcon. El Confidencial (2020)
  4. ↑ "Demokrazia kristauak urruneko jatorria du, ez katolizismoaren alderdi liberalean, uste ohi den moduan, baizik eta korronte kontserbadoreenetan, XIX. mendean integrismoaren, intransigentziaren eta kontrairaultzaren postulatuekin identifikatzen zirenetan. Modernismoaren aurrerapenei aurre egiteko, Pio IX.a buru zuen Eliza katolikoak kontraerasora jo zuen erlijioaren presentzia bizitzaren alderdi guztietan ziurtatzeko. Zeregin horretan, katolizismo intransigenteak, katolizismo sozialak eta Demokrazia Kristauak lagundu zioten. (Gaztelaniaz) (Ingelesez) La Democracia Cristiana en Colombia (1959-1960). Observaciones preliminares. Ricardo Arias Trujillo. Historia Crítica aldizkaria (2009)
  5. ↑ "Gizarte kontserbadore kristaua 30eko hamarkadan sortu zen, gizarte liberalaren eta kontserbadurismo integristaren krisi-egoera berean. Biak kapitalismoarekin kritikoak dira, biek aldarrikatzen dute Erdi Aroko gizartearen alderdi korporatibo eta komunitarioa. Baina biek oso modu ezberdinean ulertzen dute demokrazia [] Gakoa katolizismoaren eta kultura sekularraren arteko elkarrizketa berri bat sortzea izan zen. (Gaztelaniaz) Conservadurismo y democracia cristiana en Chile. Sol Serrano. El Mercurio egunkarian argitaratua, 2000. urtean
  6. ↑ (Ingelesez) Hamilton, Carol. «The Scary Echo of the Intolerance of the French Revolution in America Today» History News Network (Noiz kontsultatua: 2024-02-01).
  7. ↑ Sauter, Asistente. (2008-01-31). «Historia de las Civilizaciones (español): Sesión 9: El Conservadurismo» Historia de las Civilizaciones (español) (Noiz kontsultatua: 2024-02-01).
  8. ↑ Erik von Kuehnelt-Leddihn (Leftism (1974), pp. 11-12.) citado por Donald W. Livingston en [EL CONSERVADURISMO DE DAVID HUME]
  9. ↑ (Ingelesez) O'Gorman, Frank. (2004). Edmund Burke: His Political Philosophy. Psychology Press ISBN 978-0-415-32684-1. (Noiz kontsultatua: 2024-02-01).
  10. ↑ DeMarco, Carl. (2023-01-01). «A Historical and Philosophical Comparison: Joseph de Maistre & Edmund Burke» The Gettysburg Historical Journal 22 (1) ISSN 2327-3917. (Noiz kontsultatua: 2024-02-01).
  11. ↑ «Book Review | Conservatism: The Fight for a Tradition, by Edmund Fawcett» The Independent Institute (Noiz kontsultatua: 2024-02-01).
  12. ↑ a b Muller 1997, 26 orr. .
  13. ↑ Heywood 2012, 66 orr. .
  14. ↑ Vincent, Andrew (2009). Modern Political Ideologies. John Wiley & Sons. p. 79. ISBN 978-1-4443-1105-1
  15. ↑ Fawcett 2020, 59 orr. .
  16. ↑ Winthrop, Norman (1983). Liberal Democratic Theory and Its Critics. Croom Helm Ltd. pp. 163–166. ISBN 978-0-7099-2766-2
  17. ↑ (Ingelesez) Marylebone, Quintin Hogg Baron Hailsham of St. (1959). The Conservative Case. Penguin Books (Noiz kontsultatua: 2024-02-01).
  18. ↑ Hamilton, Andy. (2020). Zalta, Edward N. ed. «Conservatism» The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Metaphysics Research Lab, Stanford University) (Noiz kontsultatua: 2024-02-01).
  19. ↑ Eccleshall, 1990, or. ix, 21
  20. ↑ (Ingelesez) Wolin, Sheldon S.. (1954-12). «Hume and Conservatism» American Political Science Review 48 (4): 999–1016.  doi:10.2307/1951007. ISSN 1537-5943. (Noiz kontsultatua: 2024-02-01).
  21. ↑ (Ingelesez) Heywood, Andrew. (2003). Political Ideologies: An Introduction. Palgrave Macmillan ISBN 978-0-333-96178-0. (Noiz kontsultatua: 2024-02-01).
  22. ↑ Lock, F. P. (2006). Edmund Burke. Volume II: 1784–1797. Clarendon Press. p. 585
  23. ↑ Stanlis, Peter J. (2009). Edmund Burke: Selected Writings and Speeches. Transaction Publishers. p. 18
  24. ↑ Auerbach 1959, 33 orr. .
  25. ↑ (Ingelesez) «Conservatives can’t claim Edmund Burke as one of their own | Aeon Essays» Aeon (Noiz kontsultatua: 2024-02-01).
  26. ↑ Kopalyan, Nerses (2010). In Defense of Edmund Burke's Aristocratic Order. Lambert Academic Publishing. ISBN 9783843375436
  27. ↑ Auerbach 1959, 37–40 orr. .
  28. ↑ Auerbach 1959, 52–54 orr. .
  29. ↑ Auerbach 1959, 41 orr. .
  30. ↑ Adams, Ian (2002). Political Ideology Today (2 ed.). Manchester University Press. p. 46
  31. ↑ Fawcett 2020, 20 orr. .
  32. ↑ Fawcett 2020, 25–30 orr. .
  33. ↑ Fawcett 2020, 5–7 orr. .

Bibliografia

  • Annesley, Claire. (2005). A Political and Economic Dictionary of Western Europe. Routledge ISBN 978-1-85743-214-5..
  • Auerbach, M. Morton. (1959). The Conservative Illusion. Columbia University Press ISBN 978-0-598-37476-9..
  • Bischof, Günter J., ed. The Dollfuss/Schuschnigg Era in Austria: A Reassessment. Transaction Publishers ISBN 9781412821896..
  • Blinkhorn, Martin. (1990). Fascists and Conservatives: The Radical Right and the Establishment in Twentieth-Century Europe. Psychology Press ISBN 978-0-04-940087-0..
  • Eccleshall, Robert. (1990). English Conservatism since the Restoration: An Introduction and Anthology. Unwin Hyman ISBN 978-0-04-445346-8..
  • Conservatism. .
  • Fawcett, Edmund. (2020). Conservatism: The Fight for a Tradition. Princeton University Press ISBN 978-0-691-17410-5..
  • Frohnen, Bruce. (2006). American Conservatism: An Encyclopedia. ISI Books ISBN 978-1-932236-43-9..
  • Giubilei, Francesco. (2019). The History of European Conservative Thought. Simon and Schuster ISBN 9781621579090..
  • Heywood, Andrew. (2004). Political Theory: An Introduction. Palgrave Macmillan ISBN 9780333961803..
  • Heywood, Andrew. (2012). Political Ideologies: An Introduction. Palgrave Macmillan ISBN 978-0-230-36994-8..
  • Heywood, Andrew. (2017). Political Ideologies: An Introduction. Palgrave Macmillan ISBN 978-1-137-60604-4..
  • Kojève, Alexandre. (2020). The Notion of Authority: A Brief Presentation. Verso Books ISBN 9781788739610..
  • von Kuehnelt-Leddihn, Erik. (1943). The Menace of the Herd; or, Procrustes at Large. Ludwig von Mises Institute OCLC .733805752.
  • Concise Oxford Dictionary of Politics. Oxford University Press ISBN 9780199207800..
  • Muller, Jerry Z.. (1997). Conservatism: An Anthology of Social and Political Thought from David Hume to the Present. Princeton University Press ISBN 9780691037110..
  • Remmer, Karen L.. (1989). Military Rule in Latin America. Westview ISBN 978-0-8133-8450-4..
  • Schneider, Gregory. (2009). The Conservative Century: From Reaction to Revolution. Rowman & Littlefield ISBN 9780742542846..
  • Siaroff, Alan. (2000). Comparative European Party Systems. Garland ISBN 0-8153-2930-X..
  • Ware, Alan. (1996). Political Parties and Party Systems. Oxford University Press ISBN 978-0-19-878076-2..

Irakurketa gehiago

Orokorrak

  • Green, E.H.H.. (2002). Ideologies of Conservatism: Conservative Political Ideas in the Twentieth Century. Oxford University Press ISBN 9780191069031..
  • Hazony, Yoram. (2022). Conservatism: A Rediscovery. Forum ISBN 9781800752344..
  • Kirk, Russell. (2001). The Conservative Mind: From Burke to Eliot. Regnery Publishing ISBN 9780895261717..
  • Kirk, Russell. (2019). Russell Kirk's Concise Guide to Conservatism. Simon and Schuster ISBN 9781621578789..
  • Nisbet, Robert. (2002). Conservatism: Dream and Reality. Transaction argitaletxeas ISBN 9780765808622..
  • Scruton, Roger. (2002). The Meaning of Conservatism. St. Augustine's Press ISBN 9781890318406..
  • Viereck, Peter. (1949). Conservatism Revisited: The Revolt Against Ideology. Transaction argitaletxeas ISBN 9781412820233..
  • Witonski, Peter, ed. The Wisdom of Conservatism. Arlington House ISBN 9780870001185.. [2396 pages; worldwide sources]

Kontserbadurismo eta faxismoa

  • Crowson, N. J.. (1997). Facing Fascism: The Conservative Party and the European Dictators, 1935–1940. Psychology Press ISBN 9780415153157..
  • Evola, Julius. (2013). Fascism Viewed from the Right. Arktos ISBN 9781907166921..

Kontserbadursmo eta liberalismoa

  • Carey, George. (2008). Hamowy, Ronald ed. SAGE Publishing; Cato Institute ISBN 978-1-4129-6580-4..
  • Dyson, K.. (2021). Conservative Liberalism, Ordo-Liberalism, and the State: Disciplining Democracy and the Market. Oxford University Press ISBN 9780198854289..
  • Selfish Libertarians and Socialist Conservatives?: The Foundations of the Libertarian-Conservative Debate. Stanford University Press ISBN 9780804792912..

Kontserbadurismo eta emakumea

  • Right-Wing Women: From Conservatives to Extremists Around the World. Psychology Press ISBN 9780415927772..
  • Women of the Right: Comparisons and Interplay Across Borders. Penn State University Press ISBN 9780271052151..
  • Critchlow, Donald T.. (2008). Phyllis Schlafly and Grassroots Conservatism: A Woman's Crusade. Princeton University Press ISBN 9780691136240..
  • Nickerson, M.M.. (2014). Mothers of Conservatism: Women and the Postwar Right. Princeton University Press ISBN 9780691163918..

Kontserbadurismoa Alemanian

  • Epstein, K.. (2015). The Genesis of German Conservatism. Princeton University Press ISBN 9781400868230..
  • von Klemperer, K.. (2015). Germany's New Conservatism: Its History and Dilemma in the Twentieth Century. Princeton University Press ISBN 9781400876372..
  • Lebovics, H.. (1969). Social Conservatism and the Middle Class in Germany, 1914–1933. Princeton University Press ISBN 9781400879038..
  • Mohler, Armin. (2018). The Conservative Revolution in Germany, 1918–1932. Washington Summit argitaletxeas ISBN 9781593680596..

Kontserbadurismoa Hego Amerikan

  • The Resilience of the Latin American Right. Johns Hopkins University Press ISBN 9781421413914..
  • Middlebrook, Kevin J.. (2000). Conservative Parties, the Right, and Democracy in Latin America. Johns Hopkins University Press ISBN 9780801863851..

Kontserbadurismoa Errusian

  • Laqueur, Walter. (2015). Putinism: Russia and Its Future with the West. Macmillan ISBN 9781466871069..
  • Pipes, Richard. (2007). Russian Conservatism and Its Critics: A Study in Political Culture. Yale University Press ISBN 9780300122695..
  • Robinson, Paul. (2019). Russian Conservatism. Cornell University Press ISBN 9781501747342..

Kontserbadurismoa Erresuma Batuan

  • Jones, Emily. (2017). Edmund Burke and the Invention of Modern Conservatism, 1830–1914. Oxford University Press ISBN 9780198799429..
  • Gilmartin, Kevin. (2010). Writing against Revolution: Literary Conservatism in Britain, 1790–1832. Cambridge University Press ISBN 9780521142199..
  • Nugent, Neill. (1977). The British Right: Conservative and Right Wing Politics in Britain. Saxon House ISBN 9780566001567..
  • Soffer, R.. (2008). History, Historians, and Conservatism in Britain and America: From the Great War to Thatcher and Reagan. Oxford University Press ISBN 9780191548956..

Kontserbadurismoa Estatu Batuetan

  • Allitt, Patrick N.. (2009). The Conservatives: Ideas and Personalities Throughout American History. Yale University Press ISBN 9780300155297..
  • Continetti, Matthew. (2022). The Right: The Hundred-Year War for American Conservatism. Basic Books ISBN 9781541600508..
  • Goldwater, Barry. (2007). The Conscience of a Conservative. Princeton University Press ISBN 9780691131177..
  • Nash, George H.. (2006). The Conservative Intellectual Movement in America Since 1945. Regnery Publishing ISBN 9781933859125..
  • Nelson, Jeffrey O.. (2014). American Conservatism: An Encyclopedia. Open Road Media ISBN 9781497651579..
  • Schneider, Gregory L., ed. Conservatism in America Since 1930: A Reader. NYU Press ISBN 9780814797990..
  • Rightward Bound: Making America Conservative in the 1970s. Harvard University Press ISBN 9780674267138..
  • Will, George. (2019). The Conservative Sensibility. Hachette Books ISBN 9780316480932..

Psikologia

  • Haidt, Jonathan. (2012). The Righteous Mind: Why Good People are Divided By Politics and Religion. Pantheon Books ISBN 9780307377906..
  • Lakoff, G.. (2016). Moral Politics: How Liberals and Conservatives Think. University of Chicago Press ISBN 9780226411323..
  • Wailoo, K.. (2014). Pain: A Political History. Johns Hopkins University Press ISBN 9781421413662..

Besteak

  • Corrêa de Oliveira, Plinio. (2003). Revolution and Counter-revolution. The American TFP ISBN 9781877905179..
  • Hibbard, S.W.. (2010). Religious Politics and Secular States: Egypt, India, and the United States. Johns Hopkins University Press ISBN 9780801899201..
  • Thayer, N.B.. (2015). How the Conservatives Rule Japan. Princeton University Press ISBN 9781400871414..
  • de Tocqueville, Alexis. (2011). The Ancien Régime and the French Revolution. Cambridge University Press ISBN 9781139498814..
  • Woodwards, E. L.. (1963). Three Studies In European Conservatism: Metternich, Guizot, The Catholic Church In The Nineteenth Century. Archon Books ISBN 9780714615295..

Kanpo estekak

Autoritate kontrola
  • Wikimedia proiektuak
  • Wd Datuak: Q7169
  • Commonscat Multimedia: Conservatism / Q7169
  • Identifikadoreak
  • GND: 4032187-3
  • LCCN: sh85031272
  • NKC: ph121828
  • AAT: 300055520
  • Hiztegiak eta entziklopediak
  • HDS: 017458
  • Britannica: url
  • Wd Datuak: Q7169
  • Commonscat Multimedia: Conservatism / Q7169